(98/C 66/01)(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(Dz.U.UE C z dnia 2 marca 1998 r.)
I. WPROWADZENIE
1. Celem niniejszego obwieszczenia jest przedstawienie wskazówek dotyczących tego, jak Komisja interpretuje artykuł 3 Rozporządzenia Rady (EWG) nr 4064/89(1), ostatnio znowelizowanego rozporządzeniem (WE) nr 1310/97(2) (dalej zwanego rozporządzeniem w sprawie połączeń), w odniesieniu do wspólnych przedsiębiorstw(3).
2. Niniejsze obwieszczenie zastępuje obwieszczenie dotyczące różnic pomiędzy wspólnymi przedsiębiorstwami o charakterze koncentracyjnym i kooperacyjnym. Zmiany wprowadzone w niniejszym obwieszczeniu odpowiadają poprawkom wprowadzonym w rozporządzeniu w sprawie połączeń i uwzględniają doświadczenia Komisji z realizacji rozporządzenia w sprawie połączeń od jego wejścia w życie w dniu 21 września 1990 r. Zasady zawarte w niniejszym obwieszczeniu będą analizowane i dalej rozwijane przez Komisję w oparciu o ich praktyczne zastosowanie w indywidualnych przypadkach.
3. Zgodnie ze wspólnotowymi zasadami konkurencji wspólne przedsiębiorstwa to przedsiębiorstwa, które są wspólnie kontrolowane przez dwa lub więcej innych przedsiębiorstw(4). W praktyce wspólne przedsiębiorstwa obejmują szeroki zakres operacji - od operacji typu połączenia do współpracy w zakresie określonych funkcji, np. działalności badawczorozwojowej, produkcji czy dystrybucji.
4. Wspólne przedsiębiorstwa podlegają przepisom Rozporządzenia w sprawie połączeń, jeżeli spełniają wymogi dotyczące koncentracji zawarte w artykule 3 tego rozporządzenia.
5. Zgodnie z ustępem 23 Rozporządzenia Rady (EWG) nr 4064/89 celowe jest zdefiniowanie pojęcia koncentracji w taki sposób, by obejmowało ono wyłącznie operacje powodujące trwałe zmiany w strukturze uczestniczących przedsiębiorstw.
6. Zmiany strukturalne będące następstwem koncentracji odzwierciedlają często dynamiczny proces restrukturyzacji na danych rynkach. Są one dopuszczalne na mocy Rozporządzenia w sprawie połączeń, pod warunkiem że nie prowadzą do poważnego naruszenia struktury konkurencji poprzez tworzenie lub wzmacnianie pozycji dominującej.
7. W rozporządzeniu w sprawie połączeń pojęcie wspólnych przedsiębiorstw o pełnym zakresie funkcji określone zostało w artykule 3 ust. 2 w następujący sposób:
"Utworzenie wspólnego przedsiębiorstwa, pełniącego w sposób trwały wszystkie funkcje samodzielnego podmiotu gospodarczego stanowi koncentrację w rozumieniu punktu 1 lit. b)".
II. WSPÓLNE PRZEDSIĘBIORSTWA W ROZUMIENIU ARTYKUŁU 3 ROZPORZĄDZENIA W SPRAWIE POŁĄCZEŃ
8. Operacja uznawana jest za koncentrację w rozumieniu artykułu 3 Rozporządzenia w sprawie połączeń, jeżeli spełnia następujące warunki:
1. Wspólna kontrola
9. Wspólne przedsiębiorstwo może podlegać przepisom rozporządzenia w sprawie połączeń, w przypadku gdy wspólną kontrolę przejmują dwa lub więcej przedsiębiorstw, tj. jego spółki dominujące (artykuł 3 ust. 1 lit. b)). Pojęcie kontroli zostało określone w artykule 3 ust. 3. Artykuł ten stanowi, że kontrola opiera się na możliwości wywierania decydującego wpływu na przedsiębiorstwo, o czym decydują czynniki prawne i okoliczności faktyczne.
10. Zasady ustalania wspólnej kontroli zostały szczegółowo określone w obwieszczeniu Komisji dotyczącym pojęcia koncentracji(5).
2. Strukturalna zmiana przedsiębiorstw
11. Artykuł 3 ust. 2 stanowi, że wspólne przedsiębiorstwo musi w sposób trwały pełnić wszystkie funkcje samodzielnego podmiotu gospodarczego. Wspólne przedsiębiorstwa, które spełniają ten warunek, powodują trwałą zmianę w strukturze uczestniczących przedsiębiorstw. W niniejszym obwieszczeniu określa się je jako wspólne przedsiębiorstwa "o pełnym zakresie funkcji".
12. Zasadniczo oznacza to, że wspólne przedsiębiorstwo musi działać na rynku, pełniąc funkcje zwykle realizowane przez przedsiębiorstwa działające na tym samym rynku. W tym celu wspólne przedsiębiorstwo musi mieć kierownictwo zajmujące się jego codziennymi operacjami oraz dostęp do wystarczających zasobów, w tym środków finansowych, kadry i aktywów (materialnych i niematerialnych), które pozwolą mu prowadzić w sposób trwały swoją działalność gospodarczą w obszarze określonym w porozumieniu o utworzeniu wspólnego przedsiębiorstwa(6).
13. Wspólne przedsiębiorstwo nie ma pełnego zakresu funkcji, jeżeli przejmuje tylko jedną konkretną funkcję w ramach działalności gospodarczej spółek dominujących, bez dostępu do rynku. Taka sytuacja ma miejsce na przykład w przypadku wspólnych przedsiębiorstw ograniczonych do działalności badawczo-rozwojowej lub produkcji. Takie wspólne przedsiębiorstwa mają charakter pomocniczy wobec działalności gospodarczej ich spółek dominujących. Taka sytuacja ma również miejsce, w przypadku gdy wspólne przedsiębiorstwo jest zasadniczo ograniczone do dystrybucji lub sprzedaży produktów jego spółek dominujących, a zatem działa przede wszystkim jako agent sprzedaży. Jednak korzystanie przez wspólne przedsiębiorstwo z sieci dystrybucji czy punktu sprzedaży jednej lub większej liczby swoich spółek dominujących zwykle nie dyskwalifikuje go jako przedsiębiorstwa "o pełnym zakresie funkcji", pod warunkiem że spółki dominujące działają jedynie jako agenci wspólnego przedsiębiorstwa(7).
14. Czynnikiem, który należy uwzględnić przy ustalaniu, czy wspólne przedsiębiorstwo ma pełny zakres funkcji, jest wyraźna obecność spółek dominujących w poprzednim lub następnym ogniwie łańcucha produkcyjnego danego rynku, jeżeli ta obecność pociąga za sobą prowadzenie znacznych transakcji sprzedaży lub zakupu pomiędzy spółkami dominującymi a wspólnym przedsiębiorstwem. Uzależnienie wspólnego przedsiębiorstwa prawie wyłącznie od sprzedaży na rzecz swoich spółek dominujących lub od zakupów z tych spółek jedynie przez wstępny okres rozruchu nie wpływa na ogół na to, czy wspólne przedsiębiorstwo ma pełny zakres funkcji. Taki okres rozruchu może być niezbędny w celu wyrobienia pozycji na rynku. Okres taki nie będzie zwykle przekraczał trzech lat, zależnie od specyficznych warunków danego rynku(8).
Jeżeli sprzedaż ze wspólnego przedsiębiorstwa do spółek dominujących zamierza się prowadzić w sposób trwały, zasadnicze pytanie dotyczy tego, czy - niezależnie od tej sprzedaży - wspólne przedsiębiorstwo nastawione jest na odgrywanie aktywnej roli na rynku. W tym aspekcie istotnym czynnikiem jest udział tej sprzedaży w całkowitej produkcji wspólnego przedsiębiorstwa. Kolejnym czynnikiem jest to, czy sprzedaż na rzecz spółek dominujących prowadzi się na podstawie normalnych warunków handlowych(9).
Jeśli chodzi o zakupy ze spółek dominujących dokonywane przez wspólne przedsiębiorstwo, istnienie pełnego zakresu funkcji można poddawać w wątpliwość szczególnie wtedy, gdy na poziomie samego wspólnego przedsiębiorstwa w niewielkim jedynie stopniu powiększa się wartość zakupywanych produktów czy usług. W takim przypadku wspólne przedsiębiorstwo może być bliższe agencji ds. wspólnej sprzedaży. Jednak sytuacja wygląda inaczej, gdy wspólne przedsiębiorstwo jest aktywne na rynku handlowym i wykonuje na takim rynku normalne funkcje spółki handlowej, nie jest ono bowiem wtedy pomocniczą agencją sprzedaży, ale wspólnym przedsiębiorstwem o pełnym zakresie funkcji. Rynek handlowy charakteryzuje się tym, że istnieją na nim - oprócz spółek zintegrowanych w układzie pionowym - spółki, które specjalizują się w sprzedaży i dystrybucji produktów i nie są pionowo zintegrowane, a także tym, że dla danego rodzaju wyrobów istnieją różne źródła podaży. Poza tym, wiele rynków handlowych może wymagać od spółek na nich działających, by inwestowały w określoną bazę, np. w punkty sprzedaży, magazyny, składy, tabor transportowy i personel prowadzący sprzedaż. Aby stanowić wspólne przedsiębiorstwo o pełnym zakresie funkcji na rynku handlowym, dane przedsiębiorstwo musi dysponować niezbędną bazą i być w stanie uzyskać znaczną część swoich dostaw nie tylko ze swoich spółek dominujących, ale także ze źródeł konkurencyjnych(10).
15. Ponadto, wspólne przedsiębiorstwo musi być przewidziane do działania w sposób trwały. O takiej intencji świadczy zwykle przeznaczanie dla wspólnego przedsiębiorstwa przez spółki dominujące zasobów przedstawionych wyżej. Poza tym, umowy ustanawiające wspólne przedsiębiorstwo uwzględniają często nieprzewidziane okoliczności, np. niepowodzenie wspólnego przedsiębiorstwa czy spory między spółkami dominującymi w sprawach zasadniczych(11). W takim przypadku do umowy można włączyć postanowienia dotyczące ostatecznego rozwiązania wspólnego przedsiębiorstwa lub możliwości wycofania się ze wspólnego przedsiębiorstwa jednej lub większej liczby spółek dominujących. Tego typu postanowienia nie wykluczają możliwości uznawania wspólnego przedsiębiorstwa za działające w sposób trwały. To samo dotyczy zwykle umów wyznaczających czas trwania wspólnego przedsiębiorstwa, jeżeli okres taki jest dostatecznie długi, by spowodować trwałą zmianę w strukturze uczestniczących przedsiębiorstw(12), lub jeżeli umowa dopuszcza ewentualną kontynuację wspólnego przedsiębiorstwa po zakończeniu tego okresu. I odwrotnie - wspólne przedsiębiorstwo nie będzie uznawane za działające na zasadzie długotrwałej, jeżeli jest powoływane na określony krótki czas. Taka sytuacja będzie miała miejsce, na przykład, wtedy, gdy wspólne przedsiębiorstwo powołuje się w celu zbudowania takiego konkretnego obiektu jak elektrownia i nie będzie ono zaangażowane w działalność tego zakładu po zakończeniu jego budowy.
III. UWAGI KOŃCOWE
16. Stworzenie wspólnego przedsiębiorstwa o pełnym zakresie funkcji stanowi koncentrację w rozumieniu art. 3 rozporządzenia w sprawie połączeń. Ograniczenia przyjęte przez spółki dominujące wspólnego przedsiębiorstwa, które są bezpośrednio związane z przeprowadzaniem koncentracji i niezbędne dla jej przeprowadzenia ("ograniczenia pomocnicze") będą podlegały ocenie łącznie z samą koncentracją(13).
Ponadto stworzenie wspólnego przedsiębiorstwa o pełnym zakresie funkcji może bezpośrednio prowadzić do koordynacji konkurencyjnych zachowań przedsiębiorstw, które pozostają niezależne. W takich przypadkach artykuł 2 ust. 4 rozporządzenia w sprawie połączeń stanowi, że takie skutki kooperacji oceniane będą w ramach tej samej procedury, co koncentracja. Ocenę taką prowadzić się będzie zgodnie z kryteriami artykułu 85 ust. 1 i 3 Traktatu w celu stwierdzenia, czy dana operacja jest zgodna ze wspólnym rynkiem.
Możność zastosowania artykułu 85 Traktatu do innych ograniczeń konkurencji, tj. tych, które nie wspomagają koncentracji ani nie stanowią bezpośredniej konsekwencji stworzenia wspólnego przedsiębiorstwa, będzie zwykle badana w oparciu o Rozporządzenie nr 17.
12. Przyjęta przez Komisję interpretacja artykułu 3 rozporządzenia w sprawie połączeń w odniesieniu do wspólnych przedsiębiorstw pozostaje bez uszczerbku dla interpretacji, jaka może być wydana przez Trybunał Sprawiedliwości lub Sąd Wspólnot Europejskich Pierwszej Instancji.
______
(1) Dz.U. L 395 z 30.12.1989, str. 1, wersja poprawiona w Dz.U. L 257 z 21.9.1990, str. 13.
(2) Dz.U. L 180 z 9.7.1997, str. 1.
(3) Komisja zamierza w odpowiednim czasie przedstawić wskazówki dotyczące stosowania artykułu 2 ust. 4 rozporządzenia w sprawie połączeń. Do czasu przyjęcia takich wskazówek zainteresowanym zaleca się korzystanie z zasad przedstawionych w ustępach od 17 do 20 obwieszczenia Komisji w sprawie różnic pomiędzy wspólnymi przedsiębiorstwami o charakterze koncentracyjnym i kooperacyjnym, Dz.U. C 385 z 31.12.1994, str. 1.
(4) Pojęcie "wspólnej kontroli" zostało określone w obwieszczeniu dotyczącym pojęcia "koncentracji".
(5) Ustępy od 18 do 39.
(6) Sprawa nr IV/M.527 - Thomson CSF/Deutsche Aerospace, z 2 grudnia 1994 (ustęp 10) - prawa intelektualne; sprawa nr IV/M.560 EDS/Lufthansa z 11 maja 1995 (ustęp 11) - zaopatrzenie zewnętrzne; sprawa IV/M.585 - Voest Alpine Industrieanlagenbau GmbH/Davy International Ltd. z 7 września 1995 (ustęp 8) - prawo wspólnych przedsiębiorstw do domagania się od swoich spółek dominujących dodatkowego wsparcia fachowego i kadry; sprawa IV/M.686 - Nokia/Autoliv z 5 lutego 1996 (ustęp 7), możliwość rozwiązywania przez wspólne przedsiębiorstwa "umów serwisowych" ze spółką dominującą i przenoszenia się z miejsca zachowanego przez spółkę dominującą; sprawa IV/M.791 - British Gas Trading Ltd./Group 4 Utility Services Ltd. z 7 października 1996 (ustęp 9), aktywa przeznaczone dla wspólnego przedsiębiorstwa zostaną przeniesione do spółki prowadzącej leasing i będą dzierżawione przez wspólne przedsiębiorstwo.
(7) Sprawa IV/M.102 - TNT/Canada Post etc. z 2 grudnia 1991 (ustęp 14).
(8) Sprawa IV/M.560 - EDS/Lufthansa z 11 maja 1995 (ustęp 11); sprawa IV/M.686 Nokia/Autoliv z 5 lutego 1996 (ustęp 6); w odróżnieniu od sprawy IV/M.904 - RSB/Tenex/Fuel Logistics z 2 kwietnia 1997 (ustępy 15-17) i sprawa IVM.979 - Preussag/Voest-Alpine z 1 października 1997 (ustępy 9-12). Specjalnym przypadkiem jest sytuacja, gdy sprzedaż prowadzona przez wspólne przedsiębiorstwo na rzecz swojej spółki dominującej spowodowana jest legalnym monopolem w następnym ogniwie łańcucha produkcyjnego w stosunku do wspólnego przedsiębiorstwa (sprawa IV/.468 - Siemens/Italtel z 17 lutego 1995 (ustęp 12) lub gdy sprzedaż na rzecz spółki dominującej obejmuje produkty uboczne mające mniejsze znaczenie dla wspólnego przedsiębiorstwa (sprawa IV/M.550 - Union Carbide/Enichem z 13 marca 1995 (ustęp 14).
(9) Sprawa IV/M.556 - Zeneca/Vanderhave z 9 kwietnia 1996 (ustęp 8); sprawa IV/M.751 - Bayer-Huls z 3 lipca 1996 (ustęp 10).
(10) Sprawa IV/M.788 - AgrEVO/Marubeni z 3 września 1996 (ustępy 9 i 10).
(11) Sprawa IV/M.891 - Deutsche Bank/Commerzbank/J.M.Voith z 23 kwietnia 1997 (ustęp 7).
(12) Sprawa IV/M.791 - British Gas Trading Ltd./Group 4 Utility Services Ltd. z 7 października 1996 (ustęp 10); w odróżnieniu od sprawy IV/M.722 - Teneo/Merill Lynch/Bankers trust z 15 kwietnia 1996 (ustęp 15).
(13) Zob. obwieszczenie Komisji dotyczące ograniczeń wspomagających koncentrację, Dz.U. C 203 z 14.8.1990, str. 5.
