Z uwagi na złożoność i zróżnicowanie regulacji prawnych dot. stypendiów przyznawanych przez organizacje krajowe i międzynarodowe oraz prywatnych przedsiębiorców, w poniższym omówieniu skupimy się na stypendiach ministrów.

Stypendium ministra za wybitne osiągnięcia
Zgodnie z art. 181 ust. 3 i 4 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym, o przyznanie stypendium student może ubiegać się nie wcześniej niż po zaliczeniu pierwszego roku studiów. Wyjątek przewidziano dla studenta pierwszego roku studiów drugiego stopnia rozpoczętych w terminie roku od ukończenia studiów pierwszego stopnia.

Warunki przyznawania stypendium ministra
Zgodnie z art. 181 ust. 2 ww. ustawy, stypendium ministra za wybitne osiągnięcia może być przyznane studentowi posiadającemu wybitne osiągnięcia naukowe lub artystyczne związane ze studiami, lub wybitne osiągnięcia w sporcie.
Rozporządzenie w sprawie stypendiów ministra za wybitne osiągnięcia przyznawanych studentom precyzuje w § 2 ust. 1, iż stypendium na dany rok akademicki może być przyznane studentowi, który zaliczył rok studiów w poprzednim roku akademickim i uzyskał w danym roku akademickim wpis na kolejny rok studiów przewidziany w planie studiów albo został przyjęty na studia drugiego stopnia oraz uzyskał w okresie studiów:
1. wybitne osiągnięcia naukowe lub artystyczne związane z odbywanymi studiami lub
2. wybitne osiągnięcia w sporcie.

Spełnienie ww. warunku zaliczenia roku studiów w poprzednim roku akademickim nie jest wymagane, jeżeli student jest wpisany w danym roku akademickim na rok studiów przewidziany w planie tych studiów, a przyczyną niezaliczenia roku studiów w poprzednim roku akademickim był urlop od zajęć w uczelni udzielony w związku ze stanem jego zdrowia lub z narodzinami dziecka.

Zgodnie z art. 184 ust. 5 ww. ustawy, studentowi, który po ukończeniu jednego kierunku studiów kontynuuje naukę na drugim kierunku studiów, stypendium nie przysługuje, chyba że kontynuuje on studia po ukończeniu studiów pierwszego stopnia w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego, jednakże nie dłużej niż przez okres trzech lat. Nie może zatem otrzymać stypendium ministra osoba, która ukończyła już jeden kierunek studiów z tytułem zawodowym magistra lub równorzędnym oraz student, który po ukończeniu studiów pierwszego stopnia rozpoczął naukę na kolejnych studiach pierwszego stopnia. Weryfikacji wniosków pod kątem spełniania warunku określonego w art. 184 ust. 5 ww. ustawy dokonują uczelnie.

Okres studiów uwzględniany przy ocenie wniosku
1. W przypadku studenta studiów pierwszego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich przy ocenie wniosku będą brane pod uwagę osiągnięcia uzyskane od dnia rozpoczęcia tych studiów do dnia 30 września 2015 r.
2. W przypadku studenta studiów drugiego stopnia przy ocenie wniosku będą brane pod uwagę osiągnięcia uzyskane od dnia rozpoczęcia studiów pierwszego stopnia poprzedzających studia drugiego stopnia do dnia 30 września 2015 r.
3. W przypadku studenta, który otrzymał stypendium ministra w poprzednich latach przy ocenie wniosku będą brane pod uwagę osiągnięcia uzyskane od dnia 1 października roku, w którym otrzymał ostatnie stypendium ministra, do dnia 30 września 2015 r.

Osiągnięcia brane pod uwagę przy ocenie wniosków
Za wybitne osiągnięcia naukowe uważa się:
• autorstwo lub współautorstwo publikacji naukowych w czasopismach naukowych ujętych w wykazie ogłoszonym przez ministra właściwego do spraw nauki zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. z 2014 r. poz. 1620 oraz z 2015 r. poz. 249) lub w formie książki, o zasięgu co najmniej krajowym, z wyłączeniem publikacji pokonferencyjnych,
• udział w projektach badawczych realizowanych samodzielnie przez uczelnię,
• udział w projektach badawczych realizowanych przez uczelnię we współpracy z innymi uczelniami lub jednostkami naukowymi, w tym zagranicznymi,
• autorstwo lub współautorstwo wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, topografii układu scalonego lub wyhodowanej albo odkrytej i wyprowadzonej odmiany rośliny:
- na które udzielono odpowiednio patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, prawa z rejestracji topografii układu scalonego lub przyznano wyłączne prawo do odmiany rośliny, albo
- które zostały zgłoszone w celu uzyskania odpowiednio patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, prawa z rejestracji topografii układu scalonego lub w sprawie których zostały złożone wnioski o przyznanie prawa do ochrony wyhodowanej albo odkrytej i wyprowadzonej odmiany rośliny,
• referaty własne wygłoszone samodzielnie na konferencjach naukowych, w których uczestniczyli prelegenci co najmniej z pięciu ośrodków akademickich,
• nagrody uzyskane w konkursach o zasięgu międzynarodowym, w których uczestniczyli studenci uczelni co najmniej z pięciu państw, z wyłączeniem konkursów organizowanych w ramach konferencji oraz konkursów o przyznanie innych stypendiów – o wysokiej randze lub wysokim poziomie innowacyjności.

Za wybitne osiągnięcia artystyczne uważa się:
• autorstwo, współautorstwo lub wykonanie dzieł artystycznych, w tym plastycznych, muzycznych, teatralnych lub filmowych, zaprezentowanych publicznie na festiwalach, wystawach lub przeglądach, o znaczeniu co najmniej krajowym, lub wydanych w nakładzie co najmniej 500 egzemplarzy,
• autorstwo lub współautorstwo wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego:
- na które udzielono odpowiednio patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, albo o które zostały zgłoszone w celu uzyskania odpowiednio patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego,
• nagrody uzyskane w konkursach artystycznych o znaczeniu międzynarodowym, w których brali udział uczestnicy co najmniej z pięciu państw – o wysokiej randze lub szczególnym nowatorstwie.

Za wybitne osiągnięcia w sporcie uważa się:
• zajęcie w klasyfikacji indywidualnej albo drużynowej w sportach olimpijskich lub paraolimpijskich, w których działają polskie związki sportowe, o których mowa w ustawie z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie(Dz. U. z 2014 r. poz. 715), co najmniej:
- dziesiątego miejsca w igrzyskach olimpijskich,
- ósmego miejsca w mistrzostwach świata,
- piątego miejsca w młodzieżowych mistrzostwach świata lub mistrzostwach Europy,
- trzeciego miejsca w młodzieżowych mistrzostwach Europy,
- ww. miejsc w zawodach organizowanych dla osób niepełnosprawnych;
• zajęcie w klasyfikacji indywidualnej albo drużynowej w sportach, w których działają polskie związki sportowe, o których mowa w ustawie z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, co najmniej trzeciego miejsca w:
- uniwersjadzie,
- akademickich mistrzostwach świata,
- akademickich mistrzostwach Europy,
- Europejskich Igrzyskach Studentów.
Lista polskich związków sportowych znajduje się na stronie internetowej Ministra Sportu i Turystyki.

@page_break@


Tryb ubiegania się o stypendium przez studenta
Student przedstawia swoją kandydaturę do przyznania stypendium rektorowi uczelni za pośrednictwem kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni, a w przypadku uczelni nieposiadającej podstawowej jednostki organizacyjnej – bezpośrednio rektorowi uczelni. Termin przedstawiania kandydatur do stypendium określa uczelnia.

Przedstawiając swoją kandydaturę do przyznania stypendium, student składa dokumenty potwierdzające uzyskanie wybitnych osiągnięć, w szczególności mogą to być:
• w przypadku osiągnięć naukowych:
- kopia stron czasopisma lub książki zawierających nazwisko autora lub autorów, tytuł publikacji, nazwę wydawnictwa, miejsce wydania, miesiąc i rok wydania, nakład, numer ISBN lub numer ISSN, jeżeli został nadany, albo zaświadczenie wystawione przez wydawcę publikacji, o zaświadczenie wystawione przez kierownika projektu badawczego, o kopia dokumentu patentowego, świadectwa ochronnego na wzór użytkowy, świadectwa rejestracji wzoru przemysłowego, świadectwa rejestracji topografii układu scalonego lub decyzji o przyznaniu wyłącznego prawa do ochrony wyhodowanej albo odkrytej i wyprowadzonej odmiany rośliny, o potwierdzenie złożenia zgłoszenia wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego lub topografii układu scalonego w celu uzyskania odpowiednio patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego lub prawa z rejestracji topografii układu scalonego albo złożenia wniosku o przyznanie prawa do ochrony wyhodowanej albo odkrytej i wyprowadzonej odmiany rośliny,
- kopia materiału pokonferencyjnego zawierającego nazwisko prelegenta albo zaświadczenie wystawione przez organizatora konferencji, o kopia dyplomu uzyskanego w konkursie albo zaświadczenie wystawione przez organizatora konkursu;
• w przypadku osiągnięć artystycznych:
- kopia stron książki lub albumu zawierających nazwisko autora lub autorów, tytuł publikacji, nazwę wydawcy, miejsce wydania, miesiąc i rok wydania, nakład, numer ISAN lub numer ISBN, jeżeli został nadany, albo kopia okładki płyty wraz z informacją o nakładzie i nazwą wydawcy, albo zaświadczenie wystawione przez wydawcę książki, albumu, płyty lub innego dzieła artystycznego,
- kopia broszury festiwalowej, plakatu filmowego albo programu koncertu, wystawy lub spektaklu, albo zaświadczenie wystawione przez organizatora prezentacji filmu, utworu muzycznego, pracy plastycznej, sztuki teatralnej lub innego dzieła artystycznego, o kopia dokumentu patentowego, świadectwa ochronnego na wzór użytkowy lub świadectwa rejestracji wzoru przemysłowego, o potwierdzenie złożenia zgłoszenia wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego w celu uzyskania odpowiednio patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, o kopia dyplomu uzyskanego w konkursie albo zaświadczenie wystawione przez organizatora konkursu;
• w przypadku osiągnięć w sporcie:
- zaświadczenie wystawione przez właściwy polski związek sportowy,
- zaświadczenie wystawione przez Akademicki Związek Sportowy.

Student może przedstawić swoją kandydaturę do stypendium na każdym z kierunków, na którym studiuje, z tym że może otrzymać tylko jedno stypendium na wskazanym przez siebie kierunku. Kandydatura powinna zawierać wyłącznie osiągnięcia związane z danymi studiami, zatem nie należy przedstawiać osiągnięć związanych z realizacją innych zainteresowań, hobby, studiów równoległych lub poprzednio ukończonych, jak również osiągnięć związanych z pracą zawodową.

Tryb składania wniosków przez uczelnie
Zgodnie z art. 178 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, stypendia ministra są przyznawane studentom na wniosek rektora uczelni zaopiniowany przez radę podstawowej jednostki organizacyjnej, a w przypadku uczelni nieposiadającej podstawowej jednostki organizacyjnej – przez senat uczelni.

W tym celu rektor przekazuje wniosek wraz z dokumentami potwierdzającymi uzyskanie wybitnych osiągnięć ww. organom kolegialnym, które wyrażą opinię, czy przedstawione przez studenta osiągnięcia są wybitnymi osiągnięciami, o których mowa w rozporządzeniu oraz czy są związane ze studiami odbywanymi przez studenta (z wyłączeniem osiągnięć w sporcie). W przypadku, gdy student przedstawi osiągnięcia spoza katalogu wybitnych osiągnięć lub niezwiązane ze studiami, opinia ta może być negatywna. Rektor uczelni przekazuje Ministrowi jedynie pozytywnie zaopiniowane wnioski.

Sposób oceny wniosków o stypendium ministra
Wnioski są oceniane metodą punktową. Punkty są przyznawane za poszczególne osiągnięcia naukowe, artystyczne lub osiągnięcia w sporcie. W celu oceny wniosków minister może powołać ekspertów. Po zakończeniu oceny Minister sporządza listę rankingową wniosków uszeregowaną według liczby punktów. Stypendium otrzymają studenci najwyżej ulokowani  w tym rankingu; dany minister określi ich liczbę w ramach ustalonego w rozporządzeniu limitu.

Wysokość i liczba stypendiów ministra
Wysokość stypendium ustala właściwy minister, lecz nie może ona przekroczyć 15 000 zł. Limit liczby stypendiów jest określony dla każdego z ministrów nadzorujących uczelnie. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego może przyznać nie więcej niż 845 stypendiów.

Ogłoszenie listy stypendystów i wypłata stypendium ministra
Lista stypendystów zostanie ogłoszona na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra, który przyznał stypendium. Do uczelni oraz studentów zostaną wysłane decyzje administracyjne w sprawie przyznania lub odmowy przyznania stypendium.
Stypendium wypłaca studentowi uczelnia ze środków finansowych przekazanych na ten cel przez ministra, który przyznał stypendium. Wypłata stypendium następuje jednorazowo na rachunek bankowy wskazany przez studenta albo w innej uzgodnionej formie, w terminie 14 dni od daty zaksięgowania środków na rachunku bankowym uczelni.

 Na podstawie materiałów zamieszczonych na stronie MNiSW