Zaproszenie do zgłaszania uwag zgodnie z art. 1 ust. 2 część I protokołu 3 do Porozumienia o Nadzorze i Trybunale w sprawie Norweskiego Funduszu Energetyki (Norwegian Energy Fund) (sprawa nr 57473 - dawna sprawa nr 47756)(2005/C 196/08)
(Dz.U.UE C z dnia 11 sierpnia 2005 r.)
Na mocy decyzji 122/04/COL z dnia 18 maja 2004 r., zamieszczonej po niniejszym streszczeniu w języku oryginału, Urząd Nadzoru EFTA rozpoczął postępowanie zgodnie z art. 1 ust. 2 część I protokołu 3 do Porozumienia pomiędzy Państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości (Porozumienia o Nadzorze i Trybunale). Rząd Norwegii został poinformowany - otrzymał kopię wymienionej decyzji.
Urząd Nadzoru EFTA niniejszym wzywa Państwa EFTA, Państwa Członkowskie UE i zainteresowane strony do przesyłania uwag w sprawie środka, o którym mowa, w ciągu jednego miesiąca od publikacji niniejszego zawiadomienia na adres Urzędu Nadzoru EFTA w Brukseli:
EFTA Surveillance Authority 35,
Rue Belliard
B-1040 Brussels
Wymienione uwagi zostaną przekazane rządowi Norwegii. Zainteresowane strony przedstawiające uwagi mogą wystąpić z odpowiednio umotywowanym pisemnym wnioskiem o objęcie ich tożsamości poufnością.
STRESZCZENIE
Procedura
Pismem z dnia 5 czerwca 2003 r. rząd Norwegii, w trybie art. 1 ust. 3 protokołu 3 do Porozumienia o Nadzorze i Trybunale, zawiadomił Urząd Nadzoru EFTA (zwany dalej urzędem) o zmianach, jakim poddano dwa programy pomocy mające na celu uruchomienie "Programu dotacji na rzecz wprowadzania nowych technologii w dziedzinie energii" oraz "Środków informacji i edukacji w dziedzinie oszczędzania energii".
Opis środka pomocy
"Program dotacji na rzecz wprowadzania nowych technologii w dziedzinie energii" był przez Norwegię prowadzony już na długo przed wejściem w życie Porozumienia EOG. Służył udzielaniu wsparcia inwestycyjnego na wprowadzanie technologii w dziedzinie energii odnawialnej. Drugim z programów, pod nazwą "Środki informacji i edukacji w dziedzinie oszczędzania energii" Norwegia udzielała wsparcia kampaniom oraz szkoleniom na rzecz oszczędności w dziedzinie energii dla przemysłu, sektora komercyjnego i dla gospodarstw domowych.
Programy zostały poddane zmianom. Przede wszystkim, zostały połączone w jeden wspólny Fundusz Energetyki, z którego będą finansowane. Ponadto, nowy Fundusz winien być finansowany nie tylko w drodze dotacji publicznych, ale także z opłaty nałożonej na stawki dystrybutorów energii elektrycznej. Poza tym, Fundusz Energetyki byłby administrowany przez nowo powstały organ administracyjny Enova, będący własnością skarbu państwa. Enova działa od 1 stycznia 2002 r., to jest od daty utworzenia Funduszu Energetyki.
Fundusz Energetyki ma za zadanie wspieranie oszczędności energii oraz wspieranie nowych, bezpiecznych dla środowiska form energii - których łączne zużycie do końca 2010 r. ma wynieść minimum 10TWh.
Wsparcie zgłoszone i stosowane do daty podjęcia decyzji
Co do inwestycyjnego wsparcia energii odnawialnej, Norwegia ogranicza się do wsparcia dla projektów energetycznych zgodnych z definicją odnawialnych źródeł energii, określoną w art. 2 dyrektywy (WE) nr 77/2001/WE. Energia wodna nie jest uprawniona do otrzymania tego wsparcia. Enova wylicza wartość pomocy jako aktualną różnicę między przewidzianymi w projekcie kosztami produkcji a ceną rynkową analogicznej ilości energii w trakcie dokonywania inwestycji, a więc stosuje kalkulację na bazie aktualnej wartości netto. Cena energii wybrana dla celów kalkulacji aktualnej wartości netto pochodzi bądź to z danych Nordpool (skandynawskiego rynku wymiany energii), bądź - w przypadku ciepłowni miejskich - jest to cena, jaką użytkownik końcowy płaci za energię z paliw kopalnych. W momencie powołania programu, wedle wiedzy dostępnej urzędowi, nie istniały ustalenia odnośnie do reguł określających szczegółowo jakie koszty, zwłaszcza w sferze inwestycji, są uznawane za kwalifikowane według Enovy.
Według władz norweskich, projekty powinny otrzymywać jedynie kwoty pomocy umożliwiające rozpoczęcie projektu, tj. doprowadzające do podjęcia decyzji o inwestycji. Jednakże, mechanizm wsparcia w ramach Funduszu nie zawierał dokładnych warunków pozwalających na stwierdzenie, czy doszło do rozpoczęcia projektu - a więc kiedy aktualna wartość netto dla danego projektu równa jest zeru. Nie pojawiły się żadne widoczne ograniczenia, które wzbraniałyby państwu dopłacać powyżej tej granicy. Każdy z projektów mógł również przynosić zysk z kapitału, ustalony na poziomie 7 % plus premia za ryzyko w zależności od rodzaju projektu i od rodzaju objętej nim energii.
Pomoc na środki służące oszczędności energii oblicza się tą samą metodą kalkulacji do aktualnej wartości netto, jak to ma miejsce przy projektach energii odnawialnej. Trzecią kategorią środków pomocowych jest wsparcie dla projektów obejmujących nowe technologie energetyczne dotyczące projektów, które przynosząc zyski wymagają dalszych nakładów na rozwój.
Enova udzieliła pomocy także programom edukacyjnym i informacyjnym. Niektóre z nich zakończono z dniem 1 stycznia 2004 r. Ponadto, udzieliła ona wsparcia na rzecz usług doradczo-konsultingowych w dziedzinie badań nad oszczędzaniem energii. W odniesieniu do przynajmniej części z tych programów Nova cieszyła się pełną swobodą decyzji. Prowadzi ona obecnie program zmierzający do poprawy umiejętności planowania energetycznego władz lokalnych.
Działalność Funduszu przewidziano na okres do dnia 31 grudnia 2010 r. Do przyjęcia decyzji, większość projektów wspieranych przez Enovę nie przekracza progu de minimis, lub też dotyczy zakupów (jak np. w ramach kampanii marketingowych na rzecz efektywnego używania energii) dokonywanych przez Enovę na zasadach obowiązujących przy zamówieniach publicznych.
Uwagi i proponowane zmiany systemu zgłoszone przez władze Norwegii
Władze norweskie zwracają uwagę, że proponowana aktualna wartość netto może zapewnić, że projekty nie będą dofinansowywane w stopniu wykraczającym poza "dodatkowe koszty inwestycji" na produkcję energii odnawialnej, nawet gdyby pominąć bezpośrednie porównanie z elektrowniami tradycyjnymi. Norwegia zaproponowała pewne poprawki w systemie celem uzgodnienia systemu Funduszu Energetyki z przepisami w zakresie pomocy publicznej zawartymi w Porozumieniu EOG.
Dla wsparcia energii odnawialnej, dotyczy to w szczególności zobowiązania do ograniczenia wartości dotacji do wysokości gwarantującej, że projekt o ujemnej aktualnej wartości osiągnie dzięki pomocy wartość zerową. Za wyjątkiem energii wytwarzanej z wykorzystaniem biomasy, której przysługuje wyższe wsparcie, Enova będzie przestrzegać progu określonego w pkt 54 wytycznych Urzędu Nadzoru w sprawie ochrony środowiska (ograniczających pomoc do różnicy między kosztami produkcji a ceną rynkową odpowiedniej energii) i nadal ograniczać pomoc do amortyzacji elektrowni. Koszty operacyjne projektów energii odnawialnej, które przekraczają analogiczne koszty przy zastosowaniu tradycyjnych źródeł energii nie powinny być uprawnione do takiej pomocy. Niezbędny zwrot z kapitału powinien być określany przez niezależnych ekspertów, zaś kwalifikowane koszty inwestycji powinno się wzorować na decyzji Komisji Europejskiej N 75/2002 - Finlandia. Co do środków służących oszczędności energii, Enowa przeprowadzi dodatkową kalkulację kosztów w myśl pkt 25 i 32 wytycznych Urzędu Nadzoru w sprawie ochrony środowiska, to jest przez porównanie wartości projektu z podobnym projektem nie zakładającym infrastruktury energooszczędnej. Co zaś do środka zakładającego wsparcie celów w zakresie informacji i edukacji, Norwegia będzie zgłaszać Urządowi planowane na przyszłość programy. Wsparcie dla samorządów lokalnych powinno ograniczać się do pełnienia przez owe samorządy służby publicznej.
Pomoc państwa w rozumieniu art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG
Urząd czyni na wstępie założenie, że wymienione środki stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG. Dotacje z budżetu państwa, jak również opłata nakładana na taryfy dystrybucyjne stanowią część zasobów państwowych. Opłata ta jest nakładana i administrowana przez państwo, wpływa do funduszu utworzonego przez państwo, a jednocześnie ma wspierać pewne szczególne przedsiębiorstwa, jakimi są producenci odnawialnej energii.
Co się tyczy środków w zakresie informacji oraz edukacji wspieranych w przeszłości przez Enovę, Urząd zauważa, iż dla większości programów Enova korzystała ze znacznej swobody decyzji. Jak wykazuje orzecznictwo, pozwala to na zapewnienie niektórym przedsięwzięciom znacznie korzystniejszych warunków niż innym, i na skierowanie wsparcia w kierunku instrumentów o bardziej wybiórczym, nie zaś powszechnym, zakresie. Odbiorcy pomocy działają na rynku, w obrębie którego prowadzi się wymianę handlową w ramach EOG. Taka pomoc narusza lub grozi naruszeniem zasad konkurencji i handlu pomiędzy umawiającymi się stronami. W konsekwencji działanie Funduszu Energetyki stanowi nieuprawnioną pomoc państwa w rozumieniu art. 1 lit. f) część II protokołu 3 do Porozumienia o Nadzorze i Trybunale.
Zgodność z art. 61 ust. 3 lit. c) Porozumienia EOG łącznie w pozwiązaniu z wytycznymi Urzędu w sprawie ochrony środowiska
Urząd dokonał w swej decyzji odrębnej oceny systemu Funduszu Energetyki w formie zgłoszonej i stosowanej do czasu wydania decyzji, a także systemu ze zmianami zaproponowanymi przez Norwegię.
System zgłoszony i stosowany do daty podjęcia decyzji
Urząd uznaje pomoc na produkcję energii odnawialnej za rodzaj pomocy inwestycyjnej, która winna otrzymywać wsparcie zgodnie z zasadami ustalonymi w pkt 27 i 32 wytycznych Urzędu w sprawie ochrony środowiska. Wątpliwości Urzędu wynikają natomiast z faktu, iż system Funduszu Energetyki nie opiera się na metodach kalkulacji pozwalających na ustalenie kosztów dodatkowych poprzez zestawienie z tradycyjnymi formami produkcji energii elektrycznej. Urząd uznaje za wątpliwe, czy bez zaprowadzenia jakichkolwiek zmian, zaakceptować można proponowaną kalkulację na bazie aktualnej wartości netto, opartą na zasadach podobnych do zawartych w pkt 54 wytycznych Urzędu w sprawie ochrony środowiska. W szczególności, Urząd zaznacza, iż nie istnieją dostateczne gwarancje, które mogłyby wykluczyć wypadki nadmiernej rekompensty i co więcej zapewnić, by wsparcie obejmowało tylko koszty związane z inwestycją.
Te same wątpliwości dotyczą wsparcia dla środków dotyczących oszczędności energii i projektów w zakresie nowych technologii energetycznych. W szczególności w odniesieniu do środków oszczędności energii, Urząd zauważa, że w przeciwieństwie do wspierania energii odnawialnych, które mogłyby być dofinansowane nawet do wartości 100 % dodatkowych kosztów inwestycji, wsparcie dla środków dotyczących oszczędności energii pozostaje ściśle ograniczone do intensywności pomocy równej 40 %. Co się tyczy projektów w zakresie nowych technologii energetycznych, Urząd musi jeszcze potwierdzić, czy są one ograniczone do projektów dotyczących zakładających wykorzystanie energii odnawialnych, co ma znaczenie dla zastosowania wytycznych w sprawie ochrony środowiska. Podobnie, Urząd będzie kontynuował dochodzenie na ile projekty te, wymagające dalszych działań, winno się raczej oszacować wedle wytycznych Urzędu nt. badań i rozwoju technologii.
Co do wsparcia udzielanego dotąd środkom w zakresie informacji oraz edukacji z przekroczeniem progów de minimis, Urząd stwierdza, że wsparcie to nie ograniczało się do pomocy udzielanej małym i średnim przedsiębiorstwom. Urząd uznaje, iż w zakresie pomocy na usługi doradcze i konsultingowe koszty takie mogłyby się kwalifikować do pomocy na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw zgodnie z zasadami jakie ustalono w pkt 36 wytycznych Urzędu w sprawie. ochrony środowiska. Tym niemniej, Urząd nie posiada dostatecznej wiedzy by stwierdzić z pewnością, iż wsparcie to ograniczało się do tej grupy przedsięwzięć.
System obejmujący zmiany prpoponowane przez Norwegię
Urząd zbada, w ramach formalnego postępowania wyjaśniającego, na ile zaproponowana przez władze norweskie kalkulacja na bazie aktualnej wartości netto może być zaakceptowana w przypadku udzielania pomocy na inwestycje. Metoda ta pomija bezpośrednie porównanie projektu zakładającego wykorzystanie energii odnawialnej z wybraną elektrownią tradycyjną. Niemniej jednak metoda aktualnej wartości netto może, przy pewnych założeniach, zabezpieczać przed nadmierną rekompensaą, to znaczy przypadkiem, w tkórym otrzymane wsparcie przekracza dodatkowe koszty inwestycji.
Zgodnie ze wstępną oceną Urzędu, modelowa kalkulacja z użyciem aktualnej wartości netto, która przyjmowałaby stały przepływ przychodów i kosztów operacyjnych w danym okresie wykazuje, że przy niższych kosztach operacyjnych i wymaganej stopie zwrotu niewyższej niż dla tradycyjnych źródeł, elektrownia produkucjąca energię ze źródeł odnawialnych uzyskałaby dofinansowanie niższe od dodatkowych kosztów inwestycji. W oparciu o dane liczbowe podane przez Norwegię, wedle których koszty operacyjne elektrowni tradycyjnej mogą być dwukrotnie wyższe w porównaniu z produkcją energii z odnawialnych źródeł, zagrożenie nadmierną rekompensatą jest nieznaczne. Mogłoby do niej dojść jedynie w przypadku projektów o wyjątkowo wysokim poziomie ryzyka, który mógłby zaniżyć aktualną wartość netto projektui doprowadzić do wyższego dofinansowania. Realizacja tak ryzykownego projektu nie wydaje się prawdopodobna. Urząd zaznacza jednak, iż wobec równych lub zbliżonych kosztów operacyjnych elektrowni tradycyjnych i korzystających ze żródeł energii odnawialnej, oszacowanie ewentualności nadmiernej rekompensaty zależy w znacznie większym stopniu od stopy dyskontowej z doliczoną do niej premią z tytułu ryzyka. Norwegia zadeklarowała, że podejmuje się przestrzegać progu określonego w pkt 54 wytycznych Urzędu w sprawie ochrony środowiska, który ogranicza pomoc do różnicy między kosztami produkcji a ceną rynkową i ponadto ogranicza pomoc do amortyzacji elektrowni.
Urząd będzie nadal badać możliwość zastosowania w tym przypadku zasady ustalonej w pkt 54 wytycznych Urzędu w sprawie ochrony środowiska, stwierdza jednakże, iż wbrew innym wytycznym w sprawie pomocy państwa, wszelka pomoc inwestycyjna i pomoc operacyjna na rzecz wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych zalicza się do pomocy związanej z kosztami inwestycyjnymi. Wytyczne w sprawie ochrony środowiska pozwalają zasadniczo na wsparcie w ramach pomocy operacyjnej na wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, o ile ogranicza się ją do amortyzacji elektrowni.
Urząd podejmie dalsze kroki w kierunku ustalenia, czy projekt zakłądający produkcję energii odnawialnej jest uprawniony do otrzymania pomocy państwa, mimo że z całą pewnością nie mamy tu do czynienia z pomocą państwa w rozumieniu art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG. W tym względzie Urząd podda analizie pkt 54 wytycznych w sprawie ochrony środowiska, w myśl którego "dalszej produkcji energii przez elektrownię wsparcie nie przysługuje". Wedle wstępnego przeglądu sprawy przez Urząd, odpowiadałoby to próbie proporcjonalności zgodnie z art. 61 ust 3 lit. c) Porozumienia EOG, wedle której projekt powinien otrzymać tylko tyle pomocy, ile jest konieczne. Urząd ustanowi, w toku procedury wyjaśniającej, w jaki sposób możliwa byłaby dalsza pomoc w formie interwencji państwowej.
Urząd nie może jednak wydać ostatecznej opinii w kwestii wsparcia na rzecz projektów nowych technologii w energetyce, ani na temat wsparcia na usługi doradcze i konsultingowe. Zmiany dotyczące tych środków są nadal rozważane przez rząd norweski. Urząd nie przerwie głębszych badań nad mechanizmem finansującym w formie opłaty nałożonej na taryfy dystrybucyjne, którą można zakwalifikować jako opłatę parafiskalną, ponieważ pośrednio dotyczy ona wwozu. Jednakże ta opłata nie ogranicza się jedynie do wsparcia dla producentów krajowych.
..................................................Notka Wydawnictwa Prawniczego "Lex"
Grafiki zostały zamieszczone wyłącznie w Internecie. Obejrzenie grafik podczas pracy z programem Lex wymaga dostępu do Internetu.
..................................................
grafika
