P9_TA(2020)0293Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 11 listopada 2020 r. w sprawie projektu decyzji wykonawczej Komisji zezwalającej na wprowadzenie do obrotu, na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady, produktów zawierających zmodyfikowaną genetycznie kukurydzę MON 87427 x MON 87460 x MON 89034 x MIR162 x NK603 oraz rodzaje zmodyfikowanej genetycznie kukurydzy łączące dwie, trzy lub cztery modyfikacje MON 87427, MON 87460, MON 89034, MIR162 i NK603 i produktów składających się z wymienionych rodzajów zmodyfikowanej genetycznie kukurydzy lub z niej wyprodukowanych (D068778/01 - 2020/2837(RSP))
(2021/C 415/03)
(Dz.U.UE C z dnia 13 października 2021 r.)
Parlament Europejski,
- uwzględniając projekt decyzji wykonawczej Komisji zezwalającej na wprowadzenie do obrotu, na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady, produktów zawierających zmodyfikowaną genetycznie kukurydzę MON 87427 x MON 87460 x MON 89034 x MIR162 x NK603 oraz rodzaje zmodyfikowanej genetycznie kukurydzy łączące dwie, trzy lub cztery modyfikacje MON 87427, MON 87460, MON 89034, MIR162 i NK603 i produktów składających się z wymienionych rodzajów zmodyfikowanej genetycznie kukurydzy lub z niej wyprodukowanych (D068778/01,
- uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie zmodyfikowanej genetycznie żywności i paszy 1 , w szczególności jego art. 7 ust. 3 i art. 19 ust. 3,
- uwzględniając fakt, że głosowanie przeprowadzone 15 września 2020 r. w Stałym Komitecie ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt, o którym mowa w art. 35 rozporządzenia (WE) nr 1829/2003, nie doprowadziło do wydania opinii,
- uwzględniając art. 11 i 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiającego przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję 2 ,
- uwzględniając opinię Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) z 3 lipca 2019 r. opublikowaną 8 sierpnia 2019 r. 3 ,
- uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje zawierające sprzeciw wobec zezwoleń na wprowadzanie organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO) 4 ,
- uwzględniając art. 112 ust. 2 i 3 Regulaminu,
- uwzględniając projekt rezolucji Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności,
A. mając na uwadze, że 28 października 2016 r. przedsiębiorstwo Monsanto Europe S.A./N.V., w imieniu przedsiębiorstwa Monsanto z siedzibą w Stanach Zjednoczonych, zgodnie z art. 5 i 17 rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 złożyło we właściwym organie krajowym w Niderlandach wniosek o zezwolenie na wprowadzenie do obrotu żywności, składników żywności i paszy zawierających genetycznie zmodyfikowaną kukurydzę MON 87427 x MON 87460 x MON 89034 x MIR162 x NK603 ("kukurydzę poddaną złożonej modyfikacji genetycznej"), składających się z niej lub z niej wyprodukowanych;
B. mając na uwadze, że wniosek ten dotyczył również wprowadzenia do obrotu produktów zawierających kukurydzę poddaną złożonej modyfikacji genetycznej lub składających się z niej, przeznaczonych do innych zastosowań niż w żywności i paszy, z wyjątkiem uprawy;
C. mając na uwadze, że wniosek ten dotyczył również wprowadzenia do obrotu produktów zawierających kukurydzę z jedną z 25 subkombinacji pojedynczych modyfikacji genetycznych, które obejmuje ta złożona modyfikacja genetyczna, składających się z takiej kukurydzy lub z niej wyprodukowanych;
D. mając na uwadze, że zezwolono już na wprowadzenie do obrotu 11 subkombinacji kukurydzy poddanej tej złożonej modyfikacji genetycznej; mając na uwadze, że projekt decyzji wykonawczej Komisji obejmuje pozostałych 14 subkombinacji;
E. mając na uwadze, że kukurydza poddana złożonej modyfikacji genetycznej pochodzi skrzyżowania pięciu rodzajów zmodyfikowanej genetycznie kukurydzy (MON 87427, MON 87460, MON 89034, MIR162 i NK603), wykazuje potrójną tolerancję na herbicydy zawierające glifosat i wytwarza trzy białka owadobójcze (Cry1A.105, Cry2Ab2 i Vip3A20, znane jako białka "Bt" lub "Cry"), toksyczne dla larw niektórych łuskoskrzydłych (motyli) 5 ,
F. mając ponadto na uwadze, że w kukurydzy poddanej złożonej modyfikacji genetycznej występuje ekspresja zmodyfikowanego genu CspB z Bacillus subtilis, mającego zmniejszać straty plonów spowodowane stresem suszy; mając na uwadze, że w procesie modyfikacji genetycznej jako gen selekcyjny wykorzystano gen nptII, nadający oporność na antybiotyki kanamycynę i neomycynę 6 ;
G. mając na uwadze, że 3 lipca 2019 r. EFSA pozytywnie zaopiniował wniosek, a opinię tę opublikowano 8 sierpnia 2019 r.;
H. mając na uwadze, że zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1829/2003 genetycznie zmodyfikowana żywność lub pasza nie może wywierać szkodliwego wpływu na zdrowie ludzi i zwierząt ani na środowisko naturalne, a przy sporządzaniu decyzji Komisja musi brać pod uwagę wszelkie istotne przepisy prawa Unii oraz inne uzasadnione czynniki istotne dla sprawy;
Uwagi państw członkowskich i brak danych doświadczalnych o subkombinacjach
I. mając na uwadze uwagi zgłoszone EFSA przez państwa członkowskie w ciągu trzymiesięcznego okresu konsultacji 7 ; mając na uwadze, że te krytyczne uwagi obejmują następujące elementy: nie uwzględniono potencjalnych interakcji z warunkami środowiskowymi, mogących wpływać na zawartość białek transgenicznych w roślinie; nie rozstrzygnięto kwestii bezpieczeństwa i potencjalnej toksyczności; w ocenie pominięto pozostałości herbicydów i metabolitów glifosatu; stosowanie opornego na środki przeciwdrobnoustrojowe genu NPTII budzi obawy;
J. mając na uwadze, że wnioskodawca nie przedstawił danych doświadczalnych o 14 subkombinacjach kukurydzy poddanej złożonej modyfikacji genetycznej, które nie mają obecnie zezwolenia na wprowadzenie do obrotu 8 ;
Brak oceny pozostałości herbicydów i produktów rozpadu
K. mając na uwadze liczne badania, które wykazały, że uprawa roślin genetycznie zmodyfikowanych odpornych na herbicydy prowadzi do większego zużycia herbicydów "uzupełniających", co w dużej mierze wynika z powstawania chwastów odpornych na herbicydy 9 ; mając na uwadze, że w związku z tym należy się spodziewać, iż w uprawach kukurydzy poddanej złożonej modyfikacji genetycznej będą stosowane wyższe, a ponadto powtarzane dawki glifosatu, zatem w zbiorach może znaleźć się większa ilość pozostałości tej substancji; mając na uwadze, że w kukurydzy poddanej złożonej modyfikacji genetycznej występuje ekspresja trzech białek odpornych na glifosat, co dodatkowo zwiększa odporność rośliny na wyższe dawki i powtarzane opryski;
L. mając na uwadze utrzymujące się wątpliwości co do rakotwórczości glifosatu; mając na uwadze, że EFSA stwierdził w listopadzie 2015 r., iż jest mało prawdopodobne, aby glifosat był rakotwórczy, a Europejska Agencja Chemikaliów uznała w marcu 2017 r., że nie ma podstaw, by zaliczyć go do substancji rakotwórczych; mając na uwadze, że z kolei Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem, wyspecjalizowana agencja Światowej Organizacji Zdrowia ds. badań nad rakiem, w 2015 r. zaliczyła glifosat do substancji prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi;
M. mając na uwadze, że w opinii naukowej z 3 lipca 2019 r. panel EFSA ds. organizmów zmodyfikowanych genetycznie (panel EFSA ds. GMO) stwierdził, iż "oceną pozostałości herbicydów istotną dla omawianego wniosku zajął się Dział ds. Pestycydów EFSA" 10 ; mając jednak na uwadze, że według opinii Działu ds. Pestycydów EFSA dane o pozostałościach glifosatu na powierzchni genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy ze zmianami dotyczącymi EPSPS 11 są niewystarczające, by określić najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości i wartości oceny ryzyka 12 ;
N. mając na uwadze, że według Działu ds. Pestycydów EFSA brakuje danych toksykologicznych umożliwiających ocenę ryzyka dla konsumentów w odniesieniu do szeregu produktów rozpadu glifosatu istotnych w przypadku upraw zmodyfikowanych genetycznie odpornych na tę substancję 13 ;
O. mając na uwadze, że ocenę pozostałości herbicydów i produktów ich rozpadu na roślinach zmodyfikowanych genetycznie, a także ocenę potencjalnej interakcji z białkami Bt uznano za nienależącą do kompetencji panelu EFSA ds. GMO, zatem procedura wydawania zezwoleń na wprowadzenie GMO nie obejmuje takiej oceny; mając na uwadze, że jest to podejście problematyczne, ponieważ sposób, w jaki roślina zmodyfikowana genetycznie rozkłada herbicydy uzupełniające, oraz skład, a tym samym toksyczność produktów rozpadu, mogą wynikać z samej modyfikacji genetycznej 14 ;
P. mając na uwadze, że nie można zatem stwierdzić, iż spożywanie kukurydzy poddanej złożonej modyfikacji genetycznej lub jej subkombinacji jest bezpieczne dla zdrowia ludzi i zwierząt;
Białka Bt
Q. mając na uwadze, że w szeregu badań zaobserwowano skutki uboczne mogące wpływać na układ odpornościowy w wyniku ekspozycji na białka Bt, zauważono również, że niektóre białka Bt mogą wykazywać właściwości adiuwantów 15 , co oznacza, że mogą nasilać alergenność innych białek, z którymi wchodzą w styczność;
R. mając na uwadze, że według opinii mniejszości przyjętej przez jednego z członków panelu EFSA ds. GMO w procedurze oceny innej kukurydzy poddanej złożonej modyfikacji genetycznej i jej subkombinacji co prawda nie wykryto niezamierzonych skutków dla układu odpornościowego w żadnym z zastosowań, w których występuje ekspresja białek Bt, ale "nie można ich było zaobserwować w badaniach toksykologicznych [...] obecnie zalecanych i wykonywanych w EFSA na potrzeby oceny bezpieczeństwa genetycznie zmodyfikowanych roślin, ponieważ badania te nie obejmują odpowiednich do tego testów" 16 ;
S. mając na uwadze, że według jednego z niedawnych badań szybkiemu wzrostowi stosowania neonikotynoidów do zaprawiania nasion w Stanach Zjednoczonych towarzyszy częstsze wysiewanie genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy Bt 17 ; mając na uwadze, że w Unii obowiązuje zakaz stosowania trzech neonikotynoidów w uprawach polowych, w tym do otoczkowania nasion, ze względu na ich wpływ na pszczoły i inne owady zapylające 18 ;
Użycie genu oporności na antybiotyki jako genu markerowego
T. mając na uwadze, że kukurydza poddana złożonej modyfikacji genetycznej wytwarza białko NPTII nadające odporność na szereg antybiotyków, w tym neomycynę i kanamycynę, zaliczone przez WHO do "krytycznie istotnych z punktu widzenia stosowania w medycynie i weterynarii" 19 ; mając na uwadze, że NPTII jest markerem ułatwiającym proces selekcji zmodyfikowanych komórek;
U. mając na uwadze, że zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/18/WE 20 w ocenie zagrożeń dla środowiska naturalnego szczególną uwagę należy zwracać na GMO zawierające geny kodujące oporność na antybiotyki stosowane w medycynie i weterynarii, a za ogólny cel należy przyjąć wskazanie i wycofanie z GMO genów markerowych kodujących oporność na antybiotyki, które mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie ludzkie i środowisko naturalne;
V. mając na uwadze, że w motywie 17 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 503/2013 21 stwierdzono: "obecnie możliwe jest tworzenie organizmów zmodyfikowanych genetycznie bez konieczności stosowania genów markerowych kodujących oporność na antybiotyki [...] wnioskodawca powinien [zatem] starać się tworzyć organizmy zmodyfikowane genetycznie bez używania genów markerowych oporności na antybiotyki";
W. mając na uwadze, że Austria wniosła formalny sprzeciw wobec wprowadzania do obrotu kukurydzy poddanej złożonej modyfikacji genetycznej ze względu na użycie genu NPTII, "który może sprzyjać rozprzestrzenianiu się oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u bakterii glebowych i jelitowych", i stwierdziła, że "w związku z kryzysem dotyczącym oporności na antybiotyki" Austria "nie może poprzeć celowego wzbogacania puli genów oporności na antybiotyki w środowisku przez wprowadzenie do obrotu tego produktu"; mając na uwadze, że Austria dodała ponadto: "wnioskodawca nie usunął tego genu oporności z produktu wprowadzanego na rynek - chociaż jest to technicznie możliwe [.] - przez co naruszył rozporządzenie wykonawcze Komisji [(UE) nr 503/2013] w sprawie insercji genów markerowych i innych sekwencji kwasu(-ów) nukleinowego(-ych), która nie jest niezbędna do uzyskania pożądanej cechy, oraz dyrektywę 2001/18/WE w sprawie wycofywania genów oporności na antybiotyki" 22 ;
Cecha odporności na suszę
X. mając na uwadze, że w kukurydzy poddanej złożonej modyfikacji genetycznej występuje ekspresja zmodyfikowanego genu CspB z Bacillus subtilis, przyczyniającego się do zmniejszenia strat plonów spowodowanych stresem suszy; mając jednak na uwadze, że na kukurydzy poddanej złożonej modyfikacji genetycznej nie przeprowadzono badań polowych w warunkach suszy; mając jednak na uwadze, że warunki skrajne, takie jak susza, mogą mieć wpływ na skład roślin i cechy biologiczne kluczowe dla oceny bezpieczeństwa żywności i pasz;
Niedemokratyczny proces podejmowania decyzji
Y. mając na uwadze, że w wyniku głosowania przeprowadzonego 15 września 2020 r. w Stałym Komitecie ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt, o którym mowa w art. 35 rozporządzenia (WE) nr 1829/2003, nie wydano opinii, co oznacza, że nie uzyskano poparcia kwalifikowanej większości państw członkowskich dla wydania zezwolenia;
Z. mając na uwadze, że Komisja przyznaje, iż problematyczna jest sytuacja, w której nadal wydaje ona zezwolenia na wprowadzanie GMO bez uzyskania poparcia kwalifikowanej większości państw członkowskich, oraz że sytuacja taka jest wyjątkiem, jeśli chodzi o wydawanie zezwoleń na wprowadzanie produktów ogółem, ale stała się normą w procesie podejmowania decyzji o zezwoleniu na wprowadzenie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy;
AA. mając na uwadze, że w trakcie ósmej kadencji Parlament przyjął łącznie 36 rezolucji, w których sprzeciwił się wprowadzeniu do obrotu GMO: do zastosowania w żywności i paszy (33 rezolucje) oraz do uprawy w Unii (3 rezolucje); mając na uwadze, że podczas dziewiątej kadencji Parlament przyjął jak dotąd osiem takich sprzeciwów; mając na uwadze, że nie uzyskano poparcia kwalifikowanej większości państw członkowskich dla zezwolenia na wprowadzenie żadnego z tych GMO; mając na uwadze, że Komisja nadal zezwala na wprowadzenie GMO, choć sama stwierdziła niedostatek demokracji oraz mimo braku poparcia ze strony państw członkowskich i mimo zastrzeżeń Parlamentu;
AB. mając na uwadze, że zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011 Komisja może zdecydować, iż nie zezwoli na wprowadzenie GMO, jeżeli zezwolenia takiego nie poprze kwalifikowana większość państw członkowskich w komitecie odwoławczym 23 ; mając na uwadze, że nie wymaga to żadnej zmiany w przepisach;
1. uważa, że projekt decyzji wykonawczej Komisji wykracza poza uprawnienia wykonawcze przewidziane w rozporządzeniu (WE) nr 1829/2003;
2. uważa, że projekt decyzji wykonawczej Komisji jest niespójny z prawem Unii, gdyż nie odpowiada celowi rozporządzenia (We) nr 1829/2003 zakładającemu - zgodnie z zasadami ogólnymi określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 178/2002 24 - stworzenie podstawy do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony życia i zdrowia ludzkiego, zdrowia i dobrostanu zwierząt, środowiska naturalnego oraz interesów konsumentów w związku z genetycznie zmodyfikowaną żywnością i paszą, przy jednoczesnym zapewnieniu skutecznego funkcjonowania rynku wewnętrznego;
3. wzywa Komisję do wycofania projektu decyzji wykonawczej;
4. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w piśmie z 11 września 2020 r. skierowanym do posłów Komisja ostatecznie przyznała, iż przy podejmowaniu decyzji o zezwoleniu na wprowadzenie GMO należy uwzględniać zasady zrównoważonego rozwoju 25 ; wyraża jednak głębokie rozczarowanie faktem, że 28 września 2020 r. Komisja zezwoliła na przywóz genetycznie zmodyfikowanej soi 26 mimo sprzeciwu ze strony Parlamentu i większości państw członkowskich;
5. wzywa Komisję, by jak najszybciej i przy pełnym udziale Parlamentu opracowała kryteria zrównoważonego rozwoju; wzywa Komisję, by poinformowała, jak i w jakim terminie rozpocznie te prace;
6. ponownie apeluje do Komisji o uwzględnianie zobowiązań Unii wynikających z umów międzynarodowych, takich jak paryskie porozumienie klimatyczne, Konwencja ONZ o różnorodności biologicznej i cele zrównoważonego rozwoju ONZ;
7. ponownie wzywa Komisję, by zaprzestała wydawania zezwoleń na GMO, przeznaczone zarówno do uprawy, jak i do stosowania w żywności i paszy, jeżeli państwa członkowskie zgromadzone w komitecie odwoławczym nie wydadzą opinii, zgodnie z art. 6 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 182/2011;
8. ponownie wzywa Komisję, by nie wydawała zezwoleń na GMO odporne na herbicydy, dopóki w poszczególnych przypadkach nie zostaną szczegółowo zbadane zagrożenia dla zdrowia wynikające z pozostałości herbicydów, co wymaga pełnej oceny pozostałości z oprysków upraw zmodyfikowanych genetycznie herbicydami uzupełniającymi oraz oceny produktów ich rozpadu i wszelkich efektów skojarzonych;
9. ponownie apeluje do Komisji, by w ocenie zagrożeń związanych ze zmodyfikowanymi genetycznie roślinami odpornymi na herbicydy w pełni uwzględniała ocenę zagrożeń wynikających ze stosowania herbicydów uzupełniających i z ich pozostałości, niezależnie od tego, czy dana roślina zmodyfikowana genetycznie jest przeznaczona do uprawy w Unii, czy też ma być importowana do Unii z przeznaczeniem do zastosowania w żywności i paszy;
10. wzywa Komisję, aby nie zezwalała na wprowadzanie żadnych subkombinacji złożonych modyfikacji genetycznych, jeżeli nie zostały poddane gruntownej ocenie EFSA na podstawie pełnych danych przedłożonych przez wnioskodawcę;
11. w szczególności uważa, że zezwalanie na wprowadzenie odmian roślin zmodyfikowanych genetycznie, dla których nie dostarczono danych o bezpieczeństwie i które nie zostały jeszcze przetestowane ani nawet wytworzone, jest sprzeczne z zasadami ogólnego prawa żywnościowego określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 178/2002;
12. wzywa EFSA, by dalej pracowała nad metodami wykrywania niezamierzonych skutków złożonych modyfikacji genetycznych, takich jak właściwości adiuwantów wykazywane przez toksyny Bt, i by systematycznie stosowała te metody;
14. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
