Ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany w kilku ustawach, aby zagwarantować prawidłowe funkcjonowanie władzy wykonawczej w gminie w sytuacji wygaśnięcia mandatu wójta. 

Nowela zakłada m.in., że mandat wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, który został wybrany na posła lub senatora, wygaśnie z dniem opublikowania oficjalnych wyników wyborów w Dzienniku Urzędowym (według obecnie obowiązujących przepisów, wójt traci mandat w dniu wyborów). Następcą wójta wybranego na posła lub senatora zostaje jego zastępca, a jeśli jest ich kilku – pierwszy zastępca. Jeśli w gminie nie powołano zastępcy wójta albo został on odwołany, osobę pełniącą funkcję wójta wyznacza premier. Nowelizacja przewiduje też, że po odwołaniu wójta, jego zastępcy pozostają na stanowisku; dopiero nowy wójt powołuje swojego zastępcę, a dotychczasowych odwołuje.

Polecamy nagranie szkolenia: Zakończenie i rozpoczęcie kadencji w samorządzie >

 

Jakie dokładnie zmiany wprowadza nowelizacja?

Ustawa nowelizuje ustawę z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, ustawę z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych oraz ustawę z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy. Zmiany wprowadzone w ww. ustawach przewidują, że:

  • wygaśnięcie mandatu wójta przed upływem kadencji skutkuje odwołaniem jego zastępcy (zastępców) tylko wtedy, gdy przyczyną wygaśnięcia tego mandatu są przesłanki określone w art. 492 par. 1 pkt 8 lub 9 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, tj. gdy wójt został odwołany w drodze referendum albo gdy odwołania dokonał Prezes Rady Ministrów ze względu na powtarzające się naruszanie Konstytucji i ustaw; a contrario pozostałe przyczyny wygaśnięcia mandatu wójta określone w art. 492 par. 1 takiego skutku nie wywołują – w przypadku ich wystąpienia zastępca wójta pozostaje na swoim stanowisku;
  • w przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji, jego funkcję, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta, pełnił będzie jego zastępca, w gminie w której powołano więcej niż jednego zastępcę funkcję tę pełnił będzie pierwszy zastępca natomiast w przypadku gdy w gminie nie powołano zastępcy wójta albo został on odwołany, funkcję wójta pełniła będzie osoba wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów;
  • zrzeczenie się funkcji wójta lub wystąpienie jednej z przyczyn skutkujących wygaśnięciem mandatu wójta, o których mowa w art. 492 par. 1 pkt 2, 4–7 i 10 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, w czasie pełnienia funkcji wójta albo wykonywania zadań i kompetencji wójta przez zastępcę wójta, jest równoznaczne z odwołaniem ze stanowiska zastępcy wójta. Przewidziano również sądową weryfikację zarządzeń wojewody stwierdzających odwołanie ze stanowiska zastępcy wójta;
  • wójt składa ślubowanie podczas pierwszej sesji nowo wybranej rady, a w przypadku wyboru wójta w:
    • a) ponownym głosowaniu – podczas pierwszej sesji nowo wybranej rady zwołanej po dniu ogłoszenia obwieszczenia komisarza wyborczego o wynikach wyborów wójta w wojewódzkim dzienniku urzędowym,
    • b) wyborach przedterminowych albo ponownych – podczas pierwszej sesji rady przypadającej po dniu ogłoszenia obwieszczenia komisarza wyborczego o wynikach wyborów wójta w wojewódzkim dzienniku urzędowym – nie później jednak niż 14 dni od dnia ogłoszenia wyników tych wyborów;

Czytaj też w LEX: Wygaśnięcie mandatu wójta wskutek wyboru na posła lub senatora >

Nowelizacja uregulowała też kwestię statusu pracowniczego osób wyznaczonych przez Prezesa Rady Ministrów do pełnienia funkcji wójta w razie wygaśnięcia mandatu wójta jak i w przypadku wystąpienia przemijającej przeszkody w pełnieniu tej funkcji. W art. 4 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych dodano ust. 3 i 4, zgodnie z którym ww. osoby będą zatrudniane w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego na podstawie powołania na czas pełnienia funkcji lub wykonywania zadań i kompetencji; analogiczna podstawa prawna zatrudnienia została przewidziana dla komisarzy rządowych powołanych w związku z ustanowieniem zarządu komisarycznego w jednostce samorządu terytorialnego.

Czytaj też: Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego musi rozliczyć wydatki na kampanię >

W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy w przepisach określających moment wygaśnięcia mandatu radnego i mandatu wójta przewidziano, że wygaśnięcie mandatów tych osób wskutek wyboru na posła, senatora albo posła do Parlamentu Europejskiego nastąpi z dniem ogłoszenia obwieszczenia o wynikach wyborów odpowiednio do Sejmu, Senatu albo Parlamentu Europejskiego.


Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, czyli 28 maja.

 

Sprawdź też w LEX:

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.