Stosunki handlowo-gospodarcze z Turcją (2009/2200(INI)).

Stosunki handlowo-gospodarcze z Turcją

P7_TA(2010)0324

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 21 września 2010 r. w sprawie stosunków handlowych i gospodarczych z Turcją (2009/2200(INI))

(2012/C 50 E/02)

(Dz.U.UE C z dnia 21 lutego 2012 r.)

Parlament Europejski,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji z postępów Turcji w 2009 r. (SEC(2009)1334),

– uwzględniając Układ z dnia 12 września 1963 r. ustanawiający stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją,

– uwzględniając protokół dodatkowy do tego Układu z dnia 23 listopada 1970 r., a w szczególności jego art. 41 ust. 1 (klauzula "standstill"),

– uwzględniając decyzję nr 1/80 Rady Stowarzyszenia WE-Turcja z dnia 19 września 1980 r.,

– uwzględniając decyzję nr 1/95 Rady Stowarzyszenia WE-Turcja z dnia 22 grudnia 1995 r. w sprawie wprowadzenia ostatniej fazy unii celnej (96/142/WE),

– uwzględniając orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości dotyczące czterech podstawowych zasad przepływu, w szczególności w sprawach Demirel, Sevince, Savas, Abatay-Sahin, Tum-Dari i Soysal,

– uwzględniając ostatni przegląd handlowy WTO dotyczący Turcji, opublikowany w 2007 r.,

– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Turcji,

– uwzględniając analizę departamentu tematycznego dotyczącą rocznego programu dla Turcji na 2009 r. w ramach Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej w kontekście tzw. pakietu rozszerzenia 2009,

– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 11 grudnia 2006 r.,

– uwzględniając art. 48 Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Handlu Międzynarodowego (A7-0238/2010),

A. mając na uwadze, że unia celna z Turcją należy do jednych z najbardziej zaawansowanych i najbliższych stosunków handlowych, które UE posiada z krajami trzecimi,

B. mając na uwadze, że Turcja jest siedemnastą co do wielkości gospodarką na świecie, wedle statystyk Banku Światowego, i szóstą co do wielkości gospodarką w Europie, w której towary przemysłowe stanowią ponad 90 % jej wywozu; mając na uwadze, że w 2008 r. Turcja uplasowała się na dwudziestym miejscu na świecie jako odbiorca bezpośrednich inwestycji zagranicznych, a napływ tych inwestycji wyniósł 18 mld,

C. mając na uwadze, że Turcja stała się siódmym co do wielkości partnerem handlowym UE, a UE jest jej największym partnerem handlowym,

D. mając na uwadze, że w 2009 r. wartość produktów wywiezionych z Turcji do UE wyniosła 33,6 mld EUR, a wartość produktów przywiezionych z UE wyniosła 40,4 mld EUR,

E. mając na uwadze, że średnia stopa bezrobocia w Turcji osiągnęła w 2009 r. niepokojący poziom 12,5 % i według danych OECD spadła do 10,8 % w kwietniu 2010 r., bezrobocie wśród młodzieży wynosi 25 %, a ze sprawozdania ONZ z realizacji milenijnych celów rozwoju w Turcji w 2010 r. wynika, że odsetek osób żyjących w skrajnym ubóstwie wynosi tam 17,1 %,

1. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że stosunki handlowe UE z Turcją są na poziomie zaawansowanym; wzywa Turcję do uproszczenia procedur i formalności oraz usunięcia pozostałych barier taryfowych i pozataryfowych; podkreśla znaczenie konstruktywnego dialogu między obiema stronami w celu jeszcze większej poprawy tych stosunków;

2. przypomina, że zgodnie z art. 205 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej interpretowanym łącznie z art. 21 Traktatu UE działania Unii na arenie międzynarodowej, w tym wspólna polityka handlowa, zmierzają do wspierania "demokracji, państwa prawnego, powszechności i niepodzielności praw człowieka i podstawowych wolności, poszanowania godności ludzkiej, zasad równości i solidarności oraz poszanowania Karty Narodów Zjednoczonych oraz prawa międzynarodowego", a także do budowania partnerstwa z państwami trzecimi, które wyznają powyższe zasady;

3. wzywa Komisję do dalszego angażowania się w stosunki handlowe z Turcją i prowadzenia z nią dialogu na ten temat, w szczególności w ramach Wspólnego Komitetu Konsultacyjnego i Wspólnego Komitetu Unii Celnej WE-Turcja; zachęca obie strony do bardziej skutecznego wykorzystania tych platform poprzez szybkie rozwiązanie utrzymujących się problemów, takich jak turecki zakaz importu wołowiny, żywego bydła i produktów pochodnych oraz kontyngenty drogowe niektórych państw członkowskich UE stosowane wobec pojazdów zarejestrowanych w Turcji;

4. odnotowuje długoterminowy potencjał wzrostu oraz specyfikę demograficzną Turcji; zachęca UE i Turcję do poświęcenia należytej uwagi wzajemnym powiązaniom między ich gospodarkami, utrzymania swobodnego handlu i systemów inwestycyjnych oraz zdolności do przeciwstawienia się naciskom protekcjonistycznym zgodnie z ich zobowiązaniami w szeregu platform międzynarodowych, a także do wykorzystywania instrumentów ochrony handlu z poszanowaniem zasad WTO;

5. wyraża zaniepokojenie niskim poziomem uczestnictwa kobiet w rynku pracy i ich zatrudnieniem w szarej strefie; zachęca Turcję do nadania kwestii zatrudnienia kobiet kluczowej roli w jej polityce gospodarczej, społecznej i w zakresie zatrudnienia;

6. podkreśla powagę sytuacji w zakresie zatrudnienia młodzieży oraz brak szczególnych działań, aby rozwiązać ten problem; nawiązuje do niedawnego opracowania MOP, które przedstawia tworzenie miejsc pracy ogólnie, a zatrudnienie kobiet i młodzieży w szczególności jako główne wyzwanie dla rozwoju Turcji związane z rynkiem pracy; apeluje zatem o opracowanie strategii zatrudnienia koncentrującej się ogólnie na zatrudnieniu młodzieży, a w szczególności na sytuacji młodych kobiet;

7. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie unii celnej w 1996 r., które zapewniło większy dostęp do rynku i umożliwiło osiągnięcie obrotów handlowych między UE a Turcją o wartości 100 mld EUR rocznie w szczytowym punkcie w roku 2008;

8. podkreśla fakt, że unia celna obejmuje wyroby i przetworzone produkty rolne; oczekuje jak najszybszego włączenia produktów rolnych do unii celnej; uważa, że unię celną można pogłębić w celu objęcia nią innych obszarów, takich jak usługi i zamówienia publiczne;

9. uważa za rzecz godną ubolewania, że według najnowszego przeglądu WTO, średnie stawki celne nakładane przez Turcję na produkty rolne są stosunkowo wysokie, a w niektórych przypadkach wyjątkowo wysokie (na przykład cło nakładane na zboże wynosi 130 %); wzywa rząd Turcji do znacznego zmniejszenia tych barier;

10. z zadowoleniem przyjmuje uzgodnienie tureckiego kodeksu celnego z kodeksem UE, a w szczególności przyjęcie ogólnego systemu preferencji taryfowych GSP; apeluje o większe dostosowanie prawa Turcji do prawa Wspólnoty w zakresie wolnego handlu, zwalczania podrabiania produktów oraz kontroli po odprawie celnej i zezwolenia na istnienie sklepów wolnocłowych;

11. wyraża ubolewanie z powodu faktu, że piąty rok z rzędu Turcja nie wdrożyła w pełni protokołu dodatkowego do układu o stowarzyszeniu, ani nie usunęła wszystkich przeszkód dla swobodnego przepływu towarów; wzywa Turcję do pełnego i niezwłocznego wdrożenia w niedyskryminacyjny sposób wszystkich zobowiązań wynikających z tego protokołu, co przyczyni się do dalszego rozwoju jej stosunków handlowych ze wszystkimi państwami członkowskimi UE i przypomina, że niedopełnienie tego obowiązku może mieć poważny wpływ na proces negocjacyjny;

12. ponownie stwierdza, że pełne przestrzeganie przez Turcję jej zobowiązań w ramach unii celnej ma podstawowe znaczenie; uważa również, że istnieje potrzeba dalszej harmonizacji z prawem Wspólnoty w pewnych dziedzinach, takich jak strefy wolnego handlu i ulgi celne;

13. podkreśla, że dla unii celnej bardzo korzystny byłby przegląd mechanizmu rozstrzygania sporów pod kątem stworzenia możliwości szybkiego i sprawiedliwego rozwiązywania bieżących problemów;

14. wzywa do usunięcia wszystkich niepotrzebnych barier w handlu pomiędzy UE i Turcją, w tym barier technicznych takich jak nieuznawanie certyfikacji, powielanie testów, powielanie kontroli, obowiązkowych uregulowań i norm technicznych, przy poszanowaniu zasad WTO; wzywa również Komisję do podzielenia się informacjami o dobrych praktykach w tej dziedzinie;

15. przyznaje, że Turcja ma trudności w zawieraniu umów o wolnym handlu z krajami trzecimi, co ma negatywne następstwa na gospodarkę turecką w wyniku pozwolenia stronom umów o wolnym handlu podpisanych z UE na jednostronny dostęp na preferencyjnych warunkach do rynku tureckiego, chociaż Turcja nie podpisała z tymi krajami umów o wolnym handlu; wzywa Komisję i Radę do zapewnienia, że Turcja zostanie włączona w analizę oceny wpływu przyszłych umów o wolnym handlu zawieranych pomiędzy UE a państwami trzecim oraz do dalszego pogłębiania przekazu informacji dotyczących stanowiska UE oraz aktualnego stanu negocjacji w sprawie umów o wolnym handlu; zachęca Komisję do uwzględnienia w umowach o wolnym handlu umowy celnej pomiędzy UE i Turcją;

16. wzywa Turcję do wycofania istniejących pozwoleń na przywóz towarów, które pozostają w sprzeczności ze zobowiązaniami wynikającymi z unii celnej oraz do wyrażenia zgody na aktualizację decyzji 2/97 Rady Stowarzyszenia WE-Turcja w sprawie usunięcia barier technicznych w handlu;

17. pozytywnie ocenia przepisy prawa dotyczące normalizacji w handlu zagranicznym, przyjęte przez rząd turecki w 2009 r.; odnotowuje jednak wprowadzenie procedur oceny zgodności i fizycznych kontroli celnych; zachęca UE i Turcję do pełnego stosowania zasad wzajemnego uznawania;

18. wzywa Turcję do zlikwidowania uciążliwych procedur przywozowych oraz do dostosowania swojego systemu wolnocłowych kwot na przetworzone produkty rolne niezgodne z unią celną;

19. z zadowoleniem przyjmuje pozytywne wnioski zawarte w ostatnim przeglądzie WTO dotyczącym Turcji; wzywa jednak rząd turecki do podjęcia niezbędnych środków w celu wykonania zawartych w nim zaleceń oraz do przyspieszenia reform strukturalnych i legislacyjnych;

20. wzywa Turcję do zawieszenia nowych wymogów w zakresie dobrych praktyk wytwarzania, ponieważ w rzeczywistości stanowią one zakaz przywozu niektórych wyrobów farmaceutycznych, a także do uczestnictwa w międzynarodowych inicjatywach mających na celu harmonizację procedur dobrych praktyk wytwarzania oraz norm, między innymi norm WHO i UE, jak również do ich przestrzegania;

21. zauważa dynamiczną strategię Turcji w zakresie handlu międzynarodowego oraz 16 zawartych dotychczas umów o wolnym handlu; zachęca UE i Turcję do współpracy w celu pogłębienia stosunków handlowych z Azją Środkową;

22. odnotowuje fakt, że 88 % całkowitej kwoty bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Turcji pochodzi z UE, lecz zaznacza, że udział bezpośrednich inwestycji zagranicznych w PKB Turcji jest stosunkowo niewielki;

23. odnotowuje rolę Turcji w platformach regionalnych, takich jak Czarnomorska Współpraca Gospodarcza, Czarnomorski Bank Handlu i Rozwoju oraz Proces Współpracy Państw Europy Południowo-Wschodniej; zachęca Turcję do objęcia wiodącej roli w promowaniu otwartego i uczciwego handlu z należytym uwzględnieniem dobrobytu społecznego i gospodarczego oraz dobrego stanu środowiska naturalnego;

24. zauważa rolę Turcji w regionie śródziemnomorskim jako jednego z partnerów, którzy tworzyli proces barceloński, oraz wzywa Turcję do pełnego poszanowania wszystkich krajów partnerskich tego procesu; podkreśla, że istnieją znaczne możliwości poprawy handlu Turcji w regionie basenu Morza Śródziemnego;

25. zwraca uwagę, że o ile UE pozostaje największym partnerem handlowym Turcji, od 2009 r. wśród głównych partnerów handlowych Turcji znalazły się Rosja, Chiny, Stany Zjednoczone i Iran; podkreśla, że obroty handlowe pomiędzy Turcją i UE uległy zmniejszeniu w 2009 r., choć zauważono tendencję wzrostową w pierwszych dwóch kwartałach 2010 r.; zauważa również, że Turcja dokonuje poszerzenia grona swych partnerów handlowych; zwraca się do Komisji o przeprowadzenie analizy przyczyn, które mogą obejmować kryzys finansowy oraz wpływu na gospodarkę relatywnego zmniejszenia się udziału UE w obrotach tureckiego handlu zagranicznego;

26. zwraca uwagę, że przed Turcją i UE stoją podobne wyzwania w zakresie dostaw energii; podkreśla znaczenie projektu Nabucco dla bezpieczeństwa dostaw energii w UE, wzywa zatem Turcję do podjęcia inicjatyw na rzecz szybkiego wdrożenia umowy międzyrządowej w sprawie Nabucco; podkreśla potrzebę określenia wspólnej zewnętrznej strategii energetycznej oraz otwarcia rozdziału dotyczącego energii, co w większym stopniu nasiliłoby współpracę w dziedzinie energii; wzywa Turcję do ratyfikowania zmiany do postanowień Traktatu Karty Energetycznej dotyczących handlu oraz zachęca Turcję do inwestowania w jej ogromny potencjał odnawialnych źródeł energii;

27. zauważa, że powtarzające się problemy wizowe w ramach GATS 4 znacznie ograniczają przemieszczanie się przedsiębiorców i kierowców samochodów ciężarowych do UE; zwraca uwagę na kolejne orzeczenia ETS w tej sprawie i wzywa Komisję do dopilnowania, aby państwa członkowskie przestrzegały tych orzeczeń; wzywa Komisję i Radę do ponownego zbadania procedur wizowych w celu zlikwidowania przeszkód w handlu;

28. uważa za rzecz godną ubolewania, że nie zakończył się jeszcze proces legislacyjny zapewniający pełne poszanowanie praw związkowych zgodnie z normami UE i odpowiednimi konwencjami Międzynarodowej Organizacji Pracy, zwłaszcza jeśli chodzi o prawa organizacji związkowych i negocjowanie układów zbiorowych oraz prawo do strajku;

29. wzywa Turcję do unikania dyskryminacyjnych praktyk wobec przedsiębiorstw zagranicznych, polegających na zapewnieniu tureckim oferentom 15-proc. przewagi cenowej przy udzielaniu zamówień publicznych; zachęca Turcję do przystąpienia do porozumienia w sprawie zamówień publicznych WTO;

30. podkreśla, że podrabiane produkty, w tym wyroby farmaceutyczne i kosmetyki, stanowią problem w stosunkach handlowych między UE a Turcją i zmniejszają atrakcyjność Turcji pod względem bezpośrednich inwestycji zagranicznych; zachęca Turcję do skutecznego egzekwowania nowych przepisów prawa własności intelektualnej w celu wspierania stosunków handlowych z UE; podkreśla potrzebę uzyskania większej równowagi między międzynarodowymi wymogami w zakresie prawa własności intelektualnej a potrzebami wewnętrznego rozwoju gospodarczego przy opracowywaniu systemu własności intelektualnej;

31. zwraca uwagę, że MŚP stanowią 99 % przedsiębiorstw tureckich i zapewniają 70 % możliwości zatrudnienia w Turcji; zachęca Turcję do poprawy dostępu MŚP do finansowania; z zadowoleniem przyjmuje dziewiąty plan rozwoju Turcji, który koncentruje się na wydatkach na badania naukowe i rozwój, co jest istotne dla zwiększenia konkurencyjności MŚP;

32. z zadowoleniem przyjmuje pozytywny wynik referendum w sprawie zmian w konstytucji;

33. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządowi Turcji.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2012.50E.15
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Stosunki handlowo-gospodarcze z Turcją (2009/2200(INI)).
• Data aktu: 21/09/2010
• Data ogłoszenia: 21/02/2012