Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Silna Europa socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji.

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Silna Europa socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji

(2020/C 440/08)

(Dz.U.UE C z dnia 18 grudnia 2020 r.)

Sprawozdawczym:	Anne KARJALAINEN (FI/PES), radna miasta Kerava
Dokument	Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu
źródłowy:	Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: "Silna Europa socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji" COM(2020) 14 final

ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW

Wprowadzenie

1. Z zadowoleniem przyjmuje wniosek dotyczący planu działania na rzecz wdrożenia Europejskiego filaru praw socjalnych z myślą o osiągnięciu celów zrównoważonego rozwoju ONZ i urzeczywistnieniu Europejskiego Zielonego Ładu w sposób społecznie sprawiedliwy.

2. Cieszy się z decyzji Komisji Europejskiej dotyczącej rozpoczęcia otwartych konsultacji w sprawie wdrożenia filaru praw socjalnych z uwagi na duże różnice w polityce społecznej w całej Europie. Również sytuacja miast i regionów uległa znacznym zmianom w następstwie pandemii COVID-19.

3. Podkreśla znaczenie silnej europejskiej agendy społecznej, w której konkurencyjność i sprawiedliwość społeczna wzajemnie się uzupełniają. Istnieje ścisły związek między agendą społeczną, Zielonym Ładem i agendą cyfrową ze względu na to, że transformacja ekologiczna i cyfrowa musi opierać się na sprawiedliwości społecznej, równości i zrównoważoności środowiskowej. Zdaniem KR-u ważne jest, aby Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) był zgodny z filarem praw socjalnych, z myślą o zmniejszeniu nierówności regionalnych i stawieniu czoła strukturalnym zmianom w regionach Unii Europejskiej. Szczególną uwagę należy poświęcić obszarom wiejskim, obszarom podlegającym przemianom przemysłowym, regionom, które cierpią na skutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków przyrodniczych lub demograficznych, oraz regionom najbardziej oddalonym, których niekorzystna sytuacja jeszcze pogorszyła się wskutek pandemii COVID-19.

4. Ponawia apel o lepszą koordynację polityk gospodarczych i społecznych między poziomem europejskim i krajowym w ramach semestru europejskiego i apeluje, by zagwarantować włączenie samorządów lokalnych i regionalnych w ten proces za pośrednictwem wspólnego zarządzania opartego na zasadzie pomocniczości. Zgodnie z tą zasadą strategiczne programowanie i wdrażanie powinny być przekazywane nie tylko państwom członkowskim, ale również władzom lokalnym i regionalnym, które są na najlepszej pozycji, by skutecznie reagować na lokalne potrzeby i wyzwania.

5. Podkreśla znaczenie jasnego, skoordynowanego i ambitnego planu działania na rzecz wdrożenia Europejskiego filaru praw socjalnych. Zasady pomocniczości i proporcjonalności określą poziom wprowadzenia przez UE i państwa członkowskie proponowanych instrumentów polityki i środków legislacyjnych w odniesieniu do wdrażania.

6. Wzywa Komisję Europejską do uwzględnienia odpowiednich zaleceń opracowanych przez partnerstwa miast w ramach agendy miejskiej UE, dotyczących m.in. mieszkalnictwa, ubóstwa w miastach, miejsc pracy i umiejętności w lokalnej gospodarce, a także do stosowania metod pracy partycypacyjnej także w celu wdrożenia Europy socjalnej.

7. Zaznacza, że pandemia COVID-19 nie może być wykorzystywana jako pretekst do odłożenia w czasie lub wycofania propozycji zwiększenia sprawiedliwości społecznej, o której mowa w komunikacie Komisji Europejskiej. Wręcz przeciwnie, kryzys musi przyspieszyć i zintensyfikować nasze wysiłki zmierzające do osiągnięcia zmian strukturalnych na rzecz bardziej sprawiedliwej i ekologicznej Unii. Musimy stworzyć bardziej zrównoważone systemy gospodarcze i społeczne na przyszłość.

8. Zauważa, że w najbliższym czasie działania na rzecz ożywienia gospodarczego muszą mieć silny wymiar społeczny, aby można było utrzymać solidne sieci zabezpieczenia społecznego, chronić miejsca pracy i unikać nieuzasadnionych zwolnień. Do grup znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, jeśli chodzi o zatrudnienie, należą osoby pracujące na czas określony i na nietypowych umowach, kobiety, imigranci, ludzie młodzi i osoby z niepełnosprawnościami. Osoby, których stanowisko stało się zbędne w wyniku pandemii, mogą nie być w stanie odzyskać dawnego miejsca pracy. Programy UE muszą wspierać podnoszenie umiejętności osób zagrożonych bezrobociem, osób bezrobotnych i biernych zawodowo, zwłaszcza tych, które mają większe trudności z wejściem na rynek pracy (osoby zagrożone ubóstwem i wykluczeniem społecznym, rodzice samotnie wychowujący dzieci mający problemy z pogodzeniem życia prywatnego i zawodowego itp.). Powinno się to odbywać z poszanowaniem równych szans i niedyskryminacji ze względu na płeć biologiczną i społecznokulturową, urodzenie, pochodzenie etniczne, poglądy polityczne i religijne, wiek, niepełnosprawność, orientację lub tożsamość seksualną, chorobę, język lub wszelkie inne warunki lub okoliczności osobiste lub społeczne.

9. Podkreśla, że w obecnym kontekście transformacja cyfrowa uległa przyspieszeniu, a wielu pracowników musiało dostosować się do cyfryzacji i telepracy. Zaleca, by wykorzystać dynamikę zaistniałą w ostatnich miesiącach i uregulować telepracę oraz uznać jej wkład w dekarbonizację będący wynikiem zmniejszenia częstotliwości przemieszczania się z uwagi na rodzaj pracy niewymagający fizycznej obecności w biurze.

10. Zauważa, że w perspektywie średnio- i długoterminowej środki naprawcze muszą uwzględniać społeczny wymiar transformacji ekologicznej i cyfrowej. Potrzebujemy sprawiedliwego rynku pracy w przyszłej gospodarce bezemisyjnej. Jego podstawą muszą być godne miejsca pracy, silna ochrona socjalna i lokalne możliwości zatrudnienia.

11. Podkreśla, że usługi publiczne świadczone przez władze lokalne i regionalne okazały się kluczowe podczas pandemii. Bez systemu usług publicznych negatywne konsekwencje dla obywateli byłyby o wiele drastyczniejsze. Sprawiedliwa transformacja oznacza uznanie fundamentalnej roli szczebla lokalnego i regionalnego w świadczeniu wysokiej jakości usług publicznych. Świadczenie takich usług przez władze lokalne i regionalne nie może być ograniczane przez przepisy dotyczące zamówień publicznych lub pomocy państwa.

12. Odnotowuje, że UE znajduje się w punkcie zwrotnym, w którym możliwe i konieczne są nowe sposoby myślenia. Ważniejsze niż kiedykolwiek jest inwestowanie w dobrostan ludzi oraz uwzględnianie korzyści płynących z gospodarki dobrobytu, w której kładzie się nacisk na równowagę między trzema wymiarami zrównoważonego rozwoju - społecznym, gospodarczym i środowiskowym. Wymiary te wzmacniają się wzajemnie i stanowią fundament społeczeństwa opartego na sprawiedliwości społecznej, zrównoważoności i ochronie klimatu. Podmioty lokalne i regionalne posiadają odpowiednie kompetencje, by uwzględniać idee gospodarki dobrobytu we własnych działaniach, ale potrzebne są również wytyczne na szczeblu UE.

13. Komitet uważa, że zamówienia publiczne powinny być kolejnym obszarem, który będzie przyczyniał się do sprawiedliwych zmian i poszukiwania nowych innowacyjnych rozwiązań, gdyż procedury udzielania zamówień publicznych mogą pomóc w zapobieganiu dumpingowi ekologicznemu i społecznemu poprzez ujęcie w przyznawaniu kontraktów kryteriów jakościowych, środowiskowych i/lub społecznych. Jednak ponieważ takie ujęcie pozostaje opcjonalne, należy zrobić więcej, by zachęcić podmioty gospodarcze zaangażowane w organizację zamówień publicznych do oferowania lepszych ogólnych warunków pracy, jak również miejsc pracy integrujących osoby o złożonych potrzebach w zakresie integracji na rynku pracy lub osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i ubóstwem, jak również do promowania możliwości ich zatrudniania.

14. Podkreśla potrzebę wyraźnego uwzględniania praw człowieka przez przedsiębiorstwa, w tym te zaangażowane w zamówienia publiczne, zarówno w ramach ich własnej działalności, jak i w łańcuchach podwykonawców. W tym celu proponuje przyjęcie na szczeblu UE przepisów o odpowiedzialności przedsiębiorstw na podstawie zasady ONZ dotyczącej należytej staranności w dziedzinie praw człowieka.

Równość szans i zatrudnienie dla wszystkich

15. Zgadza się z celem Komisji polegającym na zwiększeniu zatrudnienia i stworzeniu większej liczby wysokiej jakości miejsc pracy w UE. Potrzebne jest multidyscyplinarne i proaktywne podejście w celu wyeliminowania niedopasowania umiejętności i miejsc pracy. W przyszłości zapotrzebowanie na umiejętności będzie rosło na rynku pracy, zwłaszcza dla stanowisk związanych z zastosowaniem i rozwojem sztucznej inteligencji (SI), a także z łagodzeniem zmiany klimatu i przystosowaniem się do niej oraz wykorzystywaniem niesionych przez nią możliwości. Nowa strategia przemysłowa UE musi wspierać tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy i konkurencyjność przemysłu. Musi również wzmocnić odporność Europy, np. poprzez zwiększenie produkcji kluczowych urządzeń medycznych i sprzętu ochronnego w UE. Strategia "Europa 2020" dobiegnie niedługo końca, a zatem potrzebna jest nowa długoterminowa strategia UE na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, zgodna z celami zrównoważonego rozwoju, aby powiązać różne cele związane ze wzrostem sprzyjającym włączeniu społecznemu, zatrudnieniem, zmniejszaniem ubóstwa i konkurencyjnością przemysłową.

16. Stwierdza, że niektóre sektory zatrudnienia były nieproporcjonalnie narażone na zagrożenia związane z pandemią COVID-19 - przede wszystkim sektor opieki zdrowotnej i usługi. Podkreśla znaczenie właściwego określenia ryzyka zawodowego związanego z koronawirusem w różnych sektorach i zaznacza, że wszyscy pracownicy narażeni na takie ryzyko nie tylko zasługują na duże uznanie społeczne, lecz potrzebują przede wszystkim bezpiecznych warunków pracy.

17. Zwraca uwagę, że zjadliwość pandemii ujawniła braki w systemach opieki zdrowotnej w znacznej części państw UE i że w związku z tym konieczne jest wzmocnienie europejskiej opieki zdrowotnej poprzez wspieranie i promowanie badań naukowych we wszystkich sektorach, zwłaszcza w dziedzinie pomocy, opieki i badań.

18. Zwraca uwagę, że zmiany demograficzne w Europie doprowadzą do niedoborów siły roboczej w wielu państwach członkowskich i regionach. Ważne jest zatem zapewnienie transgranicznej mobilności pracowników i praw pracowniczych. Problem niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej, zwłaszcza w przypadku małych lokalnych i regionalnych społeczności wiejskich, powinien zostać skorygowany poprzez edukację i nowe technologie oraz dzięki zwiększeniu możliwości telepracy. Potrzebne są również długoterminowe działania UE dla obszarów wiejskich.

19. Odnotowuje, że zmiany na rynku pracy narażają coraz więcej ludzi na utratę zatrudnienia z powodu przestarzałych umiejętności lub zastosowania robotyki. Aktualne umiejętności i dostęp do uczenia się przez całe życie stają się ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej. Należy przyjąć holistyczną wizję aktualizacji umiejętności w trakcie trwania kariery zawodowej osób znajdujących się w różnych sytuacjach życiowych i w różnych stosunkach pracy oraz posiadających różne potrzeby edukacyjne. Biorąc pod uwagę znaczenie dalszego szkolenia i przekwalifikowywania osób w wieku produkcyjnym pod względem szans na zatrudnienie oraz dla ogólnej konkurencyjności siły roboczej, a także wobec skutków finansowych takich szkoleń, Komitet Regionów z zadowoleniem przyjąłby odpowiednie porozumienie europejskich partnerów społecznych. W takim porozumienie można by rozważyć, jak ułatwić osobom zatrudnionym dostęp do szkoleń w ramach wdrażania prawa do wysokiej szkoleń dobrej jakości i uczenia się przez całe życie w celu skutecznego radzenia sobie ze zmianami na rynku pracy, jak zapisano w europejskim filarze.

20. Popiera gwarancję dla młodzieży, która została zaktualizowana tak, aby skuteczniej zwalczać bezrobocie młodych ludzi dzięki zapewnieniu jej stałego charakteru i wydłużenie górnej granicy wieku do 30 lat. Gwarancja powinna obejmować grupy szczególnie wrażliwe, takie jak młodzież NEET, pozbawioną opieki młodzież migrującą i młode osoby wychowywane w trudnych warunkach, a ponadto należy położyć szczególny nacisk na działania w kontekście przechodzenia od etapu kształcenia do etapu pracy. Środki finansowe na pokrycie gwarancji trzeba zwiększyć w ramach EFS+, a państwa członkowskie, w których stopa bezrobocia młodzieży przekracza średnią UE, powinny przydzielić co najmniej 15 % środków z EFS+ objętych zarządzaniem dzielonym na wsparcie młodych ludzi. Młodzi ludzie powinni nabywać umiejętności istotne szczególnie z punktu widzenia transformacji ekologicznej i cyfrowej. Należy monitorować w ramach europejskiego semestru krajowe wdrażanie gwarancji dla młodzieży, aby dopilnować, że będzie ona dostępna dla wszystkich młodych ludzi we wszystkich państwach członkowskich.

21. Jest zdania, że wysokiej jakości integracyjne i wzajemnie uznawane kształcenie i szkolenie, jak również edukacja obywatelska wzmacniają poczucie europejskiej tożsamości i ułatwiają swobodne przemieszczanie się, pracę i osiedlanie się w UE, co stanowi trzon obywatelstwa europejskiego. Podniesienie poziomu wykształcenia i umiejętności może zmniejszyć nierówności. Konieczne są zatem działania na rzecz poprawy równości w edukacji, tak aby ścieżki kształcenia nie zależały od sytuacji rodzinnej, pochodzenia etnicznego, niepełnosprawności czy płci.

22. Zwraca uwagę na pilną potrzebę zagwarantowania prawa do kształcenia i szkolenia dla wszystkich osób uczących się poprzez wzmocnienie odporności systemów kształcenia i szkolenia na kryzysy, m.in. poprzez cyfryzację edukacji i odpowiednie szkolenia dla nauczycieli. Sprzęt i łączność niezbędne do nauczania na odległość i e-uczenia się powinny być uznawane za część sprawiedliwej transformacji, a dostęp do nich powinien odbywać się na warunkach równości w celu wyeliminowania istniejącej przepaści cyfrowej oraz jej złożoności i istotnego wpływu na prawa socjalne, gdyż brak dostępu do nowych technologii i do społeczeństwa cyfrowego pogarsza niekorzystną sytuację i tworzy nowe formy wykluczenia społecznego.

23. Zauważa, że w przyszłości edukacja będzie musiała mieć odpowiednią jakość i trwać wystarczająco długo, aby zagwarantować zatrudnienie. Będzie to wymagało zwiększenia zasobów i intensywnej systematycznej pracy edukacyjnej w placówkach wczesnej edukacji, przedszkolach, szkołach podstawowych i średnich, by każdy mógł nabyć odpowiednie umiejętności podstawowe i przejść do kształcenia średniego II stopnia. Osoby bez wykształcenia średniego II stopnia mają duże problemy ze znalezieniem zatrudnienia i są bardziej narażone na marginalizację. Osoby potrzebujące specjalnego wsparcia i osoby z niepełnosprawnościami powinny mieć takie same możliwości zdobycia odpowiednich umiejętności podstawowych i co najmniej wykształcenia średniego II stopnia. Aby przejść do społeczeństwa integracyjnego, należy osobom z niepełnosprawnościami związanymi z uczeniem umożliwić nabywania umiejętności miękkich, aby z powodzeniem mogły uczestniczyć w życiu społecznym i korzystać z wyższej jakości życia.

24. Z zadowoleniem przyjmuje aktualizację europejskiego programu na rzecz umiejętności oraz rozwój kształcenia i szkolenia zawodowego w celu spełnienia wymogów w zakresie umiejętności w odniesieniu do nowych zawodów, zwłaszcza związanych z transformacją ekologiczną i cyfrową oraz sztuczną inteligencją. Oprócz umiejętności charakterystycznych dla danego zawodu pracodawcy coraz częściej potrzebują osób posiadających umiejętności przekrojowe lub miękkie. Dla każdej osoby uczącej się należy opracować indywidualny plan oraz zapewnić jej dostęp do wysokiej jakości stażów i wsparcie w planowania kariery i zarządzaniu wynikami. Apeluje, by w ramach programu na rzecz umiejętności rozwiązać problemy dotyczące potencjalnej utraty miejsc pracy wskutek zwiększonej robotyzacji na rynku pracy, a także zająć się możliwościami szkoleń i zatrudnienia w odniesieniu do słabszych grup społecznych i osób mających trudności z wejściem na rynek pracy. Należy przy tym przestrzegać zasad równości szans i niedyskryminacji.

25. Zaleca określenie i uznanie na szczeblu UE wiedzy, umiejętności i kompetencji nabytych w trakcie pracy oraz za pośrednictwem kształcenia pozaformalnego i wolontariatu, w tym wiedzy i umiejętności nabytych za granicą. Umiejętności nabyte w miejscu pracy i w innych kontekstach mogą być wyszczególnione np. w portfolio Europass lub w cyfrowych oznakach (Open Badge).

26. Opowiada się za przyspieszeniem utworzenia europejskiego obszaru edukacji w celu zagwarantowania wszystkim wysokiej jakości kształcenia i dostępu do rynku pracy na całym jednolitym rynku europejskim. UE powinna zacieśnić współpracę między systemami edukacji i różnymi programami nauczania oraz dalej wzmacniać współpracę w ramach procesu bolońskiego. Ponieważ kluczowe znaczenie ma pomyślne wdrożenie Zielonego Ładu, w okresie po pandemii konieczna będzie również ekologizacja programu Erasmus+.

27. Sądzi, że Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej powinien koncentrować się na wzmacnianiu krytycznego myślenia i umiejętności korzystania z mediów wśród dorosłych, a także wśród dzieci i młodzieży, tak aby ludzie byli w stanie obronić się przed zalewem fałszywych informacji i zrozumieć znaczenie w codziennym życiu algorytmów i podejmowania decyzji w oparciu o procesy maszynowe. Należy ustanowić jednolite kryteria jakości kształcenia na odległość. Platformy edukacyjne zlecone przez władze lokalne z myślą o ich potrzebach powinny być rutynowo tworzone w oparciu o licencję na oprogramowanie, która umożliwia podmiotowi zamawiającemu opracowanie i dystrybucję produktu zgodnie z jego potrzebami. Zachęci to europejskie ekosystemy edukacji cyfrowej do właściwego rozwoju, a opłaty uiszczane w ramach projektów będą kierowane głównie do podmiotów regionalnych i lokalnych, a nie do podmiotów spoza UE.

28. Uważa za istotne zwiększenie konkurencyjności Europy przez promowanie różnorodności modeli biznesowych i w związku z tym popiera proponowany przez Komisję plan działania na rzecz gospodarki społecznej, którego celem powinno być budowanie zaufania po kryzysie dzięki zaangażowaniu społeczeństwa, zwiększenie inwestycji społecznych i innowacji oraz tworzenie miejsc pracy dla osób, którym trudniej jest znaleźć zatrudnienie. Komisja Europejska, państwa członkowskie oraz władze lokalne i regionalne powinny uwzględnić wymiar związany z gospodarką społeczną w głównych politykach, programach i praktykach, tak aby przedsiębiorstwa społeczne kwalifikowały się do pomocy ze wszystkich głównych unijnych programów finansowania i miały lepszy dostęp do publicznych zaproszeń do składania ofert. Poczucie odpowiedzialności na szczeblu lokalnym sprawi, że przedsiębiorstwa społeczne będą mniej skłonne do przenoszenia swojej działalności gospodarczej, ponieważ będą im przyświecać również inne cele środowiskowe lub obywatelskie.

29. Uważa za ważne włączenie promowania równości kobiet i mężczyzn do wszystkich strategii politycznych UE w celu zapewnienia sprawiedliwej transformacji. Szczególną uwagę należy przy tym zwrócić na włączenie kobiet znajdujących się w trudnej sytuacji (ofiary przestępstw uwarunkowanych płcią, kobiety samotnie wychowujące dzieci itp). Sytuacja kobiet i mężczyzn również ucierpiała w wyniku kryzysu związanego z koronawirusem, co należy wziąć pod uwagę w działaniach pokryzysowych.

Uczciwe warunki pracy

30. Zgadza się z Komisją, że uczciwe warunki pracy wymagają solidnego dialogu społecznego, w ramach którego pracownicy i pracodawcy mogą wspólnie poszukiwać rozwiązań najlepiej odpowiadających ich potrzebom. Włączenie pracowników jest ważne dla utrzymania warunków pracy, w związku z czym partnerzy społeczni muszą być angażowani we wszystkie główne inicjatywy unijne, w tym w Europejski Zielony Ład. Istnieje potrzeba dialogu w miejscu pracy na temat tego, jak ograniczyć ślad węglowy dzięki zmianom w funkcjonowaniu i działalności na co dzień.

31. Z uwagą śledzi postępy w zakresie inicjatywy Komisji dotyczącej europejskiej płacy minimalnej, która ma na celu promowanie sprawiedliwego wynagrodzenia i poprawę płacy minimalnej w państwach UE o niskich zarobkach. Podkreśla jednocześnie, że europejska inicjatywa dotycząca płacy minimalnej nie może oznaczać jednego uniwersalnego rozwiązania dla wszystkich i że trzeba zachować system ustalania płac za pomocą układów zbiorowych w państwach, które już go stosują, a także szanować autonomię partnerów społecznych. Dobrze funkcjonujące rokowania zbiorowe i kompleksowe układy zbiorowe to podstawowa metoda osiągania godziwych płac i ustalania innych warunków pracy, gdyż pracownicy i pracodawcy najlepiej znają swój sektor i region.

32. Oczekuje na przyszły wniosek Komisji w sprawie środków na rzecz przejrzystości płac, który będzie ważny dla zlikwidowania luki płacowej między kobietami a mężczyznami. Należy promować równe płace poprzez opracowywanie przepisów i układów zbiorowych oraz dzięki konkretnym środkom w miejscu pracy. Kobiety w UE zarabiają średnio o 16 % mniej niż mężczyźni, co przekłada się na jeszcze większe różnice w wysokości emerytur, w związku z czym strategia Komisji Europejskiej na rzecz równości płci ma duże znaczenie.

33. Zaleca aktualizację strategii na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy oraz niektórych dyrektyw pod kątem takich kwestii jak stres psychospołeczny i ryzyko ergonomiczne. Dobrostan w pracy i poczucie sensu pracy ze strony pracowników stanowią również konkurencyjne punkty w sektorze publicznym, pomagające przyciągnąć pracowników i zarządzać reputacją pracodawców, a ponadto są czynnikami umożliwiającymi dłuższą karierę zawodową. Szczególną uwagę należy zwrócić na zapobieganie wypadkom śmiertelnym w miejscu pracy, na choroby zawodowe takie jak nowotwór pochodzenia zawodowego i zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego, stres i wszelkie rodzaje napastowania w miejscu pracy ze względu na płeć, rasę, poglądy, niepełnosprawności czy orientację seksualną, a także na zapewnienie odpowiednich zasobów w celu monitorowania. Inne kwestie, które należy wziąć pod uwagę, to zapobieganie zagrożeniom dla zdrowia powodowanym przez pandemie, a także nowe technologie i modele pracy. KR wzywa do podjęcia działań na rzecz promowania bezpieczeństwa pracy, również w odniesieniu do pracy transgranicznej i nowych rodzajów miejsc pracy oraz równości kobiet i mężczyzn. Należy uwzględnić wpływ zmiany klimatu na warunki pracy i na środki ochrony pracowników.

34. Odnotowuje, że nowe modele pracy, takie jak stała łączność, telepraca, praca mobilna oraz rekrutacja i zarządzanie oparte na algorytmach, mogą zwiększyć wydajność i elastyczność pracowników, ale potrzebne są wspólne rozwiązania i porozumienia między pracownikami i pracodawcami w sprawie bezpieczeństwa pracy, aby poprawić dobrostan w pracy i zapobiec nowym sytuacjom powodującym stres. Coraz większa cyfryzacja modeli pracy wymaga aktualizacji europejskich przepisów dotyczących warunków i czasu pracy, w tym przepisów ustanawiających prawo do bycia offline. Wymaga to również pozytywnych działań na rzecz grup szczególnie podatnych na konsekwencje przepaści cyfrowej (imigranci, osoby znajdujące się w sytuacji ubóstwa i wykluczenia społecznego, mniejszości etniczne, a także osoby dotknięte przepaścią cyfrową uwarunkowaną płcią bądź czynnikami pokoleniowymi i terytorialnymi). Obok opartego na technologii rozwoju produktów należy skupić się na opracowywaniu metod, usług i produktów skoncentrowanych na człowieku i zaprojektowanych z uwzględnieniem wkładu ze strony końcowych użytkowników systemów w miejscu pracy. Trzeba uzgodnić zasady etyczne stosowania sztucznej inteligencji w miejscu pracy oraz zorganizować przekwalifikowanie w tych zawodach, w których SI przekształca lub przejmuje działalność człowieka. Z tego powodu Komitet z zadowoleniem przyjmuje wspólne zaangażowanie głównych europejskich międzysektorowych partnerów społecznych - BusinessEurope, SMEunited, CEEP i ETUC - na rzecz optymalizacji korzyści i stawiania czoła wyzwaniom płynącym z cyfryzacji w świecie pracy poprzez Autonomiczne ramowe porozumienie europejskich partnerów społecznych w sprawie cyfryzacji ¹ .

35. Ponownie podkreśla, że "konieczne jest ustanowienie kompleksowych ram zapewniających ochronę socjalną i prawa socjalne dla wszystkich pracowników (począwszy od zdrowia i bezpieczeństwa po dostęp do uczenia się przez całe życie), aby stworzyć równe warunki działania dla gospodarki platform i tradycyjnej gospodarki poza internetem" ² . KR wzywa do podjęcia działań na rzecz promowania dialogu społecznego, w tym dialogu na temat transgranicznych aspektów pracy za pośrednictwem platform internetowych.

36. Uważa, że odpowiedzialność za godzenie życia zawodowego i rodzinnego powinna pozostać w gestii partnerów społecznych. Środki na rzecz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, takie jak urlop rodzinny oraz programy świadczeń dla rodzin monoparentalnych, mogą przyczynić się do zwiększenia wskaźnika zatrudnienia kobiet oraz wskaźnika urodzeń, a także do podniesienia poziomu bezpieczeństwa, zdrowia i dobrostanu i umożliwienia kobietom, dzięki równości szans, dostępu do rynku pracy.

Ochrona socjalna i integracja społeczna

37. Zwraca uwagę na znaczenie nowego instrumentu SURE, który zapewnia państwom członkowskim tymczasowe wsparcie w celu zmniejszenia ryzyka bezrobocia w związku z sytuacją nadzwyczajną. Należy korzystać z doświadczeń zdobytych na poziomie od krajowego po lokalny w ramach SURE podczas opracowywania przez Komisję Europejską jej wniosku dotyczącego europejskiego programu reasekuracji świadczeń dla osób bezrobotnych w celu zmniejszenia wpływu bezrobocia na finanse publiczne państw członkowskich. Władze lokalne i regionalne powinny odgrywać kluczową rolę we wdrażaniu tego programu.

38. Z dużym zadowoleniem przyjmuje skoncentrowanie się na promowaniu dobrobytu dzieci i wspieraniu dzieci aż po wiek dorosły. Gwarancja dla dzieci powinna zapewnić dzieciom dostęp do podstawowych usług, opieki zdrowotnej, wczesnej edukacji oraz edukacji do czasu osiągnięcia dorosłości, a także godziwe warunki mieszkaniowe i wyżywienie. Ważne jest zwłaszcza to, by gwarancja chroniła prawa dzieci znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji. Godna pochwały jest propozycja wykorzystania co najmniej 5 % łącznych wydatków EFS+ na wyciągnięcie dzieci z ubóstwa. Ochrona praw dziecka i inwestowanie w dzieci to nie tylko obowiązek moralny, ale również najważniejsza inwestycja w zrównoważoną przyszłość.

39. Jest przekonany, że Unia Europejska może pozytywnie wpływać na warunki pracy i środowiska w państwach trzecich, przede wszystkim poprzez zawieranie ambitnych umów handlowych dotyczących tych aspektów. W tym kontekście popiera koncepcję powierzenia nowemu głównemu urzędnikowi ds. egzekwowania przepisów handlowych zadania polegającego na egzekwowaniu norm pracy i norm środowiskowych w umowach handlowych. W związku z tym urzędnik ten powinien regularnie konsultować się ze związkami zawodowymi i pracodawcami w sprawie naruszania praw pracowniczych.

40. Podziela pogląd Komisji o znaczeniu dalszego aktywnego przeciwdziałania ubóstwu. Najważniejsze aspekty w tym kontekście to wspieranie poszukiwania pracy, wysokiej jakości, przystępna cenowo opieka zdrowotna, dostęp do kształcenia i szkolenia, mieszkalnictwo i zaspokajanie podstawowych potrzeb. Przykładowo zadłużenie może prowadzić do utrzymującego się ubóstwa i wykluczenia. Należy zatem zaostrzyć przepisy dotyczące marketingu i nieuczciwych warunków związanych z krótkoterminowymi kredytami konsumenckimi o wysokim ryzyku. Trzeba również wdrożyć dobre praktyki w państwach członkowskich, np. w dziedzinie pożyczek społecznościowych. Zapobieganie ubóstwu pracujących jest szczególnym problemem, który można rozwiązać za pomocą wystarczających płac i innych norm pracy, a także poprzez kontrolowanie wzrostu kosztów utrzymania, przede wszystkim wydatków mieszkaniowych, w miastach signatures.pdf

41. Uznaje, że starzenie się jest wyzwaniem dla stabilności systemów, lecz podkreśla, że stwarza również możliwości dla nowych rodzajów działalności gospodarczej. Osoby starsze mogą w istotny sposób przyczynić się do wzrostu gospodarczego jako niezależni i aktywni konsumenci usług oraz jako członkowie społeczeństwa. W kontekście wydłużania życia zawodowego ludzi ważne jest wykorzystywanie wiedzy starszych pracowników oraz podnoszenie ich umiejętności zawodowych. Starzenie się w dobrym zdrowiu trzeba wspierać za pomocą działań promujących zdrowie i zapobieganie chorobom oraz przeciwdziałających samotności, a ponadto należy również poprawić dobrostan w pracy, ogólne zdrowie i odporność, aby dłuższe życie prowadziło także do wydłużenia życia zawodowego. Zapewnienie dostępu do przystępnej cenowo i wysokiej jakości opieki długoterminowej jest niezbędne do utrzymania godnego życia w starszym wieku. Aby opóźnić moment, w którym opieka długoterminowa będzie potrzebna, oraz skrócić jej czas trwania, należy poprawić zdolność funkcjonowania osób starszych i zapewnić usługi prewencyjne oraz działania na rzecz aktywnego starzenia się. Należy zapobiegać ubóstwu emerytalnemu, a najlepszym sposobem na to jest zapewnienie adekwatnych emerytur gwarantujących każdemu prawa do posiadania w starszym wieku zasobów umożliwiających życie w godności, a jednocześnie uwzględnienie znacznego zróżnicowania emerytur ze względu na płeć. W tym kontekście oczekuje na sprawozdanie Komisji na temat wpływu zmian demograficznych oraz na zieloną księgę w sprawie starzenia się społeczeństwa.

42. Podkreśla znaczenie dostępu do przystępnej cenowo opieki zdrowotnej. Inwestowanie w profilaktykę i świadczoną na czas opiekę zdrowotną może obejmować wydatki na opiekę zdrowotną. Rozwój usług cyfrowych, a także nowe i zintegrowane modele usług w zakresie opieki zdrowotnej i socjalnej, umożliwią również efektywne pod względem kosztów i zorientowane na pacjenta/klienta procesy. Jednym z obszarów, w których usługi społeczne i zdrowotne wzajemnie się uzupełniają, jest zdrowie psychiczne, gdyż zapewnienie pomocy na jak najwcześniejszym etapie zazwyczaj zapobiega pogorszeniu sytuacji i tym samym zmniejsza koszty. Komitet liczy też na wniosek Komisji dotyczący europejskiego planu walki z rakiem. Należy również zauważyć, że oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia w wymiarze transgranicznym i dlatego UE musi w dalszym ciągu podejmować działania mające na celu ograniczenie oporności na antybiotyki w państwach członkowskich.

43. Podkreśla, że należy wspierać i chronić różnorodność biologiczną i środowisko, ponieważ mają one szczególny wpływ na rozwój lokalny na obszarach, których gospodarka w większym stopniu opiera się na działalności rolniczej oraz na wartości i zasobach otoczenia biokulturowego oraz różnorodności biologicznej. Jest to bardzo istotne z punktu widzenia społecznego, ponieważ bezpośrednio wpływa na poziom życia, zatrudnienie, migrację, poziom wykształcenia, szkolenia zawodowe oraz możliwości dla ludzi młodych na tych obszarach.

44. Podkreśla, że promowanie dobrobytu idzie w parze ze wzmocnieniem lokalnej i regionalnej tożsamości gmin, wzmocnieniem pozycji zarówno jednostek, jak i społeczności, oraz propagowaniem aktywnej integracji. Aby transformacja była rzeczywiście sprawiedliwa, ludzie powinni mieć równe szanse uczestnictwa i wpływu na decyzje, które ich dotyczą.

Bruksela, dnia 14 października 2020 r.

	Apostolos TZITZIKOSTAS
	Przewodniczący
	Europejskiego Komitetu Regionów

1 https://www.businesseurope.eu/sites/buseur/files/media/reports_and_studies/2020-06-22_agreement_on_digitalisation_-_with_

2 Opinia KR-u "Praca za pośrednictwem platform internetowych - lokalne i regionalne wyzwania regulacyjne" (COR-2019-02655). i ośrodkach wzrostu gospodarczego. Krajowe systemy wsparcia dochodu i powiązane usługi wsparcia dla osób nieaktywnych stanowią ostateczny środek gwarantujący godne warunki życia. Komisja zwraca również uwagę na nowe wyzwania związane z dystrybucją dochodów wynikające z przejścia na gospodarkę neutralną pod względem emisji. KR zgadza się z analizą przyczyn ubóstwa i polityk mających na celu rozwiązanie tego problemu oraz zachęca do podjęcia skutecznych środków i przyjęcia strategii w celu znacznego zmniejszenia ubóstwa.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2020.440.42
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Silna Europa socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji.
• Data aktu: 18/12/2020
• Data ogłoszenia: 18/12/2020