Na sejmowej podkomisji propozycja apelu o wyższe środki dla nauki

Propozycja ponadpartyjnego apelu o wprowadzenie paktu dla rozwoju cywilizacyjnego, który zapewniałby stałe finansowanie dla szkolnictwa wyższego i nauki padła w czwartek podczas obrad sejmowej podkomisji ds. szkolnictwa wyższego i nauki.

Podkomisja dyskutowała nad rządowymi projektami nowelizacji ustaw Prawo o szkolnictwie wyższym, a także o zasadach finansowania nauki.

Przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) prof. Wiesław Banyś podczas obrad komisji przypomniał, że według wytycznych unijnych Polska do 2020 r. ma osiągnąć poziom wydatków na badania i rozwój na poziomie 1,8 proc. PKB, gdzie ok. połowę (a więc ok. 0,9 proc. PKB) powinny stanowić środki z budżetu.

Podsekretarz stanu w resorcie nauki, Daria Lipińska-Nałęcz poinformowała, że wydatki budżetowe na naukę wzrastają - w 2007 r. było to 0,32 proc. PKB, a w 2013 r. 0,42 proc (w 2011 i 2012 r. odsetek był wyższy i wyniósł 0,44 proc. PKB). W 2007 r. było to 1,186 mld zł, a ostatnio 1,643 mld zł. Lipińska-Nałęcz zaznaczyła jednak, że udział środków z budżetu państwa jest ciągle na tym samym poziomie i wynosi 0,32 proc. PKB. Rośnie natomiast udział środków unijnych na naukę - od 0 w 2007 r. do 0,11 proc. w 2013 r.

Banyś wyraził swoje zaniepokojenie i prosił posłów, aby wspólnie ze środowiskiem naukowym "zaapelowali do rządu RP, by nie pozostawiać takiego niskiego procentu PKB budżetowego na badania i rozwój". Według przewodniczącego KRASP "to jest droga - bardzo prosta - ku katastrofie".

Pomysł Banysia podchwyciła przewodnicząca sejmowej podkomisji Krystyna Łybacka (SLD) i zaproponowała, by ponad podziałami przyjąć w parlamencie apel o wprowadzenie - wzorem paktu dla militarnego rozwoju Polski – paktu dla rozwoju cywilizacyjnego, który gwarantowałby stałe finansowanie dla szkolnictwa wyższego i nauki. Jej propozycję przyjęto oklaskami. "Mam nadzieję, że uda się nam to zrobić, bo każdy z nas ma świadomość, że nie będzie rozwoju gospodarczego bez trzech filarów, jakimi są edukacja, szkolnictwo wyższe oraz badania i rozwój" - stwierdziła Łybacka.

Do trudnej sytuacji związanej z finansowaniem nauki odniosła się Barbara Kudrycka (PO). Zaznaczyła, że sytuacja wynika głównie z tego, że w ciągu trzech lat 5 mld zł przeznaczonych jest na podwyżki dla nauczycieli akademickich.

Podczas obrad komisji nad nowelizacją ustaw dotyczących szkolnictwa wyższego, poruszano m.in. kwestię zmian przepisów dotyczących Polskiej Komisji Akredytacyjnej (PKA), która ocenia m.in. jakość prowadzonych kierunków studiów. Proponowane przepisy zakładają, że statut PKA zatwierdzać miałoby MNiSW. Marek Rocki z PKA zwracał uwagę, że nowe przepisy "oznaczałyby odebranie niezależności komisji, więc utratę atrybutu ważnego dla polskich uczelni, które konkurują z uczelniami działającymi w Europie".

Poruszana była też kwestia proponowanego w projekcie ustawy uwłaszczenia naukowców, a więc przyznania im prawa własności intelektualnej do opracowanych rozwiązań. Marek Bury z Polskiej Izby Rzeczników Patentowych zwracał uwagę, że problemem mogą być proponowane przepisy dotyczące pierwokupu, które przysługuje uczelni w przypadku komercjalizacji. Według niego przepis ten może sprawić, że młodzi innowatorzy będą mniej atrakcyjni w oczach potencjalnych inwestorów.

Z kolei Alicja Puścian z rady Samorządu Doktorantów PAN zwracała uwagę, że doktoranci PAN, w odróżnieniu od doktorantów z uczelni, nie mają np. dostępu do dotacji projakościowej. Również niepełnosprawni doktoranci akademii nie mogą liczyć na środki na zrównanie szans w czasie realizacji doktoratu. Przewodnicząca podkomisji zapowiedziała, że problemom młodych pracowników nauki poświęcone będzie kolejne posiedzenie podkomisji.