P8_TA(2018)0516Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 12 grudnia 2018 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Europejski Fundusz Obronny (COM(2018)0476 - C8-0268/2018 - 2018/0254(COD)) 1
(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)
[Poprawka 1, o ile nie wskazano inaczej]
(2020/C 388/41)
(Dz.U.UE C z dnia 13 listopada 2020 r.)
POPRAWKI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO *
do wniosku Komisji
_________________
Wniosek
ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
ustanawiające Europejski Fundusz Obronny
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 173 ust. 3, art. 182 ust. 4, art. 183 i art. 188 akapit drugi,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,
a także mając na uwadze, co następuje:
(-1a) Obronność uznaje się za jasny przykład tego, w jaki sposób można by osiągnąć większą skuteczność dzięki przeniesieniu na szczebel europejski pewnych kompetencji i działań oraz powiązanych środków, znajdujących się obecnie w gestii państw członkowskich; umożliwiłoby to wykazanie europejskiej wartości dodanej oraz pozwoliło na ograniczenie ogólnego obciążenia wydatków publicznych w Unii.
(-1b) W ciągu ostatniego dziesięciolecia sytuacja geopolityczna Unii zmieniła się diametralnie. Sytuacja w regionach sąsiadujących z Europą jest niestabilna, a Unia stoi w obliczu złożonych i trudnych wyzwań związanych zarówno z występowaniem nowych zagrożeń, takich jak ataki hybrydowe i cyberataki, jak i z ponownym pojawieniem się bardziej tradycyjnych zagrożeń. W tym kontekście zarówno obywatele Unii, jak i ich polityczni przywódcy podzielają pogląd, że należy podjąć więcej wspólnych działań w dziedzinie obronności. 75 % Europejczyków popiera wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony. We wspólnej deklaracji podpisanej w Rzymie 25 marca 2017 r. przywódcy 27 państw członkowskich oraz Rady Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Komisji oświadczyli, że Unia wzmocni swoją wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony oraz będzie wspierać bardziej konkurencyjny i zintegrowany przemysł obronny.
(1) W swoim komunikacie z 30 listopada 2016 r. dotyczącym europejskiego planu działań w sektorze obrony, przyjętym w dniu 30 listopada 2016 r., Komisja zobowiązała się do uzupełniania, lewarowania i konsolidowania wspólnych wysiłków państw członkowskich na rzecz rozbudowy zdolności technologicznych i przemysłowych w dziedzinie obronności jako reakcji na wyzwania związane z bezpieczeństwem, jak również w celu wsparcia konkurencyjnego, innowacyjnego, efektywnego europejskiego przemysłu obronnego i utworzenia w Unii bardziej zintegrowanego rynku wyposażenia obronnego. Zaproponowano w nim w szczególności uruchomienie Europejskiego Funduszu Obronnego ("fundusz") w celu wspierania inwestycji we wspólne badania naukowe i wspólny rozwój produktów i technologii obronnych, a co za tym idzie, wspierania synergii i efektywności kosztowej, a także promowania wspólnych zakupów i wspólnego utrzymania wyposażenia wojskowego przez państwa członkowskie. Fundusz ten uzupełniałby przeznaczone już na ten cel finansowanie krajowe i powinien działać jako zachęta dla państw członkowskich do większej współpracy transgranicznej i większych inwestycji w obronność. Fundusz ma wspierać współpracę w trakcie całego cyklu rozwoju produktów i technologii obronnych.
(1a) W dniu 7 czerwca 2017 r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie utworzenia Europejskiego Funduszu Obronnego. Zaproponowano podejście dwuetapowe: po pierwsze, w celu wypróbowania podejścia przyjęto rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1092 2 , dzięki któremu udostępniono, w ramach wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020, początkowe finansowanie na rzecz badań i rozwoju; po drugie, w ramach wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 ustanowiony miałby być specjalny fundusz zwiększający finansowanie opartych na współpracy badań w dziedzinie innowacyjnych technologii i produktów obronnych na kolejnych etapach ich rozwoju, łącznie z opracowywaniem prototypów. Te dwa etapy powinno łączyć konsekwentne i spójne podejście.
(1b) Sektor obronności cechują rosnące koszty wyposażenia wojskowego i wysokie koszty badań i rozwoju, które utrudniają wprowadzanie nowych programów w dziedzinie obronności i bezpośrednio wpływają na konkurencyjność i zdolności innowacyjne przemysłu unijnego. Ze względu na wzrost kosztów, wielkość jednorazowych wydatków na badania i rozwój oraz ograniczoną ilość wyposażenia, którą są w stanie zamówić poszczególne kraje, rozwijanie nowej generacji kluczowych systemów obronnych i nowych technologii obronnych wykracza w coraz większym stopniu poza zakres możliwości pojedynczego państwa członkowskiego.
(1c) W swojej rezolucji z dnia 14 marca 2018 r. pt.: "Następne WRF: przygotowanie stanowiska Parlamentu dotyczącego WRF na okres po 2020 r." Parlament Europejski ponownie wyraził poparcie dla utworzenia Europejskiej Unii Obrony, obejmującej specjalny unijny program badawczy w dziedzinie obronności oraz program rozwoju przemysłowego uzupełniony inwestycjami państw członkowskich, aby nie powielać działań i zwiększyć strategiczną autonomię, a także skuteczność europejskiego przemysłu obronnego. Przypomniał również, że Unia może być silniejsza i ambitniejsza tylko pod warunkiem udostępnienia jej dodatkowych środków finansowych i w związku z tym wezwał do zapewnienia stałego wsparcia w ramach istniejących strategii politycznych, które zwiększają środki na sztandarowe programy Unii, a także do tego, by dodatkowym obowiązkom towarzyszyły dodatkowe środki finansowe.
(1d) Sytuacja sektora obronności uległa dalszemu pogorszeniu w wyniku znacznych cięć w budżetach obronnych, które w ciągu ostatnich 10 lat miały miejsce w całej Europie i dotyczyły przede wszystkim wydatków na badania i rozwój oraz na wyposażenie. W latach 2006-2013 poziom rzeczywistych wydatków na obronność w państwach członkowskich uczestniczących w Europejskiej Agencji Obrony zmniejszył się o 12 %. Biorąc pod uwagę, że badania i rozwój w dziedzinie obronności stanowią podstawę zaawansowanych technologii przyszłości, takie trendy są szczególnie niepokojące i stanowią poważne wyzwanie pod względem zdolności do utrzymania konkurencyjności przemysłu obronnego Unii w wymiarze długoterminowym.
(1e) Pomimo wzajemnej zależności między wzrostem kosztów i spadkiem wydatków planowanie w dziedzinie obronności oraz wydatki na badania i rozwój w dziedzinie obronności, a także zamówienia na wyposażenie wojskowe w dużej mierze nadal ograniczają się do szczebla krajowego, zaś skala współpracy między państwami członkowskimi w dziedzinie inwestycji w sprzęt wojskowy jest bardzo niewielka. Ponadto spośród tych programów, które są realizowane, tylko nieliczne mają związek z priorytetami dotyczącymi zdolności Unii - w 2015 r. tylko 16 % wyposażenia zamówiono w drodze wspólnych europejskich zamówień publicznych, co jest wynikiem gorszym od uzgodnionego poziomu docelowego wynoszącego 35 %.
(2) Fundusz przyczyni się do stworzenia silnej, konkurencyjnej i innowacyjnej bazy przemysłowej i technologicznej sektora obronnego i będzie zbieżny z inicjatywami unijnymi na rzecz bardziej zintegrowanego europejskiego rynku wyposażenia obronnego, a w szczególności z dwoma dyrektywami 3 - w sprawie zamówień publicznych oraz w sprawie transferów produktów związanych z obronnością - przyjętymi w 2009 r. W związku z tym zasadnicze znaczenie ma spełnienie kluczowych regulacyjnych warunków wstępnych, w szczególności pełne wdrożenie tych dyrektyw. Fundusz ma stanowić podstawę solidnej europejskiej polityki przemysłowej w dziedzinie obronności.
(3) Zgodnie ze zintegrowanym podejściem oraz w celu przyczynienia się do zwiększenia konkurencyjności i potencjału innowacyjnego unijnego przemysłu obronnego należy ustanowić Europejski Fundusz Obronny. Fundusz powinien mieć na celu zwiększenie konkurencyjności, innowacyjności, efektywności oraz technologicznej i przemysłowej autonomii unijnego przemysłu obronnego, przyczyniając się w ten sposób do osiągnięcia strategicznej autonomii Unii poprzez wspieranie współpracy transgranicznej między państwami członkowskimi oraz między przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczymi, organami administracji krajowej, organizacjami międzynarodowymi i uczelniami w całej Unii, w fazie badawczej oraz w fazie opracowywania produktów i technologii obronnych. Aby osiągnąć bardziej innowacyjne rozwiązania i spowodować otwarcie rynku wewnętrznego, fundusz powinien wspierać transgraniczny udział małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz spółek o średniej kapitalizacji z sektora obronności. W celu wsparcia otwartego rynku wewnętrznego fundusz powinien ułatwiać rozszerzanie współpracy transgranicznej między nowymi podmiotami prawnymi, w szczególności transgraniczny udział MŚP i spółek o średniej kapitalizacji.
(3a) Bezpieczeństwo Europy jest uzależnione od silnych i stabilnych relacji z partnerami strategicznymi na całym świecie, a program powinien zwiększyć konkurencyjność europejskiego rynku przemysłu obronnego poprzez dalsze wzmocnienie partnerstw w ramach badań i rozwoju, promując w ten sposób europejskie możliwości i zdolności strategiczne.
(4) Etap badań naukowych jest kluczowym elementem, ponieważ warunkuje zdolności europejskiego przemysłu i jego autonomii w zakresie opracowywania produktów oraz dla niezależności państw członkowskich jako użytkowników końcowych w zakresie obronności. Faza badawcza związana z rozwojem zdolności obronnych może obejmować znaczące ryzyko, w szczególności związane z niskim poziomem dojrzałości i zaburzeniem technologii. Faza rozwojowa, która następuje po fazie badawczej i fazie technologicznej, pociąga za sobą również znaczące ryzyko i koszty, które utrudniają dalsze wykorzystywanie wyników badań i niekorzystnie wpływają na konkurencyjność i innowacyjność unijnego przemysłu obronnego. Fundusz powinien zwiększać powiązanie między fazą badawczą a fazą opracowywania produktów i technologii obronnych w celu rozwiązania problemu "doliny śmierci".
(5) Fundusz nie powinien wspierać czystych badań podstawowych, które powinny być natomiast wspierane przez inne programy, lecz może uwzględniać badania podstawowe ukierunkowane na obronność, które mogą stanowić rozwiązanie dostrzeżonych lub spodziewanych problemów bądź możliwości.
(6) Fundusz mógłby wspierać działania odnoszące się zarówno do tworzenia nowych, jak i modernizacji istniejących produktów i technologii, we wszystkich przypadkach gdy wykorzystanie wcześniej istniejących informacji koniecznych do realizacji działania w zakresie modernizacji nie podlega ograniczeniom ze strony niestowarzyszonych państw trzecich lub podmiotów z niestowarzyszonych państw trzecich. W przypadku ubiegania się o finansowanie ze środków unijnych podmioty prawne powinny przekazywać odpowiednie informacje w celu ustalenia braku ograniczeń. W przypadku braku takich informacji finansowanie ze środków Unii nie powinno być możliwe.
(6a) Fundusz powinien zapewniać odpowiednie wsparcie dla działań w zakresie badań i rozwoju w obszarze przełomowych technologii obronnych. Ponieważ przełomowe technologie mogą opierać się na koncepcjach lub pomysłach pochodzących od nietradycyjnych podmiotów zajmujących się badaniami i rozwojem w dziedzinie obronności, fundusz powinien zapewniać wystarczającą elastyczność w zakresie konsultacji z zainteresowanymi stronami, a także finansowania i zarządzania działaniami.
(7) Aby zapewnić przestrzeganie międzynarodowych zobowiązań Unii i państw członkowskich podczas wdrażania niniejszego rozporządzenia, działania związane z produktami lub technologiami, których stosowanie, rozwój lub produkcja są zakazane na mocy prawa międzynarodowego, nie powinny otrzymywać finansowania w ramach programu. W związku z tym kwalifikowalność działań w zakresie nowych produktów lub technologii obronnych, takich jak te, które zostały specjalnie zaprojektowane do przeprowadzania śmiercionośnych ataków bez jakiejkolwiek kontroli człowieka nad decyzjami co do ich użycia, powinna również być uzależniona od zmian w prawie międzynarodowym.
(7a) W odniesieniu do wywozu produktów, które byłyby wynikiem działań badawczych lub rozwojowych w ramach programu, szczególną uwagę należy zwrócić na art. 7 ust. 1 Traktatu ONZ o handlu bronią z 2013 r., który stanowi, że nawet jeżeli wywóz nie jest zabroniony, eksportujące państwa-strony ocenią w sposób obiektywny i niedyskryminujący, uwzględniając istotne czynniki, czy taka broń konwencjonalna lub elementy: a) doprowadziłyby do umocnienia lub zagrożenia pokoju i bezpieczeństwa lub b) mogłyby zostać wykorzystane do: (i) popełnienia lub ułatwienia popełnienia poważnego naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego, (ii) popełnienia lub ułatwienia popełnienia poważnego naruszenia międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka, (iii) popełnienia lub ułatwienia popełnienia przestępstwa określonego w umowach międzynarodowych lub protokołach dotyczących terroryzmu, których państwo eksportujące jest stroną lub (iv) popełnienia lub ułatwienia popełnienia przestępstwa określonego w umowach międzynarodowych lub protokołach dotyczących międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, których państwo eksportujące jest stroną.
(8) Trudności związane z uzgodnieniem skonsolidowanych wymogów dotyczących zdolności obronnych i wspólnych specyfikacji technicznych przeszkadzają we współpracy transgranicznej między państwami członkowskimi oraz między podmiotami prawnymi mającymi siedziby w różnych państwach członkowskich. Brak takich wymogów, specyfikacji i norm doprowadził do zwiększonej fragmentacji sektora obronności, złożoności technicznej, opóźnień, zawyżonych kosztów, zbędnego powielania zdolności, a także zmniejszonej interoperacyjności. Uzgodnienie wspólnych specyfikacji technicznych powinno być warunkiem wstępnym dla działań wiążących się z wyższym poziomem gotowości technologicznej. Działania państw członkowskich promujące interoperacyjność, prowadzące do wypracowania wspólnych wymogów w zakresie zdolności obronnych i badania uzupełniające, a także działania mające na celu wspieranie tworzenia wspólnej definicji specyfikacji technicznych lub wspólnych norm powinny się również kwalifikować do wsparcia ze środków funduszu w celu unikania ograniczania interoperacyjności przez konkurujące ze sobą specyfikacje lub normy.
(9) Ponieważ celem funduszu jest wspieranie konkurencyjności, efektywności, autonomii przemysłowej i innowacyjności przemysłu obronnego Unii poprzez lewarowanie i uzupełnienie opartych na współpracy działań w dziedzinie badań i technologii obronnych oraz ograniczanie ryzyka dotyczącego fazy opracowywania projektów współpracy, działania związane z badaniami i rozwojem produktów lub technologii obronnych powinny spełniać kryteria kwalifikowalności, aby korzystać ze środków funduszu. Dotyczy to również modernizacji, z uwzględnieniem interoperacyjności, istniejących produktów i technologii obronnych.
(10) Mając na uwadze fakt, że fundusz ma przede wszystkim na celu wzmocnienie współpracy między podmiotami prawnymi i państwami członkowskimi w całej Europie, dane działanie powinno się kwalifikować do finansowania tylko wtedy, gdy jest ono podejmowane w ramach współpracy w ramach konsorcjum co najmniej trzech podmiotów prawnych z siedzibą w co najmniej trzech różnych państwach członkowskich. Każdy dodatkowy podmiot prawny uczestniczący w konsorcjum powinien mieć zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej w państwie stowarzyszonym. We wszystkich rodzajach współpracy podmioty prawne z siedzibą w państwach członkowskich powinny stanowić większość w ramach konsorcjum. Co najmniej trzy z tych kwalifikujących się podmiotów prawnych, które mają siedzibę w co najmniej dwóch różnych państwach członkowskich lub państwach stowarzyszonych, nie powinny znajdować się pod ▌ kontrolą, bezpośrednio lub pośrednio, przez ten sam podmiot ani nie powinny kontrolować siebie nawzajem. W celu wzmocnienia współpracy między państwami członkowskimi w ramach funduszu można wspierać wspólne zamówienia przedkomercyjne.
(11) Zgodnie z [odniesienie powinno zostać uaktualnione stosownie do nowej decyzji w sprawie KTZ: art. 94 decyzji Rady 2013/755/UE 4 ] podmioty z siedzibą w krajach i terytoriach zamorskich (KTZ) mają się kwalifikować do finansowania, z zastrzeżeniem zasad i celów funduszu oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dane KTZ są powiązane.
(12) Ponieważ fundusz ma na celu zwiększenie konkurencyjności, efektywności i autonomii unijnego przemysłu obronnego, do wsparcia powinny się zasadniczo kwalifikować wyłącznie podmioty mające siedzibę w Unii lub w państwach stowarzyszonych, które nie znajdują się pod skuteczną kontrolą niestowarzyszonych państw trzecich lub podmiotów mających siedzibę w niestowarzyszonych państwach trzecich. Ponadto - w celu zapewnienia ochrony podstawowych interesów Unii i jej państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa i obronności - infrastruktura, obiekty, aktywa i zasoby używane przez beneficjentów i ich podwykonawców w działaniach wspieranych przez fundusz ▌ powinny być zlokalizowane na terytorium Unii lub stowarzyszonych państw trzecich.
(13) W pewnych okolicznościach, jeżeli jest to konieczne do osiągnięcia celów działania, powinno być możliwe odstąpienie od zasady, zgodnie z którą beneficjenci i ich podwykonawcy nie powinni podlegać kontroli niestowarzyszonych państw trzecich lub podmiotów mających siedzibę w niestowarzyszonych państwach trzecich. W tym kontekście podmioty prawne z siedzibą w Unii, które znajdują się pod kontrolą sprawowaną przez niestowarzyszone państwo trzecie lub podmiot prawny z niestowarzyszonego państwa trzeciego, mogą spełniać kryteria kwalifikowalności, jeżeli zostały spełnione odpowiednie i restrykcyjne warunki dotyczące interesów Unii i jej państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa i obronności. Udział takich podmiotów nie powinien być sprzeczny z celami funduszu. Wnioskodawcy powinni dostarczyć wszystkie istotne informacje na temat infrastruktury, obiektów, aktywów i zasobów przeznaczonych do wykorzystania w ramach działania. W żadnym przypadku nie należy przyznawać żadnych odstępstw wnioskodawcom podlegającym kontroli niestowarzyszonego państwa trzeciego objętego unijnymi środkami ograniczającymi ani podmiotom z niestowarzyszonych państw trzecich objętych unijnymi środkami ograniczającymi.
(14) Jeżeli konsorcjum pragnie uczestniczyć w jednym z działań kwalifikowalnych, a pomoc finansowa Unii ma mieć formę dotacji, konsorcjum takie powinno wyznaczyć jednego ze swoich członków na koordynatora, który będzie stanowić główny punkt kontaktowy.
(15) Jeżeli działanie rozwojowe wspierane przez fundusz jest zarządzane przez zarządzającego projektem wyznaczonego przez państwa członkowskie lub państwa stowarzyszone, przed dokonaniem płatności na rzecz beneficjenta Komisja powinna skonsultować się z zarządzającym projektem, tak aby mógł on zapewnić przestrzeganie ram czasowych przez beneficjentów. ▌ Zrządzający projektem powinien przedstawić Komisji swoje uwagi na temat postępów w realizacji działania, tak aby Komisja mogła potwierdzić, czy zostały spełnione warunki do dokonania płatności.
(16) W celu zagwarantowania, że finansowane działania są finansowo wykonalne, konieczne jest, aby beneficjenci wykazali, że koszty działania nieobjęte finansowaniem Unii są pokrywane z innych źródeł finansowania.
(17) Różne rodzaje rozwiązań finansowych powinny być dostępne dla państw członkowskich na potrzeby wspólnego rozwoju i nabywania zdolności obronnych. Zaproponowany przez Komisję zestaw narzędzi finansowych powinien zapewnić różne rodzaje rozwiązań, które państwa członkowskie mogą wykorzystać, aby sprostać wyzwaniom w zakresie wspólnego rozwoju i udzielania zamówień z perspektywy finansowej. Stosowanie takich rozwiązań finansowych mogłoby dodatkowo sprzyjać uruchamianiu opartych na współpracy i transgranicznych projektów w dziedzinie obronności, przyczyniając się do unikania powielania, i zwiększyć efektywność wydatków na obronność, również w odniesieniu do projektów wspieranych w ramach Europejskiego Funduszu Obronnego.
(18) Biorąc pod uwagę specyfikę przemysłu obronnego, gdzie popyt pochodzi prawie wyłącznie z państw członkowskich i państw stowarzyszonych, które także kontrolują całość zakupów produktów związanych z obronnością, w tym ich eksport, działanie sektora obronności jest wyjątkowe i nie podlega konwencjonalnym zasadom i modelom biznesowym, które regulują tradycyjne rynki. W związku z tym przemysł nie może podejmować znaczących projektów badawczo-rozwojowych finansowanych ze środków własnych, a państwa członkowskie i państwa stowarzyszone zwykle w pełni pokrywają koszty badań i rozwoju. Aby osiągnąć cele funduszu, należy w szczególności zachęcać do współpracy między przedsiębiorstwami z różnych państw członkowskich i państw stowarzyszonych, a przy uwzględnieniu specyfiki sektora obronności całkowite koszty kwalifikowalne powinny być pokrywane w przypadku działań, które mają miejsce przed fazą rozwoju prototypów.
(19) Faza prototypu stanowi kluczowy etap, w którym państwa członkowskie lub państwa stowarzyszone zazwyczaj podejmują decyzję w sprawie skonsolidowanych inwestycji i rozpoczęcia procesu nabywania przyszłych produktów lub technologii obronnych. Z tego względu na tym szczególnym etapie państwa członkowskie i państwa stowarzyszone uzgadniają niezbędne zobowiązania, w tym kwestie podziału kosztów i odpowiedzialności za projekt. Aby zapewnić wiarygodność ich zaangażowania, wsparcie finansowe Unii w ramach funduszu nie powinno zwykle przekraczać 20 % kosztów kwalifikowalnych.
(20) Jeżeli chodzi o działania wykraczające poza fazę prototypu, należy przewidzieć finansowanie do poziomu 80 %. Wspomniane działania, które są bardziej zbliżone do finalizacji produktów i technologii, mogą się nadal wiązać z dużymi nakładami.
(21) Zainteresowane strony działające w sektorze obrony ponoszą szczególne koszty pośrednie, takie jak koszty ochrony. Ponadto zainteresowane strony działają na specyficznym rynku, na którym - bez popytu ze strony nabywców - nie mogą odzyskać kosztów badań i rozwoju, jak ma to miejsce w sektorze cywilnym. W związku z tym uzasadnione jest dopuszczenie stawki zryczałtowanej wynoszącej 25 %, jak również możliwości naliczania ▌ kosztów pośrednich obliczonych zgodnie ze zwyczajową praktyką księgową stosowaną przez beneficjentów, jeżeli takie praktyki są akceptowane przez ich organy krajowe w ramach porównywalnych krajowych systemów finansowania, o których powiadomiono Komisję. ▌
(21a) Projekty z udziałem transgranicznych MŚP i spółek o średniej kapitalizacji wspierają otwarcie łańcuchów dostaw i przyczyniają się do osiągania celów funduszu. Takie działania powinny zatem kwalifikować się do uzyskania zwiększonej stopy finansowania, z której skorzystają wszystkie podmioty uczestniczące w konsorcjum.
(22) W celu zapewnienia, aby finansowane działania przyczyniały się do konkurencyjności i efektywności europejskiego przemysłu obronnego, ważne jest, aby państwa członkowskie miały już zamiar wspólnie zamawiać produkt końcowy lub korzystać z technologii, w szczególności poprzez wspólne transgraniczne zamówienia publiczne, w przypadku gdy organizują one wspólnie swoje postępowania o udzielenie zamówienia, w szczególności z wykorzystaniem centralnej jednostki zakupującej. Ponieważ ministerstwa obrony państw członkowskich są wyłącznymi klientami, a branże przemysłu obronnego są jedynymi dostawcami produktów obronnych, aby ułatwić zamówienia, ministerstwa obrony państw członkowskich powinny być zaangażowane w projekt od specyfikacji technicznej aż do zakończenia projektu.
(22a) W odpowiedzi na zwiększoną niestabilność i konflikty w ich sąsiedztwie oraz na nowe zagrożenia bezpieczeństwa i zagrożenia geopolityczne państwa członkowskie i Unia muszą koordynować decyzje inwestycyjne, a zatem potrzebują wspólnej definicji zagrożeń, potrzeb i priorytetów, w tym przewidywanych potrzeb w zakresie zdolności wojskowych, które można określić za pomocą takich procedur jak plan rozwoju zdolności (CDP).
(23) Promowanie innowacyjności i rozwoju technologicznego w unijnym przemyśle obronnym powinno odbywać się w sposób spójny z interesami Unii w zakresie bezpieczeństwa i obronności. W związku z tym kryterium wyboru powinien być wkład danego działania w realizację tych interesów oraz priorytetów w zakresie badań w dziedzinie obronności i zdolności obronnych uzgodnionych wspólnie przez państwa członkowskie. W obrębie Unii braki w zakresie badań w dziedzinie obronności oraz zdolności obronnych są identyfikowane w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO), zwłaszcza za pośrednictwem nadrzędnego programu badań strategicznych oraz planu rozwoju zdolności, w tym strategicznych przypadków kontekstowych w ramach tego planu. Inne procesy unijne, takie jak skoordynowany roczny przegląd w zakresie obronności i stała współpraca strukturalna będą wspierać wdrażanie odpowiednich priorytetów poprzez identyfikację i wykorzystanie możliwości wzmocnionej współpracy, mając na względzie osiągnięcie europejskiego poziomu ambicji w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności. W stosownych przypadkach należy również uwzględnić priorytety regionalne i międzynarodowe, w tym w kontekście NATO, jeżeli są one zgodne z priorytetami Unii i nie uniemożliwiają udziału uczestniczącemu w nim państwu członkowskiemu lub państwu stowarzyszonemu, przy jednoczesnym uwzględnieniu unikania zbędnego powielania działań.
(24) Działania kwalifikowalne realizowane w kontekście stałej współpracy strukturalnej (PESCO) w ramach instytucjonalnych Unii powinny zapewnić ciągłość wzmocnionej współpracy między podmiotami prawnymi w różnych państwach członkowskich i w ten sposób bezpośrednio przyczyniać się do realizacji celów programu. W przypadku ich wyboru projekty takie powinny zatem kwalifikować się do zwiększonego finansowania.
(24a) Fundusz powinien uwzględniać Plan działania na rzecz mobilności wojskowej, który stanowi część kolejnego instrumentu "Łącząc Europę", i Europejski Instrument na rzecz Pokoju w celu wsparcia m.in. misji w ramach WPZiB/WPBiO, a także wysiłków na rzecz zwalczania zagrożeń hybrydowych, które wraz z planem rozwoju zdolności, skoordynowanym rocznym przeglądem w zakresie obronności i stałą współpracą strukturalną ułatwiają koordynację, jeśli chodzi o planowanie i rozwijanie zdolności oraz odnośne zamówienia i działania.
(25) Komisja weźmie pod uwagę inne działania finansowane w ramach programu ramowego "Horyzont Europa", aby uniknąć zbędnego powielania działań, zapewnić wzajemną wymianę i synergię między badaniami cywilnymi i badaniami w dziedzinie obronności, a także zagwarantować, że "Horyzont Europa" pozostanie programem badawczym o wyłącznie cywilnym charakterze.
(26) Cyberbezpieczeństwo i cyberobrona to wyzwania o coraz większym znaczeniu, a Komisja i Wysoki Przedstawiciel uznali konieczność stworzenia synergii między działaniami dotyczącymi cyberobrony objętymi zakresem funduszu i unijnych inicjatyw w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, takich jak inicjatywy ogłoszone we wspólnym komunikacie w sprawie bezpieczeństwa cybernetycznego. W szczególności Europejskie Centrum Kompetencji Przemysłowych, Technicznych i Badawczych w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa, które ma zostać utworzone, powinno dążyć do uzyskania synergii między wymiarem cywilnym i wymiarem obronnym cyberbezpieczeństwa. Mogłoby ono aktywnie wspierać państwa członkowskie i inne odpowiednie podmioty, udzielając poradnictwa, dzieląc się wiedzą fachową i ułatwiając współpracę w odniesieniu do projektów i działań, a także w przypadku, gdy wystąpią o to państwa członkowskie działające w charakterze zarządzającego projektem w odniesieniu do Europejskiego Funduszu Obronnego.
(27) Należy zapewnić zintegrowane podejście poprzez połączenie zadań objętych działaniem przygotowawczym Unii w zakresie badań nad obronnością, zainicjowanym przez Komisję w rozumieniu art. [58 ust. 2 lit. b)] rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/... ("rozporządzenie finansowe"), z Europejskim programem rozwoju przemysłu obronnego ustanowionym rozporządzeniem (WE) nr [...] Parlamentu Europejskiego i Rady oraz w celu harmonizacji warunków uczestnictwa, stworzenia bardziej spójnego zestawu instrumentów, zwiększenia efektów w zakresie innowacji, współpracy i gospodarki, a także zapobieżenia zbędnemu powielaniu i fragmentacji działań. W ramach tego zintegrowanego podejścia fundusz przyczyniłby się również do lepszego wykorzystania wyników badań w dziedzinie obronności, likwidując lukę między badaniami a rozwojem, z uwzględnieniem specyfiki sektora obronności, oraz wspierając wszystkie formy innowacji, w takim zakresie, w jakim można oczekiwać pozytywnych skutków w dziedzinie cywilnej, w tym innowacje radykalne, w przypadku których należy zaakceptować niepowodzenia.
(28) Cele polityki niniejszego funduszu będą również realizowane za pomocą instrumentów finansowych i gwarancji budżetowych w ramach segmentu(-ów) [.] Funduszu InvestEU.
(29) Wsparcie finansowe należy wykorzystywać w celu skorygowania niedoskonałości rynku lub nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji w proporcjonalny sposób, a działania nie powinny powielać ani wypierać finansowania prywatnego ani też zakłócać konkurencji na rynku wewnętrznym. Działania powinny charakteryzować się wyraźną europejską wartością dodaną.
(30) Rodzaje finansowania i metody wdrażania na podstawie tego rozporządzenia powinny być wybierane na podstawie ich potencjału osiągania szczegółowych celów działań i zapewnienia rezultatów, biorąc pod uwagę w szczególności koszty kontroli, obciążenie administracyjne oraz przewidywane ryzyko nieprzestrzegania przepisów. Należy rozważyć zastosowanie płatności ryczałtowych, stawek ryczałtowych i kosztów jednostkowych, a także formę finansowania niepowiązanego z kosztami, o którym mowa w art. [125 ust. 1] rozporządzenia finansowego.
(31) Komisja powinna ustanowić roczne lub wieloletnie programy prac zgodnie z celami funduszu. Programy prac powinny uwzględniać wstępne wnioski wyciągnięte z realizacji Europejskiego programu rozwoju przemysłu obronnego, projektu pilotażowego i działania przygotowawczego Unii w zakresie badań nad obronnością. ▌
(32) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do przyjęcia programu prac, a także przyznawania finansowania wybranych działań rozwojowych. W szczególności przy realizacji działań rozwojowych należy wziąć pod uwagę specyfikę sektora obronności, a zwłaszcza odpowiedzialność państw członkowskich lub państw stowarzyszonych w zakresie procesu planowania oraz zakupów. Wykonywanie tych uprawnień powinno przebiegać zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) [nr 182/2011] 5 .
(33) Aby wspierać otwarty rynek wewnętrzny, należy zachęcać MŚP i spółki o średniej kapitalizacji do udziału w charakterze członków konsorcjów lub jako podwykonawców. W programie prac należy zapewnić przeznaczenie znaczącej części całkowitego budżetu na działania umożliwiające transgraniczne uczestnictwo MŚP i spółek o średniej kapitalizacji.
(34) Komisja powinna dążyć do utrzymania dialogu z Parlamentem Europejskim, państwami członkowskimi i sektorem przemysłowym w celu zapewnienia powodzenia funduszu przez wpływ, jaki wywiera na przemysł obronny.
(35) Niniejsze rozporządzenie określa pulę środków finansowych Europejskiego Funduszu Obronnego, które stanowią główną kwotę odniesienia w rozumieniu [nowego porozumienia międzyinstytucjonalnego] pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami 6 , na potrzeby Parlamentu Europejskiego i Rady podczas rocznej procedury budżetowej. Komisja powinna dopilnować, aby procedury administracyjne były jak najprostsze i wiązały się z minimalnymi dodatkowymi wydatkami.
(36) O ile nie określono inaczej, rozporządzenie finansowe ma zastosowanie do funduszu. Określa ono zasady wdrożenia budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, pomocy finansowej, instrumentów finansowych i gwarancji budżetowych.
(37) Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne przepisy finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Przepisy te są ustanowione w rozporządzeniu finansowym i określają w szczególności procedurę ustanawiania i wykonania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrole wykonywania obowiązków przez podmioty upoważnione do działań finansowych. Przepisy przyjęte na podstawie art. 322 TFUE dotyczą również ochrony budżetu Unii w przypadku uogólnionych braków w zakresie praworządności w państwach członkowskich, jako że poszanowanie praworządności jest niezbędnym warunkiem wstępnym należytego zarządzania finansami i skutecznego unijnego finansowania.
(38) Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 7 , rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 2988/95 8 , rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 9 i rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 10 interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków zapobiegania nieprawidłowościom i nadużyciom finansowym, ich wykrywania, korygowania i dochodzenia, a także odzyskiwania środków straconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania sankcji administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 883/2013 i rozporządzeniem (Euratom, WE) nr 2185/96 Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) może prowadzić dochodzenia administracyjne, w tym kontrole na miejscu i inspekcje, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycie finansowe, korupcja lub jakiekolwiek inne nielegalne działanie, naruszające interesy finansowe Unii. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) może prowadzić dochodzenia i ścigać nadużycia finansowe i inne nielegalne działania naruszające interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 11 . Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, w pełni współpracują w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznają konieczne prawa i dostęp Komisji, OLAF-owi, EPPO i Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu (ETO) oraz zapewniają, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.
(39) Państwa trzecie będące członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) mogą uczestniczyć w programach Unii w ramach współpracy ustanowionej na mocy Porozumienia EOG, które przewiduje wprowadzenie w życie programów w drodze decyzji wydanej na mocy tego porozumienia. Do niniejszego rozporządzenia należy wprowadzić odpowiedni przepis szczegółowy przyznający niezbędne uprawnienia i prawa dostępu właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu pozwalające im na całościowe wykonywanie ich odpowiednich kompetencji.
(40) Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. istnieje potrzeba oceny niniejszego rozporządzenia na podstawie informacji zgromadzonych za pośrednictwem szczegółowych wymogów dotyczących monitorowania, jednocześnie unikając nadmiernej regulacji i obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich. Wspomniane wymogi mogą, w stosownych przypadkach, obejmować wymierne wskaźniki jako podstawę oceny oddziaływania rozporządzenia w terenie. Komisja powinna przeprowadzić ocenę śródokresową nie później niż cztery lata po rozpoczęciu realizacji funduszu oraz ocenę końcową na zakończenie okresu realizacji funduszu, zawierające analizę działań finansowych pod względem wyników realizacji finansowej oraz, w przypadku gdy jest to możliwe w danym momencie, wyników i skutków. W sprawozdaniach tych powinien również zostać przeanalizowany transgraniczny udział MŚP i spółek o średniej kapitalizacji w projektach otrzymujących wsparcie ze środków funduszu, a także udział MŚP i spółek o średniej kapitalizacji w globalnym łańcuchu wartości, a ponadto powinny one zawierać informacje na temat krajów pochodzenia beneficjentów, liczby krajów zaangażowanych w indywidualne projekty oraz, w miarę możliwości, na temat rozdziału wytworzonych praw własności intelektualnej. Komisja może również zaproponować zmiany do niniejszego rozporządzenia w celu reakcji na możliwy rozwój sytuacji w trakcie realizacji funduszu.
(41) Mając na uwadze znaczenie kwestii przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie z zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych, niniejszy fundusz przyczyni się do uwzględnienia działań w dziedzinie klimatu w politykach Unii i doprowadzić do tego, aby wydatki na wsparcie realizacji celów klimatycznych osiągnęły docelową wartość 25 % w skali budżetu. Stosowne działania zostaną określone podczas opracowania i realizacji funduszu i ponownie ocenione w kontekście oceny śródokresowej.
(42) W związku z tym, że fundusz wspiera jedynie fazy badań i rozwoju w zakresie produktów i technologii obronnych, ▌ Unia nie powinna posiadać praw własności ani praw własności intelektualnej w stosunku do produktów lub technologii powstałych w wyniku finansowanych działań, o ile pomoc Unii nie jest udzielana poprzez zamówienia. Jednakże, w przypadku działań badawczych, zainteresowane państwa członkowskie i państwa stowarzyszone powinny mieć możliwość korzystania z wyników finansowanych działań i udziału w następczych pracach rozwojowych opartych na współpracy, a zatem należy dopuścić odstępstwa od tej zasady.
(43) Unijnemu wsparciu finansowemu powinno towarzyszyć pełne i prawidłowe wdrażanie dyrektywy 2009/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 12 w sprawie transferów produktów związanych z obronnością w Unii; wsparcie to nie powinno mieć wpływu na eksportu na eksport produktów, wyposażenia lub technologii obronnych.
(43a) Podmioty, które zostały uznane przez sąd za winne popełnienia przestępstwa, takiego jak między innymi przekupienie urzędnika lub naruszenie unijnych środków ograniczających, nie powinny kwalifikować się do finansowania. Komisja może zdecydować, że taki podmiot lub podmiot, w którym za winnych uznano członków wyższej kadry kierowniczej, nie może ubiegać się o finansowanie przez okres nie krótszy niż 36 miesięcy po wydaniu wyroku. Komisja prowadzi publicznie dostępną bazę danych wszystkich wykluczonych przedsiębiorstw. Jeżeli podmiot podlega wiarygodnemu i właściwemu dochodzeniu w sprawie popełnienia przestępstwa, Komisja powinna zastrzec sobie prawo do oczekiwania na wynik dochodzenia przed przyznaniem finansowania. [Popr. 4]
(43b) Fundusz powinien wspierać najlepsze praktyki branżowe w zakresie ładu korporacyjnego i zamówień publicznych. Powinny one obejmować możliwość anonimowego i poufnego informowania o nieprawidłowościach poprzez infolinie obsługiwane przez strony trzecie wraz z procedurami stosowanymi w celu zapobiegania działaniom odwetowym. Procedura wyboru powinna odzwierciedlać te standardy ładu korporacyjnego w celu podniesienia standardów odpowiedzialności korporacyjnej w europejskim sektorze obronności. [Popr. 5]
(44) Korzystanie ze szczególnie chronionych informacji ogólnych lub dostęp osób nieupoważnionych do chronionych wyników uzyskanych w ramach projektów badawczych może mieć niekorzystny wpływ na interesy Unii lub jednego z państw członkowskich bądź większej ich liczby. Przetwarzanie poufnych danych i informacji niejawnych powinno zatem podlegać wszystkim odpowiednim przepisom Unii, w tym wewnętrznym przepisom instytucji, takim jak decyzja Komisji (UE, Euratom) 2015/444 13 .
(45) Aby móc uzupełnić lub zmienić niniejsze rozporządzenie, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do przyznawania finansowania na działania rozwojowe, przyjmowania programów prac oraz wskaźników ścieżek oddziaływania. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na szczeblu ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym w sprawie lepszego stanowienia prawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(46) Komisja powinna zarządzać funduszem z poszanowaniem wymogów poufności i bezpieczeństwa, w szczególności informacji szczególnie chronionych,
(46a) Proponując nowe produkty lub technologie obronne lub proponując zmianę przeznaczenia istniejących produktów lub technologii obronnych, przedsiębiorstwa są zobowiązane przestrzegać obowiązujących przepisów. Jeżeli nie ma przepisów, które można by bezpośrednio zastosować, przedsiębiorstwa powinny zobowiązać się do przestrzegania zbioru uniwersalnych zasad etycznych dotyczących praw podstawowych i dobra ludzkości, ochrony ludzkiego genomu, traktowania zwierząt, ochrony środowiska naturalnego, ochrony dziedzictwa kulturowego i sprawiedliwego dostępu do globalnych dóbr wspólnych, w tym do przestrzeni kosmicznej i cyberprzestrzeni. Komisja powinna dopilnować, aby wnioski systematycznie poddawano kontroli przesiewowej w celu wskazania tych działań, które rodzą wątpliwości dotyczące poważnych kwestii etycznych, i powinna poddawać je ocenie pod kątem etyczności. Działania, które ze względów etycznych nie są akceptowalne, nie powinny otrzymywać unijnego finansowania.
(46b) Rada powinna dążyć do wydania przed [31 grudnia 2020 r.] decyzji w sprawie wykorzystywania uzbrojonych bezzałogowych statków powietrznych. Przed wejściem w życie tej decyzji nie należy udostępniać żadnych środków na rozwój uzbrojonych bezzałogowych statków powietrznych.
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
Sporządzono w Brukseli dnia [...] r.
| W imieniu Parlamentu Europejskiego |
W imieniu Rady |
| Przewodniczący |
Przewodniczący |
