Domniemana pomoc przyznana przedsiębiorstwu Ladbrokes w związku z wirtualnymi zakładamiZaproszenie do zgłaszania uwag zgodnie z art. 108 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(C/2024/6307)
(Dz.U.UE C z dnia 23 października 2024 r.)
Pismem z dnia 31 lipca 2024 r., zamieszczonym w autentycznej wersji językowej na stronach następujących po niniejszym streszczeniu, Komisja powiadomiła Belgię o swojej decyzji o rozszerzeniu zakresu postępowania określonego w art. 108 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczącego wyżej wspomnianego środka pomocy.
Zainteresowane strony mogą zgłaszać uwagi na temat środka, w odniesieniu do którego Komisja rozszerza zakres postępowania, w terminie jednego miesiąca od daty publikacji niniejszego streszczenia i towarzyszącego mu pisma na następujący adres lub numer faksu:
European Commission,
Directorate-General Competition
State Aid Greffe
1049 Bruxelles/Brussel
BELGIQUE/BELGIE
Stateaidgreffe@ec.europa.eu
Otrzymane uwagi zostaną przekazane Belgii. Zainteresowane strony zgłaszające uwagi mogą wystąpić z odpowiednio uzasadnionym pisemnym wnioskiem o objęcie klauzulą poufności ich tożsamości lub fragmentów zgłaszanych uwag.
TEKST STRESZCZENIA
W dniu 1 marca 2019 r. przedsiębiorstwa Rocoluc NV oraz European Amusement Company NV ("Rocoluc" i "EAC") skierowały do Komisji skargę dotyczącą domniemanej niezgodnej z prawem pomocy państwa przyznanej przez Belgię na rzecz przedsiębiorstwa Derby NV (zwanego dalej "Ladbrokes" zgodnie z nazwą, pod jaką prowadzi działalność handlową w Belgii).
W dniu 2 września 2020 r. Komisja przyjęła decyzję ("decyzja o wszczęciu postępowania") o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego, w której wstępnie stwierdziła, że przedsiębiorstwu Ladbrokes przysługiwało de facto wyłączne prawo - bez uiszczania żadnej konkretnej opłaty licencyjnej - do oferowania wirtualnych zakładów w Belgii w okresie najwcześniej od dnia 10 lutego 2014 r. i najpóźniej do dnia 4 maja 2018 r.
W dniu 26 maja 2021 r., w następstwie unieważnienia z mocą wsteczną dekretu królewskiego w sprawie gier losowych na wirtualnych imprezach sportowych w zakładach gier o stałej klasie IV z dnia 4 maja 2018 r. ("dekret królewski z 2018 r."), skarżący zwrócili się do Komisji o przyjęcie poprawionej decyzji o wszczęciu postępowania (oraz o zorganizowanie nowego zaproszenia do zainteresowanych stron do zgłaszania uwag) w celu przedłużenia okresu domniemanej pomocy objętej dochodzeniem.
Niniejsza decyzja oraz decyzja o wszczęciu postępowania dotyczą wydanego przez Belgię przedsiębiorstwu Ladbrokes zezwolenia ad hoc na prowadzenie wirtualnych zakładów w Belgii. Skarżący twierdzą, że środek ten skutkował faktycznie przyznaniem temu przedsiębiorstwu wyłącznego prawa do prowadzenia od 2014 r. wirtualnych zakładów w Belgii, bez uiszczania za to opłat.
Wirtualne zakłady to gra losowa, w ramach której gracze obstawiają fikcyjne wydarzenie sportowe, którego wynik określa się przy pomocy generatora liczb losowych. W trzech "notach ramowych" wydanych w latach 2012-2015 Komisja ds. Gier Hazardowych - belgijski federalny organ regulujący i kontrolujący ten sektor - wyjaśniła, że uważa wirtualne zakłady za zakłady dotyczące (wirtualnych) wydarzeń i że w związku z tym, jej zdaniem, powinny być one oferowane wyłącznie przez ośrodki gier hazardowych klasy IV. Za pośrednictwem wiadomości e-mail z dnia 10 lutego 2014 r. oraz 5 marca 2015 r. Komisja ds. Gier Hazardowych zezwoliła przedsiębiorstwu Ladbrokes na prowadzenie wirtualnych zakładów.
Następnie w latach 2015-2016 wspomniany organ odmówił kilkukrotnie innym podmiotom klasy IV prawa do oferowania wirtualnych zakładów, powołując się na prowadzoną przez siebie w owym czasie ocenę adekwatności ram regulacyjnych. Nie zawiesił on jednak przy tym swoich not ramowych, ani nie anulował zezwolenia udzielonego przedsiębiorstwu Ladbrokes do 2017 r.
Dekret królewski z 2018 r. zaklasyfikował wirtualne zakłady jako "automatyczną grę losową" i umożliwił wszystkim operatorom klasy IV oferowanie wirtualnych zakładów w Belgii. W dekrecie królewskim z 2018 r. wprowadzono bowiem warunki, zgodnie z którymi maksymalnie dwie automatyczne gry losowe oferujące zakłady obejmujące "działalność podobną do działalności agencji zakładów wzajemnych" (tj. wirtualne gry hazardowe) mogą być prowadzone w zakładach gier o stałej klasie IV.
Komisja zauważa, że niektóre fakty i okoliczności opisane w decyzji o wszczęciu postępowania zmieniły się po przyjęciu tej decyzji. W szczególności w następstwie postępowań wszczętych na szczeblu krajowym przez skarżących belgijska Rada Stanu uchyliła w dniu 7 maja 2021 r. z mocą wsteczną dekret królewski z 2018 r.
Według skarżących w następstwie wyroku Rady Stanu z dnia 7 maja 2021 r. dekret królewski z 2018 r. należy uznać za nieistniejący w prawie belgijskim i w związku z tym nie można go uznać za akt umożliwiający wykonywanie wirtualnych zakładów w Belgii. Oznacza to również, że dzień 4 maja 2018 r., w którym przyjęto (unieważniony później) dekret królewski z 2018 r., nie ma już znaczenia dla oceny czasu trwania domniemanej pomocy państwa przyznanej przedsiębiorstwu Ladbrokes. Rocoluc i EAC uważają ponadto, że wyrok Rady Stanu potwierdza ich stanowisko, zgodnie z którym Ladbrokes nadal korzysta z niezgodnej z prawem pomocy państwa belgijskiego, które nadal toleruje działalność Ladbrokes w zakresie wirtualnych zakładów, podczas gdy działalność ta była zawsze niezgodna z prawem w świetle prawa belgijskiego. W związku z tym zdaniem skarżących przedłużenie czasu trwania domniemanej niezgodnej z prawem pomocy zwiększyłoby również kwotę domniemanej pomocy przyznanej przedsiębiorstwu Ladbrokes.
W świetle niepewności dotyczącej ram prawnych mających zastosowanie do wirtualnych zakładów (offline i online) począwszy od dnia 4 maja 2018 r., niezależnie od faktu, że po tej dacie na tym rynku mogli działać operatorzy inni niż Ladbrokes, Komisja musiałaby dokładniej zbadać, czy tolerancja państwa belgijskiego wobec tej sytuacji braku pewności prawa faworyzowała przedsiębiorstwo Ladbrokes.
Biorąc pod uwagę, że niektóre fakty i okoliczności zmieniły się po przyjęciu decyzji o wszczęciu postępowania, w szczególności że stwierdzono nieważność dekretu królewskiego z 2018 r. z mocą wsteczną i w związku z tym zmienił się czas trwania kwestionowanego środka, w szczególności w odniesieniu do daty zakończenia i obliczenia domniemanej pomocy, w niniejszej decyzji Komisja rozszerza zakres postępowania określonego w art. 108 ust. 2 TFUE w celu uwzględnienia tych nowych elementów.
Zgodnie z art. 16 rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 wszelka niezgodna z prawem pomoc może podlegać odzyskaniu od beneficjenta.
TEXT OF LETTER
1 Commission decision of2 September 2020 in State Aid State Aid SA.53630 (2019/FC) - Belgium - Alleged aid granted to Ladbrokes in relation to virtual betting, OJ C 355, 23.10.2020, p. 6.
2 «Arrêté royal relatif aux jeux de hasard sur des évènements sportifs virtuels dans les établissements de jeux de hasard fixes de classe IV» Published in the Belgian Official Gazette on 9 May 2018.
3 The Gaming Commission is a federal regulator within the Federal Public Service of Justice (formerly, the Ministry of Justice) tasked with advising the Government and Parliament on the gaming legislative framework, taking decisions (including the granting of licenses necessary for opening any of the above establishments), and controlling the sector.
4 "Nota: Beslissing van de Kansspelcommissie betreffende "virtuele weddenschappen" (13 januari 2016)".
5 "Nota: Weddenschappen op virtuele evenementen". According to the Belgian authorities, this note was published on the following page: www.gamingcommission.be/opencms/opencms/jhksweb_nl/gamingcommission/besl/wdsch/. It is however not or no longer publicly available there. By way of this and others "framework notes" or "memoranda" (omkaderingsnota and nota) dated 12 January 2012, 17 April 2013 and 1 July 2015 ("the Framework Notes"), the Gaming Commission explained that it considered virtual betting to be betting on (virtual) events and, thus, that it should be offered only via class IV gaming establishments.
6 The Belgian Gaming Commission transitional decision dated 13 January 2016 was effective as of 1 June 2016.
7 The Belgian Gaming Commission set up a sub-commission to investigate whether legal action was required to regulate virtual betting.
8 «Arrêté royal relatif aux jeux de hasard sur des évènements sportifs virtuels dans les établissements de jeux de hasard fixes de classe IV» Published in the Belgian Official Gazette on 9 May 2018.
9 Free translation of "Les jeux de hasard sur des évènements sportifs virtuels sont des jeux de hasard automatiques où les mises d'un joueur ou de plusieurs joueurs se trouvant dans plusieurs lieux, peuvent être acceptées en même temps sur un évènement sportif virtuel, dont tant l'existence que les cotes liées à l'évènement et les chances de gain sont déterminées par un serveur à distance".
10 Free translation of «Les jeux de hasard sur des évènements sportifs virtuels sont des jeux de hasard automatiques autorisés dans les établissements de jeux de hasard fixes de classe IV»
11 Act of 7 May 1999 on games of chance, betting, gaming establishments and the protection of players ("Loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les paris, les établissements de jeux de hasard et la protection des joueurs"). Published in the Belgian Official Gazette on 30 December 1999.
12 Act of 10 January 2010 modifying the Act of 7 May 1999 as regards the Gaming Commission ("Loi du 10 janvier 2010 modifiant la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les établissements de jeux de hasard et la protection des joueurs, en ce qui concerne la Commission des jeux de hasard"). Published in the Belgian Official Gazette on 1 February 2010.
13 According to Article 43/4, paragraph 2, 3rd sentence, 3rd indent of the Gaming Act, "Les établissements de jeux de hasard de classe IV sont des lieux exclusivement destinés à engager des paris autorisés conformément à la présente loi pour le compte de titulaires de la licence de classe F1. L'engagement de paris requiert une licence de classe F2.
14 Belgian Council of State, judgment n. 250.535 of 7 May 2021.
15 Article 19 of the 2018 Royal Decree provides that «Dans un délai de deux mois à compter de l'entrée en vigueur du présent arrêté, le titulaire de licence de classe F2 communique à la Commission des jeux de hasard le nombre d'appareils automatiques de jeux de hasard sur des évènements sportifs virtuels qu'il exploite» Article 20 of the 2018 Royal Decree provides that «Après l'adoption, par la Commission des jeux de hasard, du protocole visé à l'article 15, alinéa 2, le titulaire de licence de classe F2 dispose d'un délai de trois mois pour se conformer audit protocole» According to the Belgian Council of State, the purpose of these two provisions is to allow the holder of a class F2 license to resume the operation of gambling machines on virtual sports events that they were operating as soon as the 2018 Royal Decree comes into force, and to only be required to bring their gambling machines into compliance with the protocol (under Article 15) to be adopted by the Gambling Commission three months after its adoption.
16 Article 15 of the 2018 Royal Decree provides that : «Les protocoles de contrôle technique des jeux de hasard automatiques destinés à l'exploitation des établissements de jeux de hasard de classe IV et les protocoles en matière de règles de surveillance et de contrôle des jeux de hasard dans les établissements de jeux de hasard de classe IV, et les sites où des paris sont acceptés au sens de l'article 43/4, § 5, de la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les paris, les établissements de jeux de hasard et la protection des joueurs, en particulier moyennant un système informatique approprié, s'appliquent aux jeux de hasard sur des évènements sportifs virtuels .
17 «Il est de principe qu'un arrêt d'annulation ait un caractère rétroactif et la bonne foi de la personne qui l'exécute ne pourrait mener, sauf à priver toute annulation d'un tel caractère, à moduler l'effet de l'arrêt dans le temps. [.] Il y a donc lieu de rejeter la demande de maintien des effets de l'arrêté attaqué».
18 According to the complainants, "[T]he judgment of the Council of State confirms that Ladbrokes has in fact benefited from a selective aid measure until at least 7 May 2021".
19 The complainants insist that the use of singular means that only Ladbrokes was the addresses of the transitional measure.
20 According to the complainants, this has also been confirmed by the Belgian Minister of Justice following the annulment of the 2018 Royal Decree: "Following this ruling, on 28 May the Gaming Commission removed the annulled [2018] Royal Decree from its website. It also issued a notice informing betting operators that they could no longer operate betting on virtual sports events and urging them to stop such activities. Last year, only 491 machines were operated. The impact of the above judgment is limited and mainly concerns one operator". See https://www. lachambre.be/doc/CCRI/pdf/55/ic501.pdf, p. 42 (free translation).
21 Pursuant to Article 43/8 of the Gaming Act, operators with an A, B or F1 licence may acquire an additional licence "plus" (i.e., A+, B+ or F1+), by which they are authorised to offer games of chance online "of the same nature" as those offered under the underlying (landbased) licence. In addition, he period of validity of these supplementary licences shall be linked to the respective period of validity of the Class A, B or F1 licence.
22 These are gaming machines whereby sports events are 'simulated' albeit for each player/machine individually. They are not the same as virtual betting.
23 Royal decree of 22 December 2010 («Arrêté royal établissant la liste des jeux de hasard automatiques dont l'exploitation est autorisée dans les établissements de jeux de hasard de classe IV». Published in the Belgian Official Gazette on 29 December 2010.
24 Article 1 of the 2010 Royal Decree provides that: «Dans les établissements de jeux de hasard fixes de classe IV, les seuls jeux de hasard automatiques autorisés en vertu de l'article 43/4, § 2, alinéa 3, de la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les paris, les établissements de jeux de hasard et la protection des joueurs sont ceux permettant au joueur de parier sur la réalisation d'un évènement virtuel : il s'agit de machines individuelles, mono-joueur, basées sur le pari à la cote» However, the second paragraph of Article 1 of the 2010 Royal Decree («Les jeux de hasard automatiques, appelés jeux de hasard sur des évènements sportifs virtuels, sont également permis dans les établissements de jeux de hasard fixes de classe IV» has been retroactively annulled by the Council of State's judgment of 7 May 2021.
25 The submissions of the Belgian authorities on this point have also pointed out to the same inconsistencies referred above. The Belgian authorities have clarified providing the distinction between 'virtual betting' encompassing also monoplayer gaming machines and 'virtual betting' using exclusively multiplayer machines referred above.
26 Pursuant to Article 43/8 of the Gaming Act, operators with an A, B or F1 licence may acquire an additional licence "plus" (i.e., A+, B+ or F1+), by which they are authorised to offer games of chance online "of the same nature" as those offered under the underlying (landbased) licence.
27 See judgments of the Belgian Constitutional Court judgment No 129/2017 of 9 November 2017; No 122/2022 of 13 October 2022 finding that in so far as it does not prohibit the cumulation of several additional licenses of distinct classes (A+, B+ and F1+) for the operation of games of chances and betting through the same domain name and the URLs associated with it, the Law of 7 May 1999 on games of chances, betting, gaming establishments and the protection of players violates Articles 10 and 11 of the Constitution.
28 Article 27 of the Gaming Act has been introduced by Article 4 of the Law of 18 February 2024 and contains certain provisions requiring that the operation of online games of chance to be divided according to the supplementary ('+') licence class used. It provides that : «[l]e cumul de plusieurs licences supplémentaires de classes distinctes transitant par le biais des instruments de la société de l'information et utilisant le même nom de domaine et les URL associées est interdit. Il est interdit de rediriger les joueurs vers ou de les confronter à des jeux de hasard relevant d'une autre licence. Il est interdit d'utiliser un même compte de joueur en vue de participer à des jeux de hasard qui sont exploités sur la base de licences différentes. Il est également interdit d'effectuer des transactions entre différents comptes de joueurs»