(2016/C 236/10)(Dz.U.UE C z dnia 30 czerwca 2016 r.)
Poprzez decyzję nr 489/15/COL, zamieszczoną w autentycznej wersji językowej na stronach następujących po niniejszym streszczeniu, Urząd Nadzoru EFTA ("Urząd") poinformował władze norweskie o swojej decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego zgodnie z częścią I art. 1 ust. 2 protokołu 3 do Porozumienia pomiędzy państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości w odniesieniu do przedmiotowego środka pomocy.
Zainteresowane strony mogą zgłaszać uwagi na temat przedmiotowego środka pomocy, w terminie jednego miesiąca od daty publikacji na adres:
EFTA Surveillance Authority
Registry
Rue Belliard 35/Belliardstraat 35
1040 Bruxelles/Brussel
BELGIQUE/BELGIË
Otrzymane uwagi zostaną przekazane władzom norweskim. Zainteresowane strony zgłaszające uwagi mogą wystąpić z odpowiednio uzasadnionym pisemnym wnioskiem o objęcie ich tożsamości klauzulą poufności.
STRESZCZENIE
Procedura
Władze norweskie zgłosiły program regionalnie zróżnicowanych składek na ubezpieczenia społeczne 2014-2020 zgodnie z częścią I art. 1 ust. 3 protokołu 3 pismem z dnia 13 marca 2014 r. 1 . Na podstawie tego zgłoszenia i przekazanych później informacji 2 Urząd zatwierdził zgłoszony program pomocy swoją decyzją nr 225/14/COL z dnia 18 czerwca 2014 r.
Wyrokiem z dnia 23 września 2015 r. w sprawie E-23/14 Kimek Offshore AS przeciwko Urzędowi Nadzoru EFTA 3 Trybunał EFTA unieważnił częściowo decyzję Urzędu.
W piśmie z dnia 15 października 2015 r. 4 Urząd zwrócił się do władz Norwegii o informacje. W piśmie z dnia 6 listopada 2015 r. 5 władze norweskie odpowiedziały na wezwanie do udzielenia informacji.
Opis środka
Celem ogólnym systemu zróżnicowanych składek na zabezpieczenie społeczne jest ograniczenie wyludniania się najmniej zamieszkałych regionów Norwegii lub zapobieżenie mu poprzez pobudzanie zatrudnienia. Program pomocy operacyjnej kompensuje koszty zatrudnienia poprzez obniżenie stawek składek na ubezpieczenie społeczne w określonych obszarach geograficznych. Zasadniczo wysokość pomocy różni się w zależności od obszaru geograficznego, w którym dany podmiot gospodarczy jest zarejestrowany. Norweskie przepisy nakładają na przedsiębiorstwa wymóg rejestrowania podjednostek dla każdej wykonywanej przez nie odrębnej działalności gospodarczej 6 . Jeżeli dane przedsiębiorstwo wykonuje różne typy działalności gospodarczej, wymagane jest zarejestrowanie odrębnych podjednostek. Ponadto poszczególne jednostki muszą być zarejestrowane, jeśli ich działalność wykonywana jest w różnych lokalizacjach geograficznych.
W drodze odstępstwa od wspomnianej zasady dotyczącej rejestracji, system ten ma również zastosowanie do przedsiębiorstw zarejestrowanych poza obszarem kwalifikującym się do programu, kiedy zatrudniają one pracowników do pracy na obszarze kwalifikującym się oraz gdy ich pracownicy prowadzą działalność obwoźną na obszarze kwalifikującym się (do celów niniejszej decyzji zwane jest to "usługami obwoźnymi"). Przedmiotową decyzją odstępstwo to objęto postępowaniem wyjaśniającym. Krajową podstawę prawną programu stanowi sekcja 23-2 krajowej ustawy o ubezpieczeniach 7 . Krajową podstawę prawną odstępstwa stanowi sekcja 1 ust. 4 decyzji Parlamentu Norweskiego nr 1482 z dnia 5 grudnia 2013 r. w sprawie ustalania stawek podatkowych itd. na podstawie krajowej ustawy o ubezpieczeniach.
Odstępstwo ma zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy pracownik spędza co najmniej połowę dni pracy na obszarze kwalifikującym się. Ponadto obniżona stawka ma zastosowanie jedynie w odniesieniu do części pracy, która jest wykonywana na tym obszarze.
Ocena środka
Urząd musi ocenić, czy zwolnienie jest zgodne z funkcjonowaniem Porozumienia EOG na podstawie jego art. 61 ust. 3 lit. c) zgodnie z wytycznymi Urzędu w sprawie pomocy regionalnej na lata 2014-2020 ("wytyczne w sprawie pomocy regionalnej") 8 .
Pomoc regionalna może stanowić skuteczne wsparcie dla rozwoju gospodarczego na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania jedynie wtedy, gdy przyznawana jest, aby przyciągnąć dodatkowe inwestycje lub działalność gospodarczą na te obszary 9 . Regionalna pomoc operacyjna może podlegać art. 61 ust. 3 lit. c) EOG jedynie wtedy, gdy przyznawana jest w celu zaradzenia szczególnym lub stałym problemom, z którymi borykają się przedsiębiorstwa w regionach znajdujących się w niekorzystnym położeniu 10 .
Nie ulega wątpliwości, że zasięg geograficzny programu jako takiego ograniczony jest do regionów znajdujących się w niekorzystnym położeniu. Zakres niniejszej decyzji ogranicza się do odstępstwa. Powstaje pytanie, czy przepis, który stanowi, że przedsiębiorstwa zarejestrowane poza objętymi programem regionami znajdującymi się w niekorzystnym położeniu mogą korzystać z pomocy w ramach programu w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą w regionach znajdujących się w niekorzystnym położeniu, jest zgodny z zasadami pomocy państwa. Innymi słowy, czy przedmiotowe odstępstwo stanowi remedium na szczególne lub stałe problemy, z którymi zmagają się przedsiębiorstwa w regionach znajdujących się w niekorzystnym położeniu?
Norweskie władze powinny udowodnić istnienie ryzyka wyludnienia w przypadku braku odstępstwa 11 . Norweskie władze zwróciły uwagę na korzyści dla lokalnych przedsiębiorstw wynikające z odstępstwa. Mogą one mieć dostęp do wykwalifikowanej siły roboczej po niższych kosztach, co w innym przypadku nie byłoby możliwe. Ponadto odstępstwo prowadzi do zwiększonej konkurencji między usługami obwoźnymi na kwalifikujących się obszarach, co z kolei jest korzystne dla lokalnych przedsiębiorstw (innych niż te świadczące usługi obwoźne), jako że niższe koszty usług obwoźnych oznaczają, iż prowadzenie działalności gospodarczej w obszarze kwalifikowalnym staje się bardziej atrakcyjne i korzystniejsze. Pomoc w ramach programu jest instrumentem pośrednim w tym sensie, że jest stosowana w celu obniżenia kosztów zatrudnienia pracowników, jako sposób na ograniczenie wyludniania się obszaru lub zapobieżenie mu. Opiera się ona na założeniu, że rynek pracy jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na wybór miejsca zamieszkania.
Władze norweskie twierdziły również, że firmy zarejestrowane poza obszarem kwalifikującym się będą okazjonalnie zatrudniać pracowników z obszarów kwalifikujących się. Tym samym przedsiębiorstwa te zapewnią miejsca pracy, które, chociaż będą miały przejściowy charakter, przyczynią się jednak do wzrostu dochodów z płac na kwalifikujących się obszarach. Będzie to także pobudzało działalność gospodarczą. Ponadto władze norweskie twierdzą, że pracownicy, którzy czasowo przebywają na kwalifikującym się obszarze, będą kupować lokalne towary i usługi, a tym samym wspierać lokalną gospodarkę. Dotyczy to w szczególności osób dojeżdżających do miejsca pracy, zwłaszcza na krótki lub średni okres, ponieważ będą one prawdopodobnie zakwaterowane w hotelach, będą korzystać z restauracji itd. Władze norweskie oszacowały kwotę pomocy wynikającej z odstępstwa na dwa procent całkowitej kwoty pomocy w 2015 r., podkreślają jednak, że te szacunki nie są pewne. Te dwa procent przekłada się na około 19 mln EUR 12 . Urząd zwraca się do władz Norwegii o bardziej szczegółowe informacje na temat finansowych skutków odstępstwa.
Niezależnie od powyższych uwag o charakterze ogólnym, władze norweskie nie wykazały, że istnieje ryzyko wyludnienia w danym regionie w przypadku braku odstępstwa. Zdaniem Urzędu, aby dany środek spełniał wymogi wytycznych w sprawie pomocy regionalnej, jego skutki muszą być większe niż marginalny wzrost możliwości czasowego zatrudnienia i wydatków na kwalifikującym się obszarze. Na tej podstawie Urząd zwraca się do władz Norwegii o więcej informacji, które wykażą istnienie ryzyka wyludnienia w przypadku braku odstępstwa.
Odnośnie do wpływu przedmiotowego odstępstwa na konkurencję i wymianę handlową, władze norweskie argumentują, że odstępstwo stworzy równe warunki konkurencji dla wszystkich przedsiębiorstw działających na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, jako że stosuje się ono jednakowo do każdego przedsiębiorstwa w EOG. W rezultacie gwarantuje ono uniknięcie nadmiernych negatywnych skutków dla konkurencji. Zdaniem Urzędu jest to pozytywny element w świetle pkt 3 i 53 wytycznych w sprawie pomocy regionalnej. Jednakże przedsiębiorstwa zarejestrowane w obrębie obszaru kwalifikującego się mogą generalnie być narażone na większe trudności niż przedsiębiorstwa, które po prostu tymczasowo wysyłają swoich pracowników do pracy na tym obszarze. Władze norweskie twierdzą, że przedsiębiorstwa zarejestrowane poza obszarem kwalifikującym się mogą mieć mniej korzystne warunki konkurencji w stosunku do przedsiębiorstw miejscowych, ze względu m.in. na koszty transportu i zakwaterowania personelu. Norweskie władze nie przedstawiły żadnych danych ani dalszych argumentów na poparcie tego twierdzenia. Urząd wzywa władze norweskie do przedstawienia dodatkowych wyjaśnień, dlaczego odstępstwo nie oznacza nadmiernych negatywnych skutków dla konkurencji i do przedstawienia dalszych informacji, aby uzasadnić swoje stanowisko.
Władze norweskie podkreśliły, że oczywiste jest, iż odstępstwo wywołuje efekt zachęty. Efekt zachęty związany z pomocą nie może opierać się jedynie na przypuszczeniach. Chociaż nie jest konieczne dostarczenie dowodów na to, że pomoc w ramach programu stanowi dla każdego beneficjenta indywidualną zachętę do wykonywania działalności, której w innych warunkach by się nie podjął, efekt zachęty musi być poparty co najmniej rzetelną teorią ekonomiczną. Nie wystarczy tu odnieść się do domniemanej oczywistości. O ile prawdą jest, że odstępstwo dla przedsiębiorstw zarejestrowanych poza obszarami kwalifikującymi się obniża koszty pracy związane z usługami obwoźnymi na kwalifikujących się obszarach, władze norweskie nie dostarczyły dowodów lub argumentów mogących dowieść, że istnieje prawdopodobieństwo, iż w przypadku braku odstępstwa poziom działalności gospodarczej na danym obszarze byłby znacznie ograniczony z uwagi na problemy, którym odstępstwo ma zaradzić 13 .
Władze Norwegii wyjaśniły, że przedsiębiorstwa realizujące usługi obwoźne mogą, w pewnym zakresie, rejestrować na obszarze kwalifikującym się podjednostki. Co więcej, są do tego zobowiązane, jeżeli co najmniej jeden pracownik wykonuje pracę na rzecz jednostki macierzystej na innym obszarze, a przedsiębiorstwo może tam być odwiedzane.
Władze norweskie twierdzą, że w przypadku braku odstępstwa dla usług obwoźnych na obszarze kwalifikującym się doszłoby do nieuzasadnionego nierównego traktowania w zależności od tego, czy przedsiębiorstwo świadczące usługi ustanowiło podjednostkę na obszarze kwalifikującym się.
Po pierwsze, dla Urzędu nie jest jasne, co oznacza wymóg stanowiący, że "co najmniej jeden pracownik wykonuje pracę na rzecz jednostki macierzystej na innym obszarze, a przedsiębiorstwo może tam być odwiedzane". W związku z tym Urząd zwraca się do władz norweskich o wyjaśnienie tej kwestii.
Po drugie, zasada równego traktowania jest ogólną zasadą prawa EOG. Jednakże nie może to samo w sobie stanowić podstawy do uzasadnienia odstępstwa. Odstępstwo musi być zgodne z funkcjonowaniem Porozumienia EOG.
Podsumowując, wobec braku odpowiednich informacji, jak opisano powyżej, Urząd ma wątpliwości co do zgodności przedmiotowego odstępstwa z funkcjonowaniem Porozumienia EOG.
1 Dokumenty nr 702438-702440, 702442 i 702443.
3 Dotychczas nieopublikowany.
4 Dokument nr 776348.
5 Dokumenty nr 779603 i 779604.
6 Ustawa o rejestrze koordynującym dla podmiotów prawnych (LOV-1994-06-03-15).
7 LOV-1997-02-28-19.
8 Dz.U. L 166 z 5.6.2014, s. 44 oraz Suplement EOG nr 33 z 5.6.2014, s. 1.
9 Pkt 6 wytycznych w sprawie pomocy regionalnej.
10 Pkt 16 wytycznych w sprawie pomocy regionalnej.
11 Pkt 43 wytycznych w sprawie pomocy regionalnej.
12 Na podstawie zgłoszonego budżetu na 2013 r., zob. pkt 49 decyzji Urzędu nr 225/14/COL.
13 Pkt 71 wytycznych w sprawie pomocy regionalnej.
14 Documents No 702438-702440, 702442 and 702443.
16 Not yet reported.
17 Document No 776348.
18 Documents No 779603 and 779604.
19 LOV-1997-02-28-19.
20 The Act on the Coordinating Register for Legal Entities (LOV-1994-06-03-15).
21 See Order of the EFTA Court of 23.11.2015 in Case E-23/14 INT Kimek Offshore AS v ESA (not yet reported).
22 OJ L 166, 5.6.2014, p. 44 and EEA Supplement No 33, 5.6.2014, p. 1.
23 The General Block Exemption Regulation (GBER). Commission Regulation (EU) No 651/2014 of 17 June 2014 declaring certain categories of aid compatible with the internal market in application of Articles 107 and 108 of the Treaty (OJ L 187, 26.6.2014, p. 1), incorporated into the EEA Agreement by EEA Joint Committee Decision No 152/2014 (OJ L 342, 27.11.2014, p. 63 and EEA Supplement No 71, 27.11.2014, p. 61) at point 1j of Annex XV to the EEA Agreement.
24 Para. 6 of the RAG.
25 Para. 16 of the RAG.
26 Para. 43 of the RAG.
27 Based on the notified 2013 budget, see para. 49 of the Authority's Decision No 225/14/COL.
28 Para. 71 of the RAG.