W następstwie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonego przez Landgericht Bochum (sąd krajowy w Bochum, Niemcy) w przedmiocie wykładni art. 6 akapit pierwszy lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1369 1 w kontekście rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 65/2014 2 w sprawie etykiet efektywności energetycznej dla domowych piekarników i okapów nadkuchennych Trybunał orzekł w postanowieniu z dnia 5 października 2023 r., że 3 :"51 [...] na zadane pytania prejudycjalne należy odpowiedzieć w następujący sposób:
- artykuł 6 akapit pierwszy lit. a) rozporządzenia 2017/1369 należy interpretować w ten sposób, że dostawcy i sprzedawcy produktu są zobowiązani podać w swoich reklamach wizualnych lub technicznych materiałach promocyjnych dotyczących konkretnego modelu tego produktu jego klasę efektywności energetycznej oraz zakres klas efektywności dostępnych na etykiecie danej grupy produktów, w przypadku gdy ta grupa produktów była przedmiotem aktu delegowanego przyjętego na podstawie dyrektywy 2010/30, a nie aktu delegowanego przyjętego na podstawie rozporządzenia 2017/1369;
- w przypadku gdy ten akt delegowany nie określa sposobu, w jaki ci dostawcy i sprzedawcy powinni dokonać takiego odniesienia, i do czasu przyjęcia aktu delegowanego w odniesieniu do danej grupy produktów na podstawie art. 16 rozporządzenia 2017/1369, muszą oni podać w swoich reklamach wizualnych i technicznych materiałach promocyjnych klasę efektywności energetycznej i zakres klas efektywności w taki sam sposób jak na etykiecie tej grupy produktów, pod warunkiem że taka prezentacja pozostaje czytelna i widoczna pod względem charakteru, rozmiaru i wymogów handlowych tych reklam i materiałów promocyjnych;
- jeżeli taka prezentacja nie jest możliwa, owi dostawcy i sprzedawcy powinni w każdym razie wybrać równoważną prezentację spełniającą wymogi informowania konsumenta oraz wymogi czytelności i widoczności wynikające z rozporządzenia 2017/1369".
Streszczenie postanowienia
Chociaż sprawa ta dotyczyła konkretnie piekarników i okapów nadkuchennych, ustanowiono zasadę mającą konsekwencje horyzontalne w odniesieniu do wszystkich produktów objętych rozporządzeniami dotyczącymi etykietowania energetycznego przyjętymi na podstawie dyrektywy 2010/30/UE 4 , w których nie wymaga się wyraźnie podawania zakresu klas energetycznych w reklamach wizualnych i materiałach promocyjnych. Główne ustalenia Trybunału są następujące:
Zgodnie z art. 6 akapit pierwszy lit. a) rozporządzenia (UE) 2017/1369 dostawcy i sprzedawcy produktu objętego aktem delegowanym dotyczącym etykietowania energetycznego przyjętym na podstawie dyrektywy 2010/30/UE mają obowiązek podać klasę efektywności energetycznej produktu oraz zakres klas efektywności dostępnych na etykiecie danej grupy produktów w reklamach wizualnych lub w technicznym materiale promocyjnym, nawet jeżeli akt delegowany dotyczący danego produktu nie wymaga takiego wskazania.
Trybunał wyjaśnił, że w tych okolicznościach i do czasu przyjęcia aktu delegowanego w odniesieniu do danej grupy produktów na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1369 dostawcy i sprzedawcy dysponują pewnym zakresem swobody co do sposobu podania klasy efektywności energetycznej i zakresu klas efektywności w ich reklamach wizualnych i w technicznych materiałach promocyjnych. Ten zakres swobody jest jednak ograniczony w szczególności koniecznością zapewnienia, aby przeciętny konsument, właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny, mógł łatwo zidentyfikować klasę efektywności energetycznej produktu oraz zakres klas efektywności dostępnych na etykiecie. Pozwoli to konsumentowi uzyskać informacje na temat zużycia energii przez ten produkt, aby mógł porównać to zużycie ze zużyciem produktów tej samej grupy oferowanych w innych reklamach wizualnych lub w technicznych materiałach promocyjnych i dokonać w ten sposób świadomych wyborów w zakresie zakupu.
Trybunał przypomniał, że powszechnie wiadomo, iż litery związane z różnymi klasami efektywności energetycznej i ich zakresami pojawiają się w symbolu strzałki, którego tło koloru odpowiada tłu rozpatrywanej litery. Opiera się to na skali kolorystycznej na etykiecie energetycznej od ciemnej zieleni do czerwieni, która jest wspólna dla wszystkich aktów Unii dotyczących etykietowania energetycznego. Ze względu na to, że konsumenci są od dawna zaznajomieni z tą skalą kolorystyczną i tym symbolem strzałki, gdy zainteresowani producenci i sprzedawcy wybierają przedstawienie graficzne tych klas i zakresów w swoich reklamach wizualnych i w technicznych materiałach promocyjnych, powinni oni przynajmniej zachować wspomnianą skalę i wspomniany symbol, chyba że dane materiały reklamowe lub promocyjne są drukowane monochromatycznie 5 .
Trybunał przedstawił dalsze wytyczne dotyczące sposobu podawania klasy energetycznej i zakresu klas w formie pisemnej lub wizualnej 6 :
"Tytułem przykładu i bez uszczerbku dla innych możliwych rozwiązań mogą oni wskazać w sposób czytelny i widoczny klasę efektywności energetycznej danego produktu oraz zakres klas efektywności energetycznej za pomocą wyrażenia łatwo zrozumiałego dla przeciętnego konsumenta, właściwie poinformowanego oraz dostatecznie uważnego i rozsądnego, takiego jak »[t]en produkt/model posiada klasę efektywności energetycznej [odpowiednia litera] w zakresie od [pierwszej litery] do [ostatniej litery]«, czy też jeszcze wskazać literę danej klasy efektywności energetycznej w strzałce, której kolor tła musi być kolorem odpowiedniej litery zakresu klas efektywności energetycznej, oraz sprecyzować obok tej strzałki rozpiętość zakresu za pomocą sformułowania lub równoważnego symbolu łatwo zrozumiałego dla takiego konsumenta. Umiejscowienie, rozmiar i czcionkę tych wskazań należy wybrać w taki sposób, aby były one czytelne i widoczne i tym samym jasno wynikały dla tego konsumenta z danej reklamy lub z materiałów promocyjnych. Jeżeli dostawcy i sprzedawcy wybierają symbol strzałki, mogą oni inspirować się prezentacją graficzną przyjętą przez Komisję w rozporządzeniach delegowanych przyjętych na podstawie art. 16 rozporządzenia 2017/1369 dla innych grup produktów, przedstawioną w pkt 18 niniejszego postanowienia".
Skutki postanowienia
W związku z tym Komisja uważa, że podmioty gospodarcze, w miarę możliwości i do czasu przyjęcia odpowiedniego/szczególnego aktu delegowanego na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1369, powinny stosować obok zakresu literę w symbolu strzałki, zgodnie z praktyką określoną w rozporządzeniach delegowanych przyjętych na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1369. W przypadku komór domowych piekarników wyglądałoby to jak piktogram na rys. 1.
Rysunek 1
Odpowiednie wskazanie dla komór piekarników
Komisja udostępni takie piktogramy w europejskim rejestrze produktów do celów etykietowania energetycznego 7 i umożliwi ich automatyczne wyszukiwanie za pośrednictwem interfejsów programowania aplikacji (API) 8 w ciągu 2024 r. w odniesieniu do każdego zarejestrowanego produktu w każdej z odpowiednich grup produktów.
Postanowienie dotyczyło wyłącznie reklam wizualnych i technicznych materiałów promocyjnych. Nie odnosiło się wyraźnie do internetowej sprzedaży na odległość, do której mają zastosowanie przepisy szczegółowe 9 uwzględnione również w aktach delegowanych przyjętych na podstawie dyrektywy 2010/30/UE (w tym w odniesieniu do wyświetlaczy wbudowanych do wyświetlania etykiet) 10 . Wydaje się jednak, że ta sama logika leżąca u podstaw informacji dla konsumentów ma zastosowanie również w kontekście internetowej sprzedaży na odległość. Jeżeli podmiot stosuje piktogramy takie jak te przedstawione na rys. 1 (tj. z odpowiednim zakresem) w kontekście "wyświetlacza wbudowanego" do wyświetlania etykiet w przypadku internetowej sprzedaży na odległość zamiast stylu przewidzianego w aktach delegowanych przyjętych na podstawie dyrektywy 2010/30/UE (tj. bez wskazania zakresu), Komisja uważa, że krajowe organy nadzoru rynku mogą również uznać stosowanie takiej formy za osiągnięcie celu, jakim jest informowanie konsumentów na potrzeby wyświetlaczy wbudowanych podczas prowadzenia działalności.
Sposób określania mającego zastosowanie zakresu klas efektywności energetycznej
W odniesieniu do zakresu klas efektywności energetycznej, który ma zastosowanie w danej sytuacji, Komisja zauważa po pierwsze, że w postanowieniu wyraźnie odniesiono się do zakresu "klas efektywności energetycznej dostępnych na etykiecie" 11 . Chociaż zakres ten może zasadniczo zależeć od momentu wprowadzenia danego produktu do obrotu 12 , wszystkie akty delegowane przyjęte na mocy dyrektywy 2010/30/UE obowiązują na tyle długo, aby najwyższe klasy etykietowania były wprowadzone od pewnego czasu. Oznacza to, że jest mało prawdopodobne, aby konsumenci mogli znaleźć jakiekolwiek produkty oznakowane zgodnie z wcześniej obowiązującym zakresem klas przewidzianym w odpowiednich rozporządzeniach.
Po drugie, Trybunał nie wspomina o skutkach w odniesieniu do rozporządzeń w sprawie ekoprojektu mających zastosowanie do tych samych produktów. W pkt 24 postanowienia wyraźnie odniesiono się do skarżącego w postępowaniu głównym, który uważa, że chodzi o "zakres klas efektywności od A+++ do D" (który jest zakresem wskazanym na etykiecie zgodnie z rozporządzeniem delegowanym (UE) nr 65/2014). Wymogi dotyczące ekoprojektu określone w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 66/2014 13 nie pozwalają już jednak na wprowadzanie do obrotu domowych piekarników, których parametry odpowiadają klasie B lub niższej 14 .
Komisja zauważa, że w przypadku uwzględnienia ograniczeń związanych z ekoprojektem przy określaniu zakresu klas, które należy wskazać, logicznie rzecz biorąc, miałoby to również zastosowanie do produktów regulowanych aktami delegowanymi przyjętymi na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1369. W nowszych aktach określono już jednak stosowanie piktogramów (w przypadku reklamy wizualnej, technicznych materiałów promocyjnych lub wyświetlaczy wbudowanych w kontekście internetowej sprzedaży na odległość), które obejmują pełny zakres (od A do G) dostępny na etykiecie bez uwzględnienia ograniczeń wynikających z odpowiednich rozporządzeń w sprawie ekoprojektu. Zmiana praktyki w tym zakresie oznaczałaby, że piktogramy określone w ostatnich aktach prawnych nie mogłyby być stosowane we wszystkich przypadkach, co powodowałoby niedopuszczalny brak pewności prawa dla podmiotów gospodarczych.
Ponadto ograniczenia wynikające z wymogów dotyczących ekoprojektu nie we wszystkich przypadkach mają zastosowanie do całego zakresu produktów, których dotyczą odpowiednie etykiety. Na przykład komory piekarników jednokomorowych podlegają wymogom dotyczącym ekoprojektu, zgodnie z którymi obecnie konieczna jest efektywność co najmniej klasy A, podczas gdy drugie komory w piekarnikach wielokomorowych mogą również należeć do klasy B. Innym przykładem są pralki: od 1 marca 2024 r. klasa G nie jest już dostępna dla pralek normalnej wielkości, ale nadal występuje w przypadku pralek o mniejszej pojemności. Zastosowanie innego zakresu niż dostępny na etykiecie, jak przewidziano w rozporządzeniach w sprawie etykietowania energetycznego, mogłoby prowadzić do dezorientacji konsumentów przy porównywaniu produktów z tej samej grupy produktów, ale z różnymi wskazanymi zakresami.
Komisja uważa zatem, że przy określaniu zakresu klas, które należy wskazać, nie należy brać pod uwagę ewentualnych skutków wynikających z odpowiednich rozporządzeń w sprawie ekoprojektu. Natomiast kwestię tę należy uwzględnić w ramach środków dotyczących zmiany skali przewidzianych w rozporządzeniu (UE) 2017/1369, a jeżeli tak określono w odnośnych środkach, poprzez mechanizm, o którym mowa w art. 11 ust. 10 tego rozporządzenia ("wskazywanie w kolorze szarym").
Brak bezpośredniego stosowania art. 11 ust. 10 rozporządzenia (UE) 2017/1369 ("wskazywanie w kolorze szarym")
Analogicznie do mającego bezpośrednie zastosowanie obowiązku, który Trybunał uznał za nałożony na mocy art. 6 akapit pierwszy lit. a) rozporządzenia (UE) 2017/1369, można by argumentować, że art. 11 ust. 10 tego rozporządzenia ("wskazywanie w kolorze szarym") również powinien mieć bezpośrednie zastosowanie, nawet jeśli nie określono sposobu stosowania zasady "wskazywania w kolorze szarym" w odpowiednim akcie delegowanym. Komisja jest jednak zdania 15 , że art. 11 ust. 10 rozporządzenia (UE) 2017/1369 nie powinien mieć bezpośredniego zastosowania w takich przypadkach (tj. w przypadku, gdy wymogi dotyczące ekoprojektu oznaczają, że najniższa klasa lub klasy etykiet energetycznych faktycznie stają się puste). Jak już zauważono, często nie ma bezpośredniego związku między limitami dotyczącymi ekoprojektu a najniższą dostępną klasą energetyczną. Próba bezpośredniego stosowania art. 11 ust. 10 bez wyraźnego określenia w odpowiednim akcie delegowanym prowadziłaby do dezorientacji konsumentów i niepewności dla podmiotów gospodarczych. Na przykład nie byłoby jasne, jakie kolory należy stosować w przypadku strzałek, chociaż Trybunał podkreślił znaczenie tego dla konsumentów. Mogą oni również znaleźć w tym samym sklepie alternatywne urządzenia opatrzone różnymi zakresami, nawet w przypadku produktów z etykietami, których skala została dawno zmieniona zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1369.
Terminy
Biorąc pod uwagę czas niezbędny na dostosowanie, dostawcy i sprzedawcy powinni możliwie najszybciej dostosować swoje praktyki reklamowe i promocyjne do postanowienia Trybunału i niniejszego zawiadomienia. Krajowe organy nadzoru rynku zachęca się, by informowały podmioty gospodarcze o skutkach postanowienia na podstawie niniejszego zawiadomienia oraz odpowiedniego dostosowały swoje działania w zakresie egzekwowania prawa. Korzystając ze swobody uznania w odniesieniu do postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, Komisja weźmie pod uwagę niezbędny czas na dostosowanie. W odniesieniu do egzekwowania obowiązków zgodnie z postanowieniem Trybunału może to wymagać do 6 miesięcy od opublikowania niniejszego zawiadomienia w Dzienniku Urzędowym. Jeśli chodzi o wcześniej istniejące materiały drukowane Komisja uważa, że może to wymagać okresu do 12 miesięcy.
