P8_TA(2019)0433Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 18 kwietnia 2019 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Program InvestEU (COM(2018)0439 - C8-0257/2018 - 2018/0229(COD))
(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)
(2021/C 158/77)
(Dz.U.UE C z dnia 30 kwietnia 2021 r.)
Parlament Europejski,
P8_TC1-COD(2018)0229
Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 18 kwietnia 2019 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/... ustanawiającego Program InvestEU
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 173 i art. 175 akapit trzeci,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 4 ,
uwzględniając opinię Komitetu Regionów 5 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 6 ,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) W 2016 r. inwestycje infrastrukturalne w Unii wyniosły 1,8 % jej PKB, co oznacza spadek w stosunku do 2009 r. (2,2 %) i około 20-procentowy spadek w porównaniu z poziomem inwestycji sprzed światowego kryzysu finansowego. W Unii odnotowuje się wprawdzie wzrost wskaźników inwestycji w stosunku do PKB, ale jest on nadal mniejszy niż można by oczekiwać po obecnej sile ożywienia gospodarczego oraz niewystarczający, aby mógł zrekompensować lata niedoinwestowywania. Co ważniejsze, obecne poziomy inwestycji oraz prognozy inwestycyjne nie uwzględniają inwestycji strukturalnych służących podtrzymaniu długofalowego wzrostu, których Unia potrzebuje, aby stawić czoło zmianom technologicznym i globalnej konkurencji, w tym w obszarze innowacji, umiejętności, infrastruktury, małych i średnich przedsiębiorstw ("MŚP"), ani potrzeby sprostania najważniejszym wyzwaniom społecznym, takim jak zrównoważony rozwój czy starzenie się społeczeństwa. Aby osiągnąć cele polityki Unii, korygowanie niedoskonałości rynku oraz nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji wymaga zatem ciągłego wsparcia w celu zmniejszenia luki inwestycyjnej w docelowych sektorach.
(2) W ocenach podkreślono, że duża liczba instrumentów finansowych, które wdrożono w ramach wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020, spowodowała, że ich zakresy częściowo się pokrywały. Ta wielość instrumentów skomplikowała też warunki działania pośredników finansowych i ostatecznych odbiorców, którzy musieli mierzyć się z różnymi przepisami dotyczącymi kwalifikowalności i sprawozdawczości. Brak spójnych przepisów uniemożliwiał również łączenie kilku funduszy unijnych, co byłoby korzystne przy wspieraniu projektów wymagających różnych rodzajów finansowania. Należy zatem utworzyć jednolity instrument - Fundusz InvestEU, m.in. w oparciu o doświadczenia zebrane w związku z Europejskim Funduszem na rzecz Inwestycji Strategicznych w ramach planu inwestycyjnego dla Europy, aby zapewnić wydajniejsze udzielanie wsparcia ostatecznym odbiorcom poprzez zintegrowanie i uproszczenie oferty finansowej w ramach jednego programu wykorzystującego gwarancję budżetową, co zwiększy wpływ interwencji Unii, zmniejszając jednocześnie koszty ponoszone przez jej budżet.
(3) W ostatnich latach Unia przyjęła ambitne strategie na rzecz dokończenia budowy jednolitego rynku oraz pobudzenia trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu i tworzenia miejsc pracy, takie jak: strategia "Europa 2020", unia rynków kapitałowych, strategia jednolitego rynku cyfrowego, Europejska agenda kultury w dobie globalizacji świata, pakiet "Czysta energia dla wszystkich Europejczyków", plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, strategia na rzecz mobilności niskoemisyjnej, europejski poziom ambicji w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności, Strategia kosmiczna dla Europy oraz Europejski filar praw socjalnych. Fundusz InvestEU powinien wykorzystywać i wzmacniać synergie pomiędzy tymi wzajemnie uzupełniającymi się strategiami poprzez wspieranie inwestycji i zapewnianie dostępu do finansowania.
(4) Na poziomie Unii europejski semestr na rzecz koordynacji polityki gospodarczej stanowi ramy określania krajowych priorytetów w zakresie reform oraz monitorowania ich realizacji. Państwa członkowskie - w stosownych przypadkach we współpracy z organami lokalnymi i regionalnymi - opracowują swoje własne krajowe wieloletnie strategie inwestycyjne wspierające realizację tych priorytetów. Strategie te powinny być przedstawiane wraz z rocznymi krajowymi programami reform, aby służyć określeniu i koordynowaniu priorytetowych projektów inwestycyjnych, które mają być wspierane ze środków krajowych lub unijnych. Mają również pomóc w wykorzystywaniu unijnego finansowania w spójny sposób oraz w maksymalizowaniu wartości dodanej wsparcia finansowego otrzymywanego za pośrednictwem europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, Europejskiego Instrumentu Stabilizacji Inwestycji oraz w stosownych przypadkach Funduszu InvestEU.
(5) Fundusz InvestEU powinien przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności i konwergencji społeczno-gospodarczej Unii, w tym w obszarze innowacji, cyfryzacji, efektywnego wykorzystania zasobów zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym, bardziej zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego Unii oraz odporności w wymiarze społecznymi, a także integracji unijnych rynków kapitałowych, w tym wprowadzenia rozwiązań korygujących ich fragmentację i dywersyfikujących źródła finansowania przedsiębiorstw unijnych. W tym celu Fundusz InvestEU powinien wspierać projekty, które są technicznie wykonalne i ekonomicznie opłacalne, tworząc ramy wykorzystywania instrumentów dłużnych, opartych na podziale ryzyka i kapitałowych opartych na gwarancji budżetowej Unii oraz w stosownych przypadkach na wkładach finansowych wnoszonych przez partnerów wykonawczych. Fundusz InvestEU powinien kierować się popytem i jednocześnie dążyć do przysporzenia strategicznych, długotrwałych korzyści w kluczowych obszarach polityki Unii, które nie zostałyby sfinansowane lub zostałyby sfinansowane w niedostatecznym zakresie, i w ten sposób przyczynić się do osiągnięcia celów polityki Unii. Wsparcie z Funduszu powinno obejmować szerokie spektrum sektorów i regionów przy jednoczesnym unikaniu nadmiernej koncentracji sektorowej lub geograficznej.
(5a) Sektor kultury i sektor kreatywny należą do najbardziej odpornych i najszybciej rozwijających się sektorów gospodarczych Unii, generujących wartość ekonomiczną i kulturową z własności intelektualnej i indywidualnej inwencji twórczej. Jednak niematerialny charakter ich aktywów ogranicza im dostęp do prywatnego finansowania, które jest kluczowe dla inwestycji, zwiększania skali działalności oraz konkurowania na poziomie międzynarodowym. Program InvestEU powinien kontynuować misję ułatwiania MŚP i organizacjom z sektora kultury i sektora kreatywnego dostępu do finansowania.
(6) Fundusz InvestEU powinien wspierać inwestycje w aktywa rzeczowe oraz wartości niematerialne i prawne, w tym w dziedzictwo kulturowe, w celu pobudzenia trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, inwestycji i zatrudnienia, przyczyniając się w ten sposób do większego dobrostanu i sprawiedliwszego rozkładu dochodów oraz do większej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Unii. Projekty finansowane z Programu InvestEU powinny dotrzymywać unijnych standardów środowiskowych i społecznych włącznie z respektowaniem praw pracowniczych. Interwencje Funduszu InvestEU powinny uzupełniać wsparcie Unii udzielane za pomocą dotacji.
(7) Unia zatwierdziła cele określone w programie działań ONZ na 2030 r., jej cele zrównoważonego rozwoju i porozumienie paryskie z 2015 r., jak również ramy z Sendai dotyczące ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych w latach 2015-2030. Aby osiągnąć uzgodnione cele, w tym te włączone do polityki Unii w zakresie ochrony środowiska, należy znacząco zwiększyć działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Zasady zrównoważonego rozwoju powinny zatem odgrywać dużą rolę w ramach koncepcji Funduszu InvestEU.
(8) Program InvestEU powinien przyczyniać się do budowy zrównoważonego systemu finansowego w Unii, który wspiera przekierowywanie kapitału prywatnego na zrównoważone inwestycje, zgodnie z celami określonymi w planie działania Komisji na rzecz finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego 7 .
(9) W uznaniu wagi przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie ze zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych Program InvestEU przyczyni się do włączenia działań na rzecz klimatu w główny nurt polityki i do osiągnięcia ogólnego celu, zgodnie z którym wydatki na realizację celów klimatycznych w budżecie Unii mają w okresie obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 sięgnąć łącznie 25 %, oraz do osiągnięcia jak najszybciej, a najpóźniej do 2027 r. - celu rocznego, zgodnie z którym wydatki te mają sięgnąć 30 %. W odniesieniu do działań wspieranych z Programu InvestEU oczekuje się, że co najmniej 40 % całkowitej puli środków finansowych tego programu będzie przyczyniać się do realizacji celów klimatycznych. Stosowne działania zostaną określone przy opracowywaniu i wdrażaniu Programu InvestEU oraz zweryfikowane w ramach odpowiednich ocen i procesów przeglądu.
(10) Wkład Funduszu InvestEU w osiągnięcie celów w dziedzinie klimatu będzie monitorowany za pośrednictwem unijnego systemu monitorowania klimatu opracowanego przez Komisję we współpracy z potencjalnymi partnerami wykonawczymi i przy zastosowaniu w odpowiedni sposób kryteriów określonych w [rozporządzeniu w sprawie ustanowienia ram wspierania zrównoważonych inwestycji 8 ] w celu ustalenia, czy dana działalność gospodarcza jest zrównoważona pod względem środowiskowym. Program InvestEU powinien również przyczynić się do wdrożenia innych aspektów celów zrównoważonego rozwoju.
(11) Zgodnie ze sprawozdaniem dotyczącym zagrożeń dla środowiska z 2018 r. wydanym przez Światowe Forum Ekonomiczne połowa z dziesięciu najpoważniejszych zagrożeń dla gospodarki światowej dotyczy środowiska. Zagrożenia te obejmują zanieczyszczenie powietrza, gleby, wód śródlądowych i oceanów, ekstremalne zdarzenia pogodowe, utratę różnorodności biologicznej oraz niepowodzenie działań mających na celu łagodzenie skutków zmiany klimatu i dostosowanie się do niej. Zasady ochrony środowiska są mocno osadzone w Traktatach i w wielu obszarach polityki Unii. W związku z tym w ramach działań związanych z Funduszem InvestEU należy wspierać uwzględnianie celów z dziedziny ochrony środowiska w głównym nurcie polityki. Kwestie ochrony środowiska i związanego z nią zapobiegania zagrożeniom oraz zarządzania ryzykiem powinny zostać uwzględnione przy przygotowywaniu i realizacji inwestycji. UE powinna również śledzić swoje wydatki związane z ochroną bioróżnorodności i ograniczaniem zanieczyszczenia powietrza w celu wypełnienia obowiązków sprawozdawczych wynikających z Konwencji o różnorodności biologicznej oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 9 . Inwestycje przeznaczone na cele związane z ochroną środowiska należy zatem śledzić za pomocą wspólnych metod, spójnych z metodami opracowanymi w ramach innych unijnych programów mających zastosowanie do klimatu, różnorodności biologicznej i zarządzania zanieczyszczeniem powietrza, aby umożliwić ocenę indywidualnego i łącznego wpływu inwestycji na kluczowe składniki kapitału naturalnego, w tym na powietrze, wodę, grunty i różnorodność biologiczną.
(12) Projekty inwestycyjne otrzymujące znaczne unijne wsparcie, w szczególności w dziedzinie infrastruktury, powinny być analizowane przez partnera wykonawczego pod kątem wpływu na środowisko, klimat lub skutków społecznych, a jeśli takowe zostaną stwierdzone, powinny podlegać kontroli zrównoważonego charakteru zgodnie z wytycznymi, które powinny zostać opracowane przez Komisję w ścisłej współpracy z potencjalnymi partnerami wykonawczymi w ramach Programu InvestEU, przy zastosowaniu w odpowiedni sposób kryteriów określonych w [rozporządzeniu w sprawie ustanowienia ram wspierania zrównoważonych inwestycji] w celu ustalenia, czy dana działalność gospodarcza jest zrównoważona pod względem środowiskowym i spójna z wytycznymi opracowanymi na potrzeby innych unijnych programów. Zgodnie z zasadą proporcjonalności takie wytyczne powinny przewidywać rozwiązania pozwalające na uniknięcie nadmiernego obciążenia administracyjnego, a projekty poniżej pewnej wielkości określonej w wytycznych powinny być wyłączone z kontroli zrównoważonego charakteru. Jeżeli partner wykonawczy stwierdzi, że nie trzeba przeprowadzać kontroli zrównoważonego charakteru, powinien on przedstawić komitetowi inwestycyjnemu uzasadnienie takiej decyzji. Do wsparcia na podstawie niniejszego rozporządzenia nie powinny się kwalifikować operacje, które są niezgodne z celami klimatycznymi.
(13) Niskie wskaźniki inwestycji w infrastrukturę w Unii podczas kryzysu finansowego osłabiły zdolność Unii do stymulowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, konkurencyjności i konwergencji. Znaczne inwestycje w europejską infrastrukturę, w szczególności w połączenia międzysystemowe i w efektywność energetyczną oraz w tworzenie jednolitego europejskiego obszaru transportu, są niezbędne do osiągnięcia unijnych celów w zakresie zrównoważonego rozwoju, w tym do wypełnienia zobowiązań Unii dotyczących celów zrównoważonego rozwoju, oraz celów w dziedzinie energii i klimatu na 2030 r. W związku z tym wsparcie w ramach Funduszu InvestEU powinno być ukierunkowane na inwestycje w dziedzinie transportu, energii - w tym w efektywność energetyczną i w odnawialne oraz inne bezpieczne i zrównoważone niskoemisyjne źródła energii) - środowiska, działań na rzecz klimatu oraz infrastruktury morskiej i cyfrowej. Program InvestEU powinien traktować priorytetowo obszary, które są niedoinwestowane i wymagają dodatkowych inwestycji. Aby zmaksymalizować wpływ i wartość dodaną unijnego wsparcia finansowego, należałoby wspierać usprawniony proces inwestycyjny, zwiększający widoczność sekwencji projektów i maksymalnie potęgujący synergię między odpowiednimi programami unijnymi w takich dziedzinach jak transport, energetyka i cyfryzacja. Mając na uwadze zagrożenia dla bezpieczeństwa, projekty inwestycyjne otrzymujące wsparcie Unii powinny obejmować odporność infrastruktury, w tym jej konserwację i bezpieczeństwo, a także mieć na względzie zasady ochrony obywateli w przestrzeni publicznej. Powinno to być uzupełnieniem wysiłków podejmowanych w ramach innych unijnych funduszy, takich jak Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, zapewniających wsparcie na rzecz związanych z bezpieczeństwem elementów inwestycji w dziedzinie przestrzeni publicznej, transportu, energii i innej infrastruktury krytycznej.
(13a) Program InvestEU powinien w stosownych przypadkach przyczynić się do osiągnięcia celów [zmienionej dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii] i [rozporządzenia w sprawie zarządzania unią energetyczną], a także do sprzyjania efektywności energetycznej w decyzjach inwestycyjnych.
(13b) Prawdziwa multimodalność jest szansą na stworzenie wydajnej i przyjaznej dla środowiska sieci transportu, w której maksymalnie wykorzystywany będzie potencjał wszystkich środków transportu oraz zrodzi się synergia między nimi. Program InvestEU mógłby wspierać inwestycje w multimodalne węzły transportowe, które pomimo znacznego potencjału ekonomicznego i uzasadnienia biznesowego są bardzo ryzykowne dla prywatnych inwestorów. Program mógłby również przyczynić się do opracowania i wdrożenia inteligentnych systemów transportowych (ITS). Program InvestEU powinien się przyczynić do wzmożenia wysiłków na rzecz tworzenia i wdrażania technologii wpływających na poprawę bezpieczeństwa pojazdów i infrastruktury drogowej.
(13c) Program InvestEU powinien się przyczynić do realizacji polityki UE dotyczącej mórz i oceanów, poprzez tworzenie projektów i przedsięwzięć w obszarze niebieskiej gospodarki, i zasad jej finansowania. Mogłoby to obejmować interwencje w obszarze przedsiębiorczości i gospodarki morskiej, innowacyjnego i konkurencyjnego przemysłu morskiego, a także energii morskiej pochodzącej ze źródeł odnawialnych i gospodarki o obiegu zamkniętym.
(14) Mimo że ogólny poziom inwestycji w Unii wzrasta, inwestycje w działalność obarczoną wyższym ryzykiem, taką jak badania naukowe i innowacje, są nadal niewystarczające. Wynikające z tego niedoinwestowanie badań i innowacji ma negatywny wpływ na konkurencyjność przemysłową i gospodarczą Unii oraz jakość życia jej obywateli. Fundusz InvestEU powinien oferować odpowiednie produkty finansowe ukierunkowane na różne etapy cyklu innowacji i szerokie spektrum interesariuszy, w szczególności umożliwiające zwiększanie skali rozwiązań i ich wdrażanie na skalę handlową w Unii, tak aby rozwiązania te były konkurencyjne na rynkach światowych oraz promowały wybitne osiągnięcia Unii w dziedzinie zrównoważonych technologii na arenie międzynarodowej w synergii z programem "Horyzont Europa", w tym z działaniami Europejskiej Rady ds. Innowacji. Aby udzielić takiego ukierunkowanego wsparcia, należy się w znacznym stopniu oprzeć na doświadczeniu zdobytym w związku z instrumentami finansowymi stworzonymi na potrzeby programu "Horyzont 2020", takimi jak InnovFin, aby ułatwić innowacyjnym przedsiębiorstwom szybszy dostęp do finansowania.
(14a) Ponieważ turystyka jest ważnym sektorem gospodarki Unii, Program InvestEU powinien przyczynić się do wzmocnienia długofalowej konkurencyjności tego sektora, wspierając działania sprzyjające turystyce zrównoważonej, innowacyjnej i cyfrowej.
(15) Pilnie potrzebne są intensywne wysiłki na rzecz inwestowania w transformację cyfrową i zwiększenia jej tempa oraz w celu rozłożenia korzyści z tej transformacji na wszystkich obywateli i przedsiębiorstwa w Unii. Mając już solidne ramy polityczne strategii jednolitego rynku cyfrowego, należy teraz realizować inwestycje o podobnym poziomie ambicji, w tym inwestycje w rozwój sztucznej inteligencji zgodnie z programem "Cyfrowa Europa".
(16) )MŚP stanowią ponad 99 % przedsiębiorstw w Unii, a ich wartość gospodarcza jest istotna i kluczowa. Starając się o dostęp do finansowania, borykają się one jednak z trudnościami ze względu na obawy przed wysokim ryzykiem i brakiem wystarczających zabezpieczeń. Dodatkowe wyzwania wynikają z konieczności utrzymania przez MŚP i przedsiębiorstwa społeczne konkurencyjności)poprzez angażowanie się w cyfryzację, umiędzynarodowienie, transformację zgodną z logiką gospodarki o obiegu zamkniętym, działalność innowacyjną oraz podnoszenie kwalifikacji siły roboczej. Ponadto MŚP mają dostęp do bardziej ograniczonego zestawu źródeł finansowania w porównaniu z większymi przedsiębiorstwami: zazwyczaj nie emitują obligacji, mają jedynie ograniczony dostęp do giełd papierów wartościowych i dużych inwestorów instytucjonalnych. Innowacyjne rozwiązania, takie jak wykup pracowniczy przedsiębiorstwa lub partycypacja pracownicza, są również coraz powszechniejsze w przypadku MŚP i przedsiębiorstw społecznych. Problemy z dostępem do finansowania są jeszcze bardziej dotkliwe w przypadku tych MŚP, których działalność jest związana z aktywami niematerialnymi i prawnymi. Unijne MŚP korzystają w dużej mierze ze wsparcia banków i finansowania dłużnego w formie kredytów w rachunku bieżącym, pożyczek bankowych lub leasingu. Zwiększenie zdolności MŚP do finansowania ich zakładania, wzrostu, innowacji i zrównoważonego rozwoju, zapewnienia sobie konkurencyjności oraz zdolności do przetrwania pogorszenia koniunktury gospodarczej, a tym samym zwiększenie odporności gospodarki i systemu finansowego na kryzys lub wstrząsy gospodarcze oraz jej zdolności do tworzenia miejsc pracy i dobrostanu społecznego, wymaga wspierania MŚP zmagających się ze wspomnianymi wyżej wyzwaniami poprzez ułatwienie im dostępu do finansowania oraz zapewnienie im bardziej zróżnicowanych źródeł finansowania. Stanowi to również uzupełnienie inicjatyw podjętych już w kontekście unii rynków kapitałowych. Fundusz InvestEU powinien zatem skorzystać ze zdobyczy udanych programów takich jak COSME i oferować kapitał obrotowy i inwestycje w całym cyklu życia przedsiębiorstwa, finansowanie transakcji leasingu oraz stworzyć możliwość skupienia się na konkretnych, bardziej ukierunkowanych produktach finansowych.
(17) Jak określono w dokumencie otwierającym debatę na temat społecznego wymiaru Europy 10 , w komunikacie dotyczącym Europejskiego filaru praw socjalnych 11 i w unijnych ramach ds. Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, budowanie sprawiedliwszej Unii bardziej sprzyjającej włączeniu społecznemu, jest jednym z priorytetów Unii w zakresie zwalczania nierówności i wspierania polityki włączenia społecznego w Europie. Nierówność szans dotyczy szczególnie dostępu do edukacji, szkolenia, kultury, zatrudnienia, opieki zdrowotnej i usług społecznych. Inwestowanie w gospodarkę społeczną opartą na umiejętnościach i kapitale ludzkim, a także w integrację społeczną słabszych grup, zwłaszcza koordynowane na poziomie unijnym, może przyczynić się do zwiększenia możliwości gospodarczych. Fundusz InvestEU powinien być wykorzystywany do wspierania inwestycji w kształcenie i szkolenie, w tym w przekwalifikowanie zawodowe i podwyższanie kwalifikacji pracowników, zwłaszcza w regionach uzależnionych od gospodarki opartej w znacznej mierze na węglu i dotkniętych strukturalną transformacją związaną z przejściem na gospodarkę niskoemisyjną, do pomocy w zwiększaniu zatrudnienia, w szczególności wśród osób niewykwalifikowanych i długotrwale bezrobotnych, oraz do poprawy sytuacji w zakresie równouprawnienia płci, równych szans, solidarności międzypokoleniowej, opieki zdrowotnej i sektora usług społecznych, mieszkalnictwa socjalnego, bezdomności, integracji cyfrowej, rozwoju społeczności, roli i miejsca młodych ludzi w społeczeństwie, jak również osób znajdujących się w trudnej sytuacji, w tym obywateli państw trzecich. Program InvestEU powinien także przyczynić się do wspierania europejskiej kultury i kreatywności. Aby przeciwdziałać głębokiej transformacji społeczeństw Unii i rynku pracy w nadchodzącym dziesięcioleciu, trzeba inwestować w kapitał ludzki, infrastrukturę społeczną, mikrofinansowanie, etyczne finansowanie i finansowanie przedsiębiorstw społecznych oraz nowe modele biznesowe gospodarki społecznej, w tym realizować inwestycje mające wpływ społeczny i zlecać zadania mające na celu uzyskanie określonego wpływu społecznego. Program InvestEU powinien wzmocnić rodzący się ekosystem rynku społecznego, zwiększając podaż finansowania i ustawiając dostęp do niego mikroprzedsiębiorstwom i przedsiębiorstwom społecznym oraz instytucjom solidarności społecznej, tak aby zaspokoić potrzeby tych, którzy najbardziej tego potrzebują. W sprawozdaniu grupy zadaniowej wysokiego szczebla ds. inwestowania w infrastrukturę społeczną w Europie 12 wskazano łączną lukę inwestycyjną w wysokości co najmniej 1,5 bln EUR przewidywaną w latach 2018-2030 w infrastrukturze i usługach społecznych, w tym w obszarze kształcenia, szkolenia, opieki zdrowotnej i mieszkalnictwa, które wymagają wsparcia również na poziomie Unii. W związku z tym należy wykorzystać łączną zdolność kapitału publicznego, komercyjnego i dobroczynnego, jak również wsparcie ze strony alternatywnych kategorii podmiotów finansowych, takich jak podmioty etyczne, społeczne i podmioty działające w sposób zrównoważony, oraz fundacji, w celu wspierania rozwoju łańcucha wartości na rynku społecznym i zwiększania odporności Unii.
(18) Fundusz InvestEU powinien funkcjonować w ramach czterech segmentów polityki odzwierciedlających kluczowe priorytety polityk Unii, a mianowicie zrównoważoną infrastrukturę; badania naukowe, innowacje i cyfryzację; MŚP oraz inwestycje i umiejętności społeczne.
(18) Choć z segmentu MŚP powinny w pierwszym rzędzie korzystać MŚP, małe spółki o średniej kapitalizacji również powinny się kwalifikować do wsparcia z tego segmentu. Spółki o średniej kapitalizacji powinny się kwalifikować do wsparcia z pozostałych trzech segmentów.
(19) Każdy segment polityki powinien składać się z dwóch modułów, tj. z modułu unijnego i modułu państw członkowskich. Moduł unijny powinien służyć korygowaniu, w proporcjonalny sposób, niedoskonałości rynku lub nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji mających zasięg ogólnounijny lub specyficznych dla poszczególnych państw członkowskich, a wspierane działania powinny charakteryzować się wyraźną europejską wartością dodaną. Moduł państw członkowskich powinien umożliwiać państwom członkowskim oraz władzom regionalnym za pośrednictwem państw członkowskich przeznaczanie części ich zasobów z funduszy podlegających zarządzaniu dzielonemu na tworzenie rezerw na potrzeby gwarancji UE zabezpieczającej operacje z zakresu finansowania i inwestycji służące korygowaniu niedoskonałości rynku lub nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji na ich własnym terytorium zgodnie z umową o przyznanie wkładu, w tym na obszarach oddalonych i znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, takich jak najbardziej oddalone regiony Unii, aby realizować cele danego funduszu podlegającego zarządzaniu dzielonemu. Działania wspierane z Funduszu InvestEU w ramach modułu unijnego lub modułu państw członkowskich nie powinny powielać ani wypierać finansowania prywatnego, ani zakłócać konkurencji na rynku wewnętrznym.
(20) Moduł państw członkowskich powinien być specjalnie zaprojektowany tak, by umożliwiać korzystanie z funduszy podlegających zarządzaniu dzielonemu w celu tworzenia rezerw na gwarancję udzielaną przez Unię. Możliwość ta zwiększyłaby wartość dodaną zabezpieczanych przez Unię gwarancji budżetowych dzięki udostępnieniu ich szerszemu gronu odbiorców finansowych z przeznaczeniem na szerszy wachlarz projektów oraz dzięki zróżnicowaniu sposobów osiągania celów w przypadku funduszy podlegających zarządzaniu dzielonemu, przy jednoczesnym zapewnieniu spójnego zarządzania ryzykiem związanym ze zobowiązaniami warunkowymi poprzez stosowanie gwarancji udzielanej przez Komisję w ramach zarządzania pośredniego. Unia powinna gwarantować operacje z zakresu finansowania i inwestycji przewidziane w umowach w sprawie gwarancji zawartych między Komisją a partnerami wykonawczymi w ramach modułu państw członkowskich; fundusze podlegające zarządzaniu dzielonemu powinny stanowić źródło rezerw na gwarancję, zgodnie ze wskaźnikiem tworzenia rezerw ustalonym przez Komisję i określonym w umowie o przyznanie wkładu podpisanej z odnośnym państwem członkowskim, na podstawie charakteru odnośnych operacji i związanych z nimi oczekiwanych strat, natomiast państwa członkowskie przejmowałyby straty przekraczające poziom oczekiwanych strat poprzez wystawianie gwarancji wzajemnych na rzecz Unii. Takie uzgodnienia powinny być przyjmowane w ramach jednej umowy o przyznanie wkładu zawieranej z każdym państwem członkowskim, które dobrowolnie wybierze takie rozwiązanie. Umowa o przyznanie wkładu powinna obejmować przynajmniej jedną szczegółową umowę w sprawie gwarancji, która ma być realizowana na terytorium danego państwa członkowskiego, oraz wszelkie wyodrębnione środki z przeznaczeniem dla regionów na podstawie przepisów dotyczących Funduszu InvestEU. Określenie wskaźnika tworzenia rezerw w poszczególnych przypadkach wymaga odstępstwa od art. 211 ust. 1 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 13 ("rozporządzenie finansowe"). Ta struktura przewiduje również jednolity zbiór przepisów dotyczących gwarancji budżetowych wspieranych z funduszy zarządzanych centralnie lub z funduszy podlegających zarządzaniu dzielonemu, co ułatwiłoby ich łączenie.
(20a) W celu zapewnienia maksymalnego wpływu politycznego, skutecznej realizacji oraz odpowiedniego nadzoru nad zarządzaniem budżetem i ryzykiem należy ustanowić między Komisją a grupą EBI partnerstwo oparte na atutach każdego z partnerów, które powinno wspierać skuteczny i sprzyjający włączeniu bezpośredni dostęp do finansowania.
(20b) Komisja powinna wraz z grupą EBI zasięgać opinii innych potencjalnych partnerów wykonawczych w kwestii wytycznych inwestycyjnych, wytycznych dotyczących monitorowania klimatu i zrównoważonego rozwoju oraz, w stosownych przypadkach, wspólnych metod w celu zapewnienia włączającego charakteru i zdolności do funkcjonowania do czasu ustanowienia organów zarządzających, po którym partnerzy wykonawczy powinni wchodzić w skład rady doradczej i rady kierowniczej.
(21) Fundusz InvestEU powinien móc przyjmować wkłady z państw trzecich, które są członkami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, państw przystępujących, kandydatów i potencjalnych kandydatów, państw objętych polityką sąsiedztwa i innych państw zgodnie z warunkami ustalonymi między Unią a tymi państwami. Powinno to umożliwić w stosownych przypadkach stałą współpracę z odnośnymi państwami, w szczególności w dziedzinie badań naukowych i innowacji, jak również w dziedzinie MŚP.
(22) W niniejszym rozporządzeniu określa się pulę środków finansowych na działania realizowane w ramach Programu InvestEU inne niż tworzenie rezerw na gwarancję UE, która to pula w ramach rocznej procedury budżetowej ma stanowić dla Parlamentu Europejskiego i Rady główną kwotę odniesienia w rozumieniu [odniesienie do aktualizacji w stosownych przypadkach zgodnie z nowym porozumieniem międzyinstytucjonalnym: pkt 17 Porozumienia międzyin- stytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami 14 ].
(23) Oczekuje się, że gwarancja UE w wysokości 40 817 500 000 EUR (w cenach bieżących) na poziomie Unii zmobilizuje w całej Unii inwestycje o wartości ponad 698 194 079 000 EUR, i należy ją | podzielić między segmenty polityki.
(23a) Dnia [data] Komisja ogłosiła, że "[b]ez uszczerbku dla prerogatyw Rady we wdrażaniu paktu stabilności i wzrostu jednorazowe wkłady państw członkowskich, dokonane przez państwo członkowskie lub krajowe banki prorozwojowe sklasyfikowane w sektorze instytucji rządowych lub działające w imieniu państwa członkowskiego na rzecz EFIS lub tematycznych lub wielokrajowych platform inwestycyjnych ustanowionych w celu realizacji planu inwestycyjnego powinny co do zasady być uznawane za działania jednorazowe w rozumieniu art. 5 ust. 1 i art. 9 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1466/97 oraz art. 3 ust. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 1467/97. Ponadto, bez uszczerbku dla prerogatyw Rady we wdrażaniu paktu stabilności i wzrostu, Komisja rozważy, w jakim stopniu - w kontekście komunikatu Komisji w sprawie elastyczności - InvestEU, jako instrument będący następcą EFIS, można potraktować tak samo jak EFIS w odniesieniu do jednorazowego wkładu wnoszonego przez państwa członkowskie w gotówce w celu sfinansowania dodatkowej kwoty gwarancji UE na potrzeby modułu państwa członkowskiego".
(24) Gwarancja UE, na której opiera się Fundusz InvestEU, powinna być wdrażana przez Komisję pośrednio, tzn. za pośrednictwem partnerów wykonawczych, którzy są w stanie dotrzeć w stosownych przypadkach do pośredników finansowych i do ostatecznych odbiorców. Proces wyboru partnerów wykonawczych powinien być przejrzysty i wolny od wszelkich konfliktów interesów. Komisja powinna zawrzeć z każdym z partnerów wykonawczych umowę w sprawie gwarancji zapewniającą im zdolność gwarancyjną z Funduszu InvestEU w celu wsparcia ich operacji z zakresu finansowania i inwestycji, które są zgodne z celami Funduszu InvestEU i kryteriami kwalifikowalności. Zarządzanie ryzykiem w odniesieniu do gwarancji nie powinno utrudniać bezpośredniego dostępu partnerów wykonawczych do gwarancji. Po otrzymaniu gwarancji w z modułu unijnego partnerzy wykonawczy powinni w pełni odpowiadać za cały proces inwestycyjny i za przeprowadzanie operacji z zakresu finansowania lub inwestycji z należytą starannością. Fundusz InvestEU powinien wspierać projekty, które z natury charakteryzują się wyższym profilem ryzyka niż projekty wspierane w ramach zwykłych operacji partnerów wykonawczych i których bez wsparcia z Funduszu InvestEU w okresie, w którym można skorzystać z gwarancji UE, inne podmioty publiczne lub prywatne nie mogłyby zrealizować wcale lub nie w takim samym zakresie.
(24a) Fundusz InvestEU powinien dysponować odpowiednią strukturą zarządzania, której rola powinna być zbieżna z jego wyłącznym celem, jakim jest zapewnienie właściwego wykorzystania gwarancji UE zgodnie z zasadą zapewnienia niezależności politycznej decyzji inwestycyjnych. Tę strukturę zarządzania powinny tworzyć Rada Doradcza, Rada Kierownicza i całkowicie niezależny Komitet Inwestycyjny. Ogólny skład struktury zarządzania powinien zmierzać do osiągnięcia równowagi płci. Struktura zarządzania nie powinna zakłócać procesu decyzyjnego grupy EBI lub innych partnerów wykonawczych ani nie powinna zastępować ich odpowiednich organów zarządzających.
(25) Należy ustanowić Radę Doradczą - składającą się z przedstawicieli partnerów wykonawczych i przedstawicieli państw członkowskich, z jednego eksperta powołanego przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz z jednego eksperta powołanego przez Komitet Regionów - w celu wymiany informacji oraz danych dotyczących wykorzystywania produktów finansowych udostępnianych w ramach Funduszu InvestEU, a także w celu omawiania zmieniających się potrzeb i nowych produktów, w tym luk rynkowych na określonych terytoriach.
(25a) Rada Kierownicza, składająca się z przedstawicieli Komisji, partnerów wykonawczych oraz jednego eksperta bez prawa głosu wyznaczonego przez Parlament Europejski, powinna określać strategiczne i operacyjne wytyczne dotyczące InvestEU.
(26) Komisja powinna oceniać zgodność przedłożonych przez partnerów wykonawczych operacji z zakresu finansowania i inwestycji z prawem i polityką Unii, natomiast ostateczne decyzje w sprawie tych operacji powinien podejmować partner wykonawczy.
(27) Komitet Inwestycyjny powinien wspomagać niezależny sekretariat mieszczący się w Komisji i odpowiedzialny przed przewodniczącym Komitetu Inwestycyjnego.
(28) Komitet Inwestycyjny składający się z niezależnych ekspertów powinien przedstawiać swoje wnioski w sprawie przyznania wsparcia w formie gwarancji UE na operacje z zakresu finansowania i inwestycji spełniające kryteria kwalifikowalności, udzielając w ten sposób zewnętrznego doradztwa fachowego przy ocenie inwestycyjnej projektu. Komitet Inwestycyjny powinien zbierać się w różnych konfiguracjach, aby jak najlepiej uwzględniać różne dziedziny i sektory polityki.
(29) Przy wyborze partnerów wykonawczych do celów wdrażania Funduszu InvestEU Komisja powinna rozważać zdolność kontrahenta do realizowania celów Funduszu InvestEU i wniesienia własnych zasobów, aby zapewnić odpowiedni zasięg geograficzny i dywersyfikację geograficzną, do przyciągnięcia inwestorów prywatnych oraz do zapewnienia odpowiedniej dywersyfikacji ryzyka i stworzenia | rozwiązań służących korygowaniu niedoskonałości rynku i nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji. Ze względu na rolę grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego ("EBI"), jaką powierza się jej w Traktatach, jej zdolność do działania we wszystkich państwach członkowskich oraz jej doświadczenie zdobyte w ramach obecnych instrumentów finansowych i EFIS, powinna ona pozostać uprzywilejowanym partnerem wykonawczym w ramach unijnego modułu Funduszu InvestEU. Oprócz grupy EBI możliwość oferowania zestawu uzupełniających produktów finansowych powinny mieć też krajowe banki lub instytucje prorozwojowe ze względu na to, że ich doświadczenie i zdolności na szczeblu krajowym i regionalnym mogą być korzystne dla maksymalizacji wpływu funduszy publicznych na całym terytorium Unii, oraz aby wspierane projekty pochodziły z różnych obszarów geograficznych Unii. Program InvestEU powinien być realizowany w taki sposób, aby sprzyjać równym warunkom działania dla mniejszych i krócej działających banków lub instytucji prorozwojowych. Powinna ponadto istnieć możliwość, aby inne międzynarodowe instytucje finansowe działały w charakterze partnerów wykonawczych, zwłaszcza gdy posiadają one komparatywną przewagę pod względem szczególnej wiedzy fachowej i doświadczenia w niektórych państwach członkowskich oraz gdy większość udziałów w spółce należy do podmiotów unijnych. Również inne podmioty spełniające kryteria określone w rozporządzeniu finansowym powinny mieć możliwość działania w charakterze partnerów wykonawczych.
(30) Aby sprzyjać większej dywersyfikacji geograficznej, można stworzyć platformy inwestycyjne łączące wysiłki i wiedzę fachową partnerów wykonawczych z działaniami innych krajowych banków prorozwojowych o niedużym doświadczeniu w korzystaniu z instrumentów finansowych. Należy sprzyjać takim strukturom, także przy ewentualnym wsparciu ze strony Centrum Doradztwa InvestEU. Aby sprzyjać korzystaniu z platform inwestycyjnych w danych sektorach, należy zgromadzić współinwestorów, organy publiczne, ekspertów, placówki oświatowe, szkoleniowe i badawcze, odpowiednich partnerów społecznych i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz inne odpowiednie podmioty na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym.
(31) Gwarancja UE w ramach modułu państw członkowskich powinna być udzielana każdemu partnerowi wykonawczemu kwalifikującemu się zgodnie z art. 62 ust. 1 lit. c) rozporządzenia finansowego, w tym krajowym lub regionalnym bankom lub instytucjom prorozwojowym, EBI, Europejskiemu Funduszowi Inwestycyjnemu i innym międzynarodowym instytucjom finansowym. Wybierając partnerów wykonawczych w ramach modułu państw członkowskich, Komisja powinna uwzględnić propozycje przedstawione przez każde państwo członkowskie, ujęte w umowie o przyznanie wkładu. Zgodnie z art. 154 rozporządzenia finansowego Komisja musi dokonać oceny zasad i procedur partnera wykonawczego, aby upewnić się, że gwarantują one poziom ochrony interesów finansowych Unii równoważny poziomowi gwarantowanemu przez Komisję.
(32) Ostateczne decyzje w sprawie operacji z zakresu finansowania i inwestycji powinny być podejmowane przez partnera wykonawczego w jego własnym imieniu, powinny być wdrażane zgodnie z jego wewnętrznymi zasadami, polityką i procedurami oraz ujmowane w jego sprawozdaniach finansowych lub w stosownych przypadkach ujawniane w informacjach dodatkowych do sprawozdań finansowych. Komisja powinna zatem rozliczać się wyłącznie ze zobowiązań finansowych wynikających z gwarancji UE i wykazywać maksymalną kwotę gwarancji, w tym wszelkie istotne informacje na temat udzielonej gwarancji.
(33) Fundusz InvestEU powinien w stosownych przypadkach umożliwiać sprawne, bezproblemowe i skuteczne łączenie z tą gwarancją dotacji lub instrumentów finansowych bądź obu tych rodzajów wsparcia, finansowanych z budżetu Unii lub z innych funduszy takich jak Fundusz na rzecz Innowacji Unijnego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (ETS) w sytuacjach, w których jest to konieczne w celu jak najlepszego wsparcia inwestycji służących korygowaniu określonych niedoskonałości rynku lub nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji.
(34) Projekty przedłożone przez partnerów wykonawczych celem otrzymania wsparcia w ramach Programu InvestEU, które przewidują połączenie tego wsparcia ze wsparciem z innych programów unijnych, powinny być również, jako całość, zgodne z celami i kryteriami kwalifikowalności zawartymi w przepisach dotyczących odnośnych programów unijnych. Decyzję o wykorzystaniu gwarancji UE należy podejmować zgodnie z przepisami Programu InvestEU.
(35) Centrum Doradztwa InvestEU powinno wspierać opracowywanie optymalnych sekwencji projektów inwestycyjnych w każdym segmencie polityki za pomocą inicjatyw doradczych, które powinny być realizowane przez grupę EBI, innych partnerów doradczych lub bezpośrednio przez Komisję. Centrum Doradztwa InvestEU powinno wspierać dywersyfikację geograficzną, aby przyczynić się do osiągnięcia celów Unii w zakresie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz zmniejszenia dysproporcji między regionami. Centrum Doradztwa InvestEU powinno poświęcić szczególną uwagę grupowaniu małych projektów w większe pakiety. Komisja, grupa EBI i pozostali partnerzy doradczy powinni ściśle ze sobą współpracować, by zapewnić skuteczność, synergię i faktyczną dostępność wsparcia w całej Unii przy należytym uwzględnieniu wiedzy fachowej i lokalnego potencjału partnerów wykonawczych oraz Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego. Centrum Doradztwa InvestEU powinno ponadto stworzyć centralny punkt kontaktowy do celów pomocy przy opracowywaniu projektów udzielanej w ramach Centrum Doradztwa InvestEU organom władz i promotorom projektów.
(35a) Komisja powinna ustanowić Centrum Doradztwa InvestEU wraz z grupą EBI jako głównym partnerem, opierając się w szczególności na doświadczeniach zdobytych w ramach Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego. Komisja powinna odpowiadać za polityczny zarząd Centrum Doradztwa InvestEU oraz za zarządzanie centralnym punktem kontaktowym. Grupa EBI powinna realizować inicjatywy doradcze w ramach segmentów polityki. Ponadto grupa EBI powinna świadczyć usługi operacyjne na rzecz Komisji, w tym poprzez udział w sporządzaniu wytycznych strategicznych i politycznych, katalogowanie istniejących i nowo powstających inicjatyw doradczych, ocenę potrzeb w zakresie doradztwa i doradzanie Komisji w kwestii optymalnego zaspokojenia tych potrzeb za pomocą istniejących lub nowych inicjatyw doradczych.
(36) Aby zapewnić szeroki zasięg geograficzny usług doradczych w całej Unii oraz skutecznie upowszechniać informacje o Funduszu InvestEU na szczeblu lokalnym, należy zapewnić lokalną obecność Centrum Doradztwa InvestEU w każdym państwie członkowskim, z uwzględnieniem istniejących systemów wsparcia i obecności partnerów lokalnych, w celu udzielania na szczeblu lokalnym wymiernej, proaktywnej pomocy dostosowanej do potrzeb. Aby ułatwić udzielanie wsparcia doradczego na szczeblu lokalnym oraz zapewnić skuteczność, synergię i faktyczną dostępność wsparcia na całym terytorium Unii, Centrum Doradztwa InvestEU powinno współpracować z krajowymi bankami lub instytucjami prorozwojowymi oraz korzystać z ich wiedzy fachowej.
(36a) Centrum Doradztwa InvestEU powinno zapewniać małym projektom i projektom przedsiębiorstw typu startup wsparcie doradcze - zwłaszcza gdy przedsiębiorstwa typu startup dążą do ochrony swoich inwestycji w badania i innowacje poprzez uzyskanie tytułów własności intelektualnej takich jak patenty - biorąc pod uwagę istniejące synergie oraz poszukując synergii z innymi usługami, które mogą wiązać się z takimi działaniami.
(37) W kontekście Funduszu InvestEU konieczne jest wspieranie opracowywania projektów i budowania potencjału w celu rozwijania zdolności organizacyjnych i działań na rzecz rozwoju rynku niezbędnych do inicjowania wysokiej jakości projektów. Należy ponadto dążyć do stworzenia warunków umożliwiających wzrost potencjalnej liczby kwalifikujących się odbiorców w nowych segmentach rynku, w szczególności w sytuacjach, w których niewielka skala pojedynczych projektów wiąże się ze znacznym wzrostem kosztów transakcyjnych na poziomie projektu, jak to się dzieje na przykład w przypadku ekosystemu finansowania społecznego, w tym w przypadku organizacji Íilantropijnych oraz sektora kultury i sektora kreatywnego. Wspieranie budowania zdolności powinno mieć charakter uzupełniający i dodatkowy w stosunku do działań podejmowanych w ramach innych programów unijnych dotyczących konkretnego obszaru polityki. Należy także starać się wspierać budowanie zdolności potencjalnych promotorów projektów, zwłaszcza lokalnych organizacji i samorządów terytorialnych.
(38) Należy stworzyć portal InvestEU w celu zapewnienia partnerom wykonawczym łatwo dostępnej i przyjaznej użytkownikom bazy projektów pozwalającej wyeksponować projekty inwestycyjne, które są zgodne z prawem i polityką Unii i dla których poszukuje się finansowania, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości tworzenia potencjalnych sekwencji projektów inwestycyjnych.
(39) Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego na rzecz lepszego stanowienia prawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. 15 zachodzi potrzeba oceny Programu InvestEU na podstawie informacji zgromadzonych w oparciu o konkretne wymogi dotyczące monitorowania, przy czym należy unikać nadmiernej regulacji i obciążeń administracyjnych, zwłaszcza względem państw członkowskich. Wymogi te mogą, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki jako podstawę oceny oddziaływania Programu InvestEU na szczeblu lokalnym.
(40) W celu umożliwienia śledzenia postępów w realizacji celów Unii należy wdrożyć solidne ramy monitorowania oparte na wskaźnikach produktu, rezultatu i oddziaływania. W celu zapewnienia rozliczalności wobec obywateli europejskich Komisja powinna składać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie roczne sprawozdania na temat postępów, skutków i operacji w ramach Programu InvestEU.
(41) Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne przepisy finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Przepisy te są ustanowione w rozporządzeniu finansowym i określają w szczególności procedurę ustanawiania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrole wykonywania obowiązków przez podmioty upoważnione do działań finansowych. Przepisy przyjęte na podstawie art. 322 TFUE dotyczą również ochrony budżetu Unii w przypadku uogólnionych braków w zakresie praworządności w państwach członkowskich, jako że poszanowanie praworządności jest niezbędnym warunkiem wstępnym należytego zarządzania finansami i skutecznego finansowania unijnego.
(42) Do Programu InvestEU zastosowanie ma rozporządzenie (UE, Euratom) nr [nowe rozporządzenie finansowe]. Określa ono zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące gwarancji budżetowych.
(43) Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 16 ("rozporządzeniem finansowym"), rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 17 , rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 2988/95 18 , rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 19 i rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 20 interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków obejmujących zapobieganie nieprawidłowościom, w tym nadużyciom finansowym, ich wykrywanie, korygowanie i prowadzenie dochodzeń w ich sprawie, odzyskiwanie środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub niewłaściwie wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładanie sankcji administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 883/2013 i rozporządzeniem (Euratom, WE) nr 2185/96, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) może prowadzić dochodzenia administracyjne, w tym kontrole na miejscu i inspekcje, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycie finansowe, korupcja lub jakiekolwiek inne nielegalne działanie naruszające interesy finansowe Unii. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska ("EPPO") może prowadzić dochodzenia i ścigać przestępstwa godzące w interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 21 . Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznawać konieczne uprawnienia i prawa dostępu Komisji, OLAF, EPPO - w przypadku tych państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na mocy rozporządzenia (UE) 2017/1939 - i Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu (ETO) oraz dopilnowywać, by wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne uprawnienia.
(44) Państwa trzecie będące członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) mogą uczestniczyć w programach Unii w ramach współpracy ustanowionej na mocy Porozumienia EOG, które przewiduje wprowadzenie w życie programów w drodze decyzji wydanej na mocy tego porozumienia. Państwa trzecie mogą uczestniczyć w programie również na podstawie innych instrumentów prawnych. Do niniejszego rozporządzenia należy wprowadzić odpowiedni przepis szczegółowy przyznający niezbędne uprawnienia i prawa dostępu właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu, pozwalające im na całościowe wykonywanie ich odpowiednich kompetencji.
(45) Zgodnie z [odniesienie do odpowiedniej aktualizacji zgodnie z nową decyzją w sprawie KTZ: art. 88 decyzji Rady 2013/755/UE] osoby i podmioty z siedzibą w krajach i terytoriach zamorskich (KTZ) kwalifikują się do finansowania z zastrzeżeniem zasad i celów Programu InvestEU oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dany kraj lub terytorium zamorskie są powiązane.
(46) W celu uzupełnienia innych niż istotne elementów niniejszego rozporządzenia wytycznymi inwestycyjnymi i tabelą wskaźników, a także w celu ułatwienia szybkiego i elastycznego dostosowania wskaźników realizacji oraz skorygowania wskaźnika tworzenia rezerw należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do opracowywania wytycznych inwestycyjnych dotyczących operacji z zakresu finansowania i inwestycji w ramach różnych segmentów polityki, tabeli wskaźników, zmiany załącznika III do niniejszego rozporządzenia w celu dokonania przeglądu lub uzupełnienia wskaźników oraz skorygowania wskaźnika tworzenia rezerw. Zgodnie z zasadą proporcjonalności takie wytyczne inwestycyjne powinny przewidywać rozwiązania pozwalające na uniknięcie nadmiernego obciążenia administracyjnego. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym w sprawie lepszego stanowienia prawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(47) Program InvestEU powinien służyć korygowaniu niedoskonałości rynku i nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji mających zasięg ogólnounijny lub specyficznych dla poszczególnych państw członkowskich oraz przewidywać testowanie na ogólnounijnym rynku innowacyjnych produktów finansowych oraz systemów ich rozpowszechniania w odniesieniu do niedoskonałości rynku. Działanie na poziomie Unii jest zatem uzasadnione,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
Sporządzono w Brukseli dnia [...] r.
| W imieniu Parlamentu Europejskiego |
W imieniu Rady |
| Przewodniczący |
Przewodniczący |
