Opinia Komitetu Regionów w sprawie komunikatu Komisji: "Zatrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej do roku 2010 i w przyszłości"(2007/C 57/02)
(Dz.U.UE C z dnia 10 marca 2007 r.)
KOMITET REGIONÓW,
uwzględniając komunikat Komisji "Zatrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej do roku 2010 i w przyszłości - Utrzymanie usług ekosystemowych na rzecz dobrobytu człowieka" oraz jego załączniki, w szczególności plan działań COM(2006) 216 wersja ostateczna;
uwzględniając decyzję Komisji Europejskiej z 2 grudnia 2005 r. o zasięgnięciu opinii Komitetu w tej sprawie, zgodnie z art. 265 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;
uwzględniając decyzję swojego Prezydium z 25 kwietnia 2006 r. o powierzeniu Komisji Rozwoju Zrównoważonego przygotowania opinii Komitetu w tej sprawie;
uwzględniając dyrektywę 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, jak również dyrektywę Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa;
uwzględniając swoją opinię z 12 lutego 2003 r. w sprawie komunikatu Komisji: "W kierunku tematycznej strategii ochrony gleby" - CdR 190/2002 fin(1);
uwzględniając swoją opinię z dnia 17 listopada 2005 r. w sprawie wkładu samorządów lokalnych i regionalnych w walkę ze zmianami klimatycznymi - CdR 215/2005 fin;
uwzględniając swoją opinię z dnia 26 kwietnia 2006 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa w sprawie Strategii Morskiej) [COM(2005) 505 końcowy - 2005/0211 (COD)] oraz komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego: "Strategia tematyczna dotycząca ochrony i zachowania środowiska morskiego" (COM(2005) 504 końcowy) - CdR 46/2006 fin;
uwzględniając projekt opinii (CdR 159/2006 rev. 1) przyjęty dnia 6 października 2006 r. przez Komisję Rozwoju Zrównoważonego (sprawozdawca: Wim VAN GELDER, Komisarz Królowej w prowincji Zelandia, NL/EPP);
na 67. sesji plenarnej w dniach 6 - 7 grudnia 2006 r. (posiedzenie z dnia 6 grudnia) przyjął jednomyślnie następującą opinię:
Stanowisko i zalecenia Komitetu Regionów
Komitet Regionów
1. Uwagi ogólne
1.1 Z zadowoleniem przyjmuje omawiany komunikat oraz proponowany plan działań. Dokumenty te w sposób dokładny opisują aktualną sytuację oraz proponują środki, dzięki którym będzie można osiągnąć założone cele do 2010 r. Analiza Komisji jest słuszna, niemniej Komitet Regionów wyraża żal z powodu opóźnienia w publikacji.
1.2 Jest zdania, że różnorodność biologiczna w dużym stopniu określa tożsamość danego regionu. Podkreśla, iż stanowi ona ważną bazę dla poprawy jakości życia i zdrowia oraz rozwoju rekreacji i turystyki, jak również produkcji regionalnych wyrobów oraz świadczenia typowych dla danego obszaru usług.
1.3 Zaznacza, że wraz z przystąpieniem do Unii Europejskiej 10 nowych państw wzrosła liczba gatunków i ekosystemów o znacznych walorach.
1.4 Wyraża zadowolenie z konkluzji Rady Europejskiej z posiedzenia w dn. 23 - 24 marca 2006 r., w których wzywa się do włączenia wyznaczonych do 2010 r. celów do wszelkich obszarów polityki objętych agendą lizbońską. Realizowane w wielu regionach plany rozwoju obszarów wiejskich są dowodem na to, że można zmniejszyć napięcie między interesami gospodarczymi a różnorodnością biologiczną.
1.5 Zaznacza, że w odróżnieniu od powszechnie uznawanej wartości samej istoty różnorodności biologicznej, jej wartość ekonomiczna nie jest należycie doceniana. W dłuższej perspektywie różnorodność biologiczna jest warunkiem sine qua non dla zapewnienia zdrowia, wysokiego poziomu życia i zatrudnienia.
1.6 Domaga się tworzenia nowoczesnych form współpracy pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami, by rosła świadomość znaczenia różnorodności biologicznej wśród obywateli (a zwłaszcza dzieci), władz i przedsiębiorstw, tak aby podejmować wspólne działania na rzecz zachowania różnorodności biologicznej i równowagi ekosystemów.
1.7 Wyraża ubolewanie, że pomimo deklaracji państw członkowskich cele zaplanowane do 2010 r. są wciąż odległe, oraz nalega, by kwestia różnorodności biologicznej stała się jednym z priorytetów działań politycznych na wszystkich szczeblach sprawowania rządów.
1.8 Wyraża zadowolenie z faktu, że liczne przykłady ze szczebla lokalnego i regionalnego dowodzą, iż można zatrzymać proces utraty różnorodności biologicznej i odtworzyć naturalne siedliska (patrz - CdR 159/2006 załącznik).
2. Różnorodność biologiczna w Unii Europejskiej
2.1 Wyraża ubolewanie z powodu wyasygnowania w ramach perspektyw finansowych niewystarczających środków unijnych na finansowanie celów założonych do 2010 r., w szczególności na inicjatywę Natura 2000 oraz rozwój obszarów wiejskich. Nawołuje zatem, by państwa członkowskie przeznaczały na rzecz regionów i gmin fundusze na ochronę i przywracanie na ich obszarach różnorodności biologicznej, w szczególności na utrzymanie obszarów objętych siecią Natura 2000; nalega przy tym, by zwiększono środki z funduszy strukturalnych i spójności na projekty mające pozytywne oddziaływanie na różnorodność biologiczną.
2.2 Zwraca uwagę na fakt, że dla zagwarantowania optymalnego wdrożenia projektu sieci ekologicznej Natura 2000 oraz jej utrzymania ważne jest, aby regiony wypracowały właściwą równowagę między odgórnym podejściem a konieczną do tworzenia tej sieci elastycznością. Należy przyjąć jednolite kryteria zarządzania dla wszystkich obszarów zintegrowanych w sieci.
2.3 Podkreśla, że istotne dla zapewnienia trwałej równowagi ekosystemów jest zbudowanie jeszcze gęstszej sieci - obejmującej również środowisko morskie - oraz wyraża zadowolenie z faktu, że akcentuje się potrzebę tak gęstego systemu w świetle skutków zmian klimatycznych dla siedlisk oraz gatunków roślin i zwierząt; sugeruje również, aby wdrożyć środki na rzecz zachowania stref buforowych i korytarzy ekologicznych, które zagwarantowałyby trwałość obszarów zintegrowanych w sieci.
2.4 Zauważa, że działania polityczne UE i prawodawstwo wspólnotowe zapewniają w znacznym stopniu ochronę różnorodności biologicznej, niemniej w wielu państwach członkowskich stwierdza się braki w ich wdrażaniu, stosowaniu i kontroli, ponadto przy tworzeniu nowych obszarów ochrony różnorodności biologicznej nie poświęca się wystarczającej uwagi wymogom dotyczącym zapewnienia harmonijnego rozwoju.
2.5 Zaleca skoordynowanie planów na rzecz różnorodności biologicznej na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym.
2.6 Podkreśla, że zważywszy iż wiele środków przewidzianych w programie działań dla państw członkowskich nie może zostać skutecznie wdrożonych bez współpracy i udziału samorządów terytorialnych, należy aktywnie włączyć przedstawicieli szczebla lokalnego i regionalnego w nowe działania w zakresie różnorodności biologicznej i wyposażyć ich w konieczne środki.
2.7 Jest świadom znaczącego wpływu rolnictwa na różnorodność biologiczną w UE. W zależności od sposobu gospodarowania ziemią, rolnictwo może bardzo pozytywnie wpłynąć na różnorodność biologiczną i zapewnić schronienie dla wielu różnych gatunków roślin i zwierząt, lub też może przynieść ogromną szkodę różnorodności biologicznej poprzez niszczenie siedlisk i zanieczyszczanie środowiska naturalnego. Komitet zaznacza, że nadal spora część budżetu UE przeznaczana jest na rolnictwo, co oznacza, iż Unia Europejska dysponuje ważnym instrumentem oddziaływania na sposoby użytkowania ziemi przez rolnictwo, oraz wnosi, by w trakcie przeglądu w 2008 r. perspektyw finansowych na lata 2007 - 2013 znaczną kwotę środków wyasygnować na zrównoważony rozwój rolnictwa i zachowanie krajobrazu.
2.8 Wzywa Komisję i państwa członkowskie do przeprowadzenia oceny skutków obecnie udzielanych dotacji dla różnorodności biologicznej, wycofania zachęt mających negatywny wpływ na różnorodność biologiczną i usługi ekosystemowe, oraz mobilizowania do szerszego wykorzystania instrumentów ekonomicznych celem ochrony różnorodności biologicznej.
2.9 Uważa za pożądane, by uwzględnienie kwestii różnorodności biologicznej wychodziło poza zakres działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Problematyka ta powinna znaleźć się także w innych obszarach polityki na szczeblu europejskim i krajowym, w szczególności w polityce transportowej, energetycznej, przemysłowej, rolnej, rybackiej, regionalnej, turystycznej i badań naukowych.
2.10 Jest w pełni świadom znaczenia mórz i morskich wód przybrzeżnych, gdyż to właśnie w nich znajduje się prawie połowa wszystkich organizmów żywych reprezentujących różnorodność biologiczną Europy oraz wzywa władze publiczne i zainteresowane podmioty o zwracanie większej uwagi na działania na rzecz różnorodności biologicznej w środowisku morskim. Komitet podkreśla tutaj znaczenie przyspieszenia wdrażania dyrektywy w sprawie siedlisk w środowisku morskim, zahamowania nadmiernych połowów na wodach europejskich i pozaeuropejskich oraz pełnego uwzględnienia problematyki różnorodności biologicznej w przyszłej europejskiej polityce morskiej.
2.11 Zauważa ograniczoną możliwość podejmowania na szczeblu europejskim działań politycznych dotyczących zagospodarowania przestrzennego; ten obszar polityki - posiadający tak istotne znaczenie dla utrzymania i odtworzenia różnorodności biologicznej - podlega kompetencjom państw członkowskich. Nalega, by władze na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym szeroko uwzględniały aspekty związane z różnorodnością biologiczną w decyzjach dotyczących zagospodarowania przestrzennego, w szczególności poprzez strategiczną ocenę wpływu na środowisko.
2.12 Wyraża przekonanie, że przy opracowywaniu i realizacji działań mających na celu zahamowanie rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków obcych roślin i zwierząt można by lepiej wykorzystać i stosować istniejące przepisy, oraz wzywa do szerszego zaangażowania w tym zakresie szczebla regionalnego.
2.13 Wyraża zadowolenie z planowanego opracowania globalnej europejskiej strategii wobec inwazyjnych gatunków obcych roślin i zwierząt, w tym uruchomienia systemu wczesnego ostrzegania; zwraca jednakże uwagę, że zważywszy na ograniczone zasoby ludzkie i finansowe, nie można tworzyć nowych obciążeń administracyjnych.
2.14 Zaleca opracowanie przepisów ogólnych i przygotowanie spisu gatunków obcych w odniesieniu do importu i posiadania takich gatunków oraz handlu nimi, umożliwiając tym samym podjęcie skoordynowanych i wspólnych działań na szczeblu europejskim; zwraca również uwagę na konieczność dokonania przeglądu prawodawstwa wspólnotowego w zakresie oceny wpływu na środowisko naturalne, z uwzględnieniem projektów, które przewidują wprowadzenie lub wykorzystanie potencjalnie inwazyjnych gatunków obcych.
2.15 Przypomina, że zachowanie różnorodności biologicznej, a w szczególności gatunków flory i fauny, nie powinno wykluczać ich wykorzystania i eksploatacji, pod warunkiem, że będzie to odpowiednio uregulowane i kontrolowane.
2.16 Zaleca ścisłe stosowanie zasady ostrożności przy dopuszczaniu i wprowadzaniu organizmów zmodyfikowanych genetycznie.
3. Unia Europejska a różnorodność biologiczna na świecie
3.1 Podkreśla, że decyzje podjęte w marcu 2006 r. na zorganizowanej w Kurytybie (Brazylia) VIII Konferencji Stron Konwencji o różnorodności biologicznej stanowią poważne osiągnięcie. Wiedząc, że dziewiąta edycja tej konferencji odbędzie się w na początku 2008 r. w Bonn pod niemieckim przewodnictwem, wnosi, by Unia Europejska oraz państwa europejskie wykorzystały tę okazję do przedstawienia oceny komunikatu Komisji w sprawie różnorodności biologicznej i zorganizowania spotkania, w którym aktywniej mogłyby uczestniczyć samorządy terytorialne, między innymi za pośrednictwem odpowiednich stowarzyszeń krajowych.
3.2 Wyraża zadowolenie z dobrych praktyk, polegających na przekazywaniu - w ramach polityki na rzecz rozwoju - przez niektóre regiony innym regionom partnerskim doświadczeń związanych z problematyką różnorodności biologicznej, oraz na wspieraniu przez nie działań regionów partnerskich propagujących różnorodność biologiczną (patrz: załącznik).
3.3 Zauważa, że Unia Europejska ponosi odpowiedzialność za zachowanie różnorodności biologicznej również na świecie. Komitet jest tego świadom i zaleca uwzględnienie tej odpowiedzialności w polityce handlowej i polityce rozwoju.
4. Różnorodność biologiczna a zmiany klimatyczne
4.1 Uświadamia sobie fakt, że powodzenie działań na rzecz różnorodności biologicznej zależeć będzie od podjęcia ambitnych środków politycznych w skali światowej mających na celu powstrzymanie zmian klimatycznych. Sądzi, że istotne jest, by państwa członkowskie, które jeszcze nie wypełniają swoich zobowiązań w ramach protokołu z Kioto nadrobiły to opóźnienie. Uważa ponadto za pożądane osiągnięcie ambitnego ogólnoświatowego porozumienia w sprawie zwalczania zmian klimatycznych, którego stronami byłyby wszystkie państwa zajmujące wiodące miejsce w produkcji oraz wszystkie liczące się sektory produkcyjne.
4.2 Zaleca przeprowadzenie regionalnego badania nad skutkami zmian klimatycznych.
4.3 Dodaje, że choć podejmowanie działań na rzecz biopaliw może mieć duże znaczenie w dążeniu do zahamowania zmian klimatycznych, walka ze zmianami klimatycznymi będzie skuteczna, o ile będą im towarzyszyć środki mające na celu poważne ograniczenie ogólnego zużycia paliw, o ile będą stosowane wyłącznie surowce, technologie i rośliny, które nie wywołują negatywnych skutków dla różnorodności biologicznej w skali krajowej i światowej, oraz pod warunkiem, że nie spowoduje to zwiększenia gruntów rolnych w ekosystemach o dużej wartości biologicznej.
5. Podstawy wiedzy
5.1 Podkreśla podstawowe znaczenie dostępu do wiedzy na temat utrzymania i zrównoważonego wykorzystywania różnorodności biologicznej w Europie i na świecie oraz pogłębiania tej wiedzy. Obejmuje to również wymianę najlepszych rozwiązań między państwami członkowskimi a regionami (patrz: załącznik); dlatego też na wielorakich szczeblach należy wzmocnić interoperacyjność danych dotyczących różnorodności biologicznej, mając zwłaszcza na uwadze dane na szczeblu lokalnym i regionalnym i wykorzystując narzędzia GIS (Geograficzny System Informacyjny) oraz infrastrukturę danych przestrzennych (SDI).
5.2 Akcentuje fakt, że wiedza - zwłaszcza w odniesieniu do środowiska morskiego - na temat różnorodności biologicznej jest niewystarczająca i zaleca jej gromadzenie.
5.3 Dodaje, że obok wspomnianej przez Komisję wiedzy naukowej w tym zakresie - należy bardziej brać pod uwagę wiedzę samych mieszkańców danego obszaru. Zaleca zatem, by wiedzę wolontariuszy połączyć z wiedzą naukową. Komitet nalega, by w taką inicjatywę włączyć również dzieci.
5.4 Zaleca określenie strategii komunikacji celem wzmocnienia na wszystkich szczeblach i we wszystkich obszarach świadomości i poczucia odpowiedzialności, które powinien posiadać każdy obywatel w zakresie ochrony i zachowania różnorodności biologicznej, a także w celu wymiany informacji pomiędzy społecznością naukową a administracją.
6. Cztery najważniejsze środki wsparcia
Zagwarantowanie odpowiedniego finansowania
6.1 Stwierdza, że w ramach inicjatywy LIFE+ i budżetu na badania naukowe prawdopodobnie udostępnionych zostanie zbyt mało funduszy na różnorodność biologiczną. Ponadto istnieje ryzyko, że państwa członkowskie nie będą w należytym stopniu uwzględniać znaczenia różnorodności biologicznej przy wykorzystywaniu obecnych funduszy strukturalnych.
6.2 Dostrzega rozdźwięk między poważnymi ambicjami omawianego komunikatu a środkami dostępnymi na realizację jego celów.
Wzmocnienie procesu decyzyjnego na szczeblu Uni i Europejskiej
6.3 Popiera przedstawione propozycje mające na celu wzmocnienie aspektu różnorodności biologicznej w procesie decyzyjnym w Europie i zaleca włączenie różnorodności biologicznej do innych obszarów polityki, oczekując konkretnego zaangażowania. Komitet popiera zamiar opracowania planu działania, w którym zakłada się uczestnictwo w tym procesie nie tylko państw członkowskich, ale i regionów.
Tworzenie par tnerstw
6.4 Ufa, że rozwijać się będą na coraz większą skalę sieci współpracy na obszarze Unii Europejskiej. Regiony są znakomicie przygotowane do pomocy przy powstawaniu takich struktur. Zwraca uwagę na pomyślną współpracę w ramach programów unijnych oraz na uzyskane rezultaty (patrz: załącznik).
6.5 Podkreśla potrzebę zaangażowania właścicieli prywatnych terenów na rzecz zapewnienia zachowania różnorodności biologicznej poprzez takie instrumenty, jak umowy o współpracy.
Pogłębianie świadomości i udziału społeczeństwa
6.6 Podkreśla znaczenie większego zaangażowania obywateli. Jeżeli obywatel nie dostrzega roli, jaką odgrywa różnorodność biologiczna i usługi ekosystemowe, projekty mają mniejszą szansę pomyślnej realizacji. Ponadto zaleca udostępnienie większych środków unijnych i krajowych na inicjatywy społeczne.
6.7 Zaleca opracowanie, w ścisłym związku z inicjatywą Countdown 2010 i Beautiful Europe strategii komunikacyjnej dla państw członkowskich, organizacji pozarządowych i samorządów terytorialnych, aby propagować cele wytyczone do 2010 r.
7. Monitorowanie, ocena i przegląd
7.1 Popiera współpracę między państwami członkowskimi a sektorem prywatnym oraz podkreśla, że w monitorowaniu różnorodności biologicznej powinni aktywnie uczestniczyć wszyscy europejscy obywatele i wolontariusze.
7.2 Nawołuje, by państwa członkowskie były zachęcane do prezentowania wyników prowadzonych działań w sposób zrozumiały i interesujący dla obywateli, oraz umożliwiający właściwe uwzględnienie roli regionów.
7.3 Zaznacza, że monitorowanie na szczeblu regionalnym musi stanowić podstawę do monitorowania i oceny na szczeblu krajowym i światowym. W tym celu należy stworzyć sprawne systemy monitorowania, oparte na wskaźnikach i sprawozdaniach okresowych.
8. Podejście
8.1 Wyraża zadowolenie z propozycji opracowania w UE szerokiego podejścia do kwestii przyszłości europejskiej różnorodności biologicznej i podkreśla ogromne znaczenie włączenia w tę inicjatywę szczebla regionalnego.
8.2 Domaga się opracowania nowatorskiego podejścia wobec różnorodności biologicznej obejmującego okres po 2010 r. i kładącego nacisk na korzyści, jakie dają usługi ekosystemowe związane ze środowiskiem (krajobrazem).
Bruksela, 6 grudnia 2006 r.
|
Przewodniczący |
|
Komitetu Regionów |
|
Michel DELEBARRE |
______
(1) DzU. C 128 z 29.5.2003, s. 43.
