(2020/C 349/01)(Dz.U.UE C z dnia 20 października 2020 r.)
Wprowadzenie
Od dnia 31 grudnia 2020 r. na podstawie unijnego rozporządzenia w sprawie recyklingu statków 1 wymagane jest, aby wszystkie statki obecnie pływające pod banderą UE i statki niepływające pod banderą UE wpływające do portu lub na kotwicowisko w UE posiadały na pokładzie wykaz materiałów niebezpiecznych (IHM) wraz z odpowiednim świadectwem lub zaświadczeniem o zgodności.
Komisja otrzymała od zainteresowanych stron z branży informacje, że ograniczenia związane z COVID-19 spowodowały poważne trudności w prowadzeniu inspekcji statków i przygotowywaniu certyfikowanych IHM. Środki izolacji i powszechne ograniczenia podróży wprowadzone w celu kontroli COVID-19 rzekomo uniemożliwiły wielu właścicielom statków (lub ich agentom) przede wszystkim przygotowanie IHM, lecz również uniemożliwiły kontrolerom państw bandery i uznanym organizacjom weryfikację i certyfikację IHM.
W związku z tym zainteresowane strony z branży szacują, że kilka tysięcy statków prawdopodobnie nie będzie w stanie spełnić wymogów dotyczących IHM i może nie posiadać wymaganej certyfikacji w obowiązującym terminie do dnia 31 grudnia 2020 r.
W związku z tym, biorąc pod uwagę zakłócenia spowodowane przez epidemię COVID-19, pożądane jest ustanowienie pewnych wspólnych wytycznych w celu zapewnienia zharmonizowanego podejścia do egzekwowania przepisów przez organy unijnych państw portu podczas inspekcji statków od dnia 1 stycznia 2021 r.
Ogólne zasady przewodnie
Podstawową zasadą jest, że główna odpowiedzialność za przestrzeganie zobowiązań związanych z IHM spoczywa na właścicielu statku, a monitorowanie przestrzegania tych zobowiązań prawnych leży w gestii organów państw portu UE.
Niemniej jednak przy egzekwowaniu tych obowiązków przez państwa członkowskie konieczne może się okazać uwzględnienie wyjątkowych okoliczności związanych z kryzysem COVID-19, w przypadku gdy prowadzą one do sytuacji, w których wypełnienie tych obowiązków jest tymczasowo niemożliwe lub nadmiernie trudne.
Ze względu na związek z zasadą proporcjonalności 2 siła wyższa może zostać uznana za ogólną zasadę prawa Unii, na którą można się powołać nawet w przypadku braku wyraźnych przepisów. 3 Jeżeli chodzi o pojęcie siły wyższej, w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości zdefiniowano je w następujący sposób:
"Z utrwalonego orzecznictwa dotyczącego różnych dziedzin prawa Unii wynika zaś, że pojęcie siły wyżej należy rozumieć jako nadzwyczajne i nieprzewidywalne okoliczności niezależne od powołującego się na nie podmiotu, których następstw nie można było uniknąć mimo zachowania należytej staranności." 4 .
W szczególnym przypadku egzekwowania zobowiązań wynikających z rozporządzenia UE w sprawie recyklingu statków nie można jednak automatycznie zastosować pojęcia siły wyższej.
W tym kontekście zachęca się państwa członkowskie do uważnej oceny konkretnej sytuacji każdego właściciela statku oraz stopnia, w jakim orzecznictwo to może mieć zastosowanie.
Państwa członkowskie są również proszone o należyte uwzględnienie w swojej ocenie długości okresu między wejściem w życie rozporządzenia w sprawie recyklingu statków a datą rozpoczęcia obowiązywania terminu dotyczącego IHM oraz o rozważenie, czy i w jakim zakresie dany właściciel statku wykorzystał ten okres w celu przygotowania się do wypełnienia tych obowiązków.
Należy ponadto przypomnieć, że w październiku 2019 r. Europejska Agencja Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA) opublikowała wytyczne dotyczące inspekcji przeprowadzanych przez unijne państwa portu w celu egzekwowania przepisów rozporządzenia w sprawie recyklingu statków 5 . Celem tych wytycznych EMSA jest wspieranie państw członkowskich i ich wyznaczonych inspektorów w ich wysiłkach na rzecz spełnienia wymogów rozporządzenia w sprawie recyklingu statków i dyrektywy w sprawie kontroli przeprowadzanej przez państwo portu 6 w odniesieniu do inspekcji obejmujących odpowiednie wymogi tych dwóch instrumentów. Jest to niewiążący dokument referencyjny, który zawiera zarówno informacje techniczne, jak i wytyczne proceduralne, przyczyniając się w ten sposób do zharmonizowanego wdrożenia i egzekwowania przepisów rozporządzenia w sprawie recyklingu statków i dyrektywy w sprawie kontroli przeprowadzanej przez państwo portu. W związku z tym podczas inspekcji przeprowadzanych przez unijne państwa portu zaleca się zasadniczo stosowanie się do tych wytycznych EMSA.
W tym kontekście odniesiono się w szczególności do ogólnych uwag, o których mowa w wytycznych EMSA (sekcja 6.3.2), w odniesieniu do działań w zakresie egzekwowania prawa, które należy podjąć w przypadku niezgodności. Wytyczne te brzmią następująco: "w przypadku stwierdzenia niezgodności w zakresie recyklingu statków inspektor powinien podjąć decyzję o podjęciu odpowiednich działań. Inspektor powinien mieć pewność, że wszelkie niezgodności związane z recyklingiem statków potwierdzone lub ujawnione w trakcie inspekcji zostały lub zostaną usunięte zgodnie z rozporządzeniem w sprawie recyklingu statków". Ponadto w wytycznych EMSA podkreślono, że "inspektor powinien kierować się swoją wiedzą fachową, aby określić, jakie działania należy podjąć w przypadku wszelkich stwierdzonych niezgodności związanych z recyklingiem statków." Te ogólne zasady przewodnie powinny również być przestrzegane w odniesieniu do wszelkich stwierdzonych niezgodności dotyczących obowiązków związanych z IHM, które mogą wynikać z kryzysu COVID-19.
Konkretne scenariusze związane z COVID-19
Jeżeli chodzi o egzekwowanie rozporządzenia w sprawie recyklingu statków, organy unijnych państw portu prawdopodobnie staną wobec dwóch konkretnych scenariuszy związanych z COVID-19, które mogą wymagać bardziej zharmonizowanego podejścia podczas inspekcji w oparciu o ogólne wytyczne, o których mowa powyżej. Proponuje się tymczasowe stosowanie tego zharmonizowanego podejścia przez ograniczony okres 6 miesięcy po wejściu w życie obowiązków związanych z IHM w odniesieniu do statków pływających obecnie pod banderą UE i statków niepływających pod banderą UE wpływających do unijnych portów (tj. do dnia 30 czerwca 2021 r.).
1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1257/2013 z dnia 20 listopada 2013 r. w sprawie recyclingu statków oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 i dyrektywę 2009/16/WE (Dz.U. L 330 z 10.12.2013, s. 1).
2 Zob. podobnie już zawiadomienie Komisji z 1988 r. w sprawie "siły wyższej" w europejskim prawie rolnym, C(88) 1696 (Dz.U. C 259 z 6.10.1988, s. 10).
3 Zob. sprawa 71/87, Inter-Kom, ECLI:EU:C:1988:186, pkt 10-17 oraz sprawa C-12/92 Huygen i in., ECLI:EU:C:1993:914, pkt 31, wielokrotnie przywoływana przez Sąd Unii Europejskiej, w szczególności w sprawie T-220/04 Hiszpania przeciwko Komisji, ECLI:EU: T:2007:97, pkt 165-172. Zob. także opinia AG Trstenjak w sprawie C-101/08, Audilux, EU:C:2009:410, pkt 71.
4 Sprawa C-640/15 Vilkas, ECLI:EU:C:2017:39, pkt 53.
6 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/16/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie kontroli przeprowadzanej przez państwo portu (Dz.U. L 131 z 28.5.2009, s. 57).
7 Zgodnie z art. 5 ust. 3 lit. c) rozporządzenia IHM jest opracowany z uwzględnieniem odpowiednich wytycznych IMO. Jeżeli element pobierania próbek nie został uzupełniony, IHM nie jest zgodny ze wspomnianymi wytycznymi.
8 Przyjmuje się, że jest to również rozwiązanie, które Międzynarodowe Stowarzyszenie Towarzystw Klasyfikacyjnych (IACS) zaleca swoim członkom, dodając, że pozostałe pobieranie próbek należy przeprowadzić w późniejszym terminie.
