Dziekan Law Faculty prof. Timothy Endicott przyznaje w rozmowie, że presja zachowania wysokiego poziomu kształcenia prawników jest odczuwalna zarówno wśród studentów, jak i kadry akademickiej. Doskonały system finansowania oraz struktura uniwersytetu połączona z wielowiekową tradycją przyciągają najlepszych studentów i profesorów prawa z całego świata. Dziekan jest w pełni świadomy dużej odpowiedzialności za poziom kształcenia przyszłych prawników, ale także co istotne – za zapewnienie wysokiego komfort studiowania i warunki stwarzane prawnikom w ramach szkół prawa na terenie Oksfordu. University of Oxford jest strukturą federacyjną, obejmującą wszystkie colleges na obszarze Oksfordu. Funkcjonuje ich około 40 – niezależnych, samodzielnie zarządzanych. Uniwersytet jest odpowiedzialny przede wszystkim za organizację wykładów i egzaminowanie. Natomiast każdy college jest odpowiedzialny za organizację tzw. tutoriali (2–3 studentów pracujących pod kierunkiem pracownika naukowego) oraz za sprawy bytowe studenta, a także za ewentualną reprezentację studenta w sporze z uniwersytetem.
Historia i prestiż zobowiązują
W sposób naturalny staramy się zapewniać poziom najlepszej szkoły prawa w Wielkiej Brytanii, ale mamy świadomość, że jesteśmy obserwowani przez studentów i profesorów prawa z całego świata. Każdego roku otrzymujemy setki aplikacji o przyjęcie na studia, w tym najwięcej z Chin oraz z Indii. Oczywiście licznie reprezentowani są przedstawiciele krajów Europy kontynentalnej, a wśród nich przede wszystkim Niemcy. Zdajemy sobie także sprawę, że konkurujemy z niesamowitymi i świetnie zarządzanymi szkołami prawa w Stanach Zjednoczonych – przyznaje prof. Timothy Endicott, który jest pierwszym dziekanem Law Faculty; wcześniej funkcja dziekana wydziału prawa nie występowała na University of Oxford w takim rozumieniu, jak na kontynentalnych wydziałach prawa. Dyskusja z Timothym Endicottem na temat roli Wydziału Prawa University of Oxford i dziekana jest bardzo szczera i otwarta. Zasada transparentnego podejścia do rozwiązywania problemów jest jedną z naczelnych zasad życia akademickiego w Oksfordzie. Dziekan mówi dużo o potrzebie systematycznej pracy i o wymogach udziału młodych prawników także w szeroko rozumianym życiu akademickim. Dlatego student prawa w Oksfordzie nie tylko powinien uczęszczać pilnie na wykłady oraz tutoriale, ale także brać aktywny udział w życiu towarzyskim na terenie uczelni.
Kadra akademicka
Timothy Endicott przedstawia wyłącznie w samych superlatywach kadrę profesorską zatrudnioną w Law Faculty of Oxford University. Przede wszystkim każdy z profesorów w poszczególnych kolegiach bardzo dobrze zna każdego swojego studenta, dlatego wielu z nich jest prowadzonych przez studia w sposób niemal indywidualny. System taki jest możliwy dzięki temu, że tutoriale są najważniejszym elementem nauczania prawa w Oksfordzie. Zajęcia te odbywają się w grupach 2–3-osobowych, co daje dużą swobodę w ich przebiegu i zapewnia indywidualne podejście do każdego studenta. Nieprzypadkowo wielu profesorów porównuje się do trenerów mistrzów sportu, starających się wykształcić jak najlepszych prawników w każdej konkurencji. Profesorowie w poszczególnych kolegiach także rywalizują ze sobą w sposób pozytywny, czerpiąc z tej rywalizacji to, co najlepsze dla swoich studentów i nauki prawa. W ramach społeczności akademickiej funkcja dziekana wydziału prawa stanowi przede wszystkim rolę moderatora i organizatora życia naukowego dla wszystkich pracowników naukowych w ramach poszczególnych colleges. Profesor Endicott przedstawia także system funkcjonowania szkół prawa w ramach całego University of Oxford – wskazując na zalety tzw. federacyjnego systemu kolegiów nauczających prawa.
Księgozbiór prawniczy
Biblioteka Law Faculty of University of Oxford jest jedną z największych na świecie i jednocześnie największą biblioteką prawniczą w Wielkiej Brytanii. Może budzić pozytywne zdziwienie fakt, że Biblioteka Wydziału Prawa w Oksfordzie prenumeruje większość polskich czasopism prawniczych, a także posiada w swoich zbiorach między innymi Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Polsce oraz inne zbiory polskiego orzecznictwa. W ramach biblioteki wydziału prawa funkcjonują poszczególne działy sponsorowane przez najlepsze brytyjskie kancelarie, co pozwala na wnikliwe gromadzenie zbiorów nawet najtrudniej dostępnej literatury prawniczej.
Ikona prawa europejskiego
Zdaniem profesora Paula Craiga, jednego z najwybitniejszych brytyjskich profesorów prawa na co dzień wykładającego w St. John’s College, najważniejsza jest pracowitość studentów prawa połączona z wolnością badań naukowych i otwartością na nowe trendy, a także rzeczowe przygotowanie i zdolność komparatywnego myślenia. W charakterze anegdoty Paul Craig opowiada o różnicach między brytyjskimi studentami Oksfordu a studentami zagranicznymi przybywającymi na roczne studia L.LM lub studia doktoranckie. Jego zdaniem studenci i doktoranci z krajów Europy kontynentalnej długo nie potrafi ą się przełamać w trakcie seminariów i prezentować odważnie własnych rozwiązań, a w konsekwencji powielają pogląd prezentowany przez danego profesora. Na początku swojego pobytu w Oksfordzie wyjątkowi są studenci przybywający z Azji, którzy w sposób naturalnie zgodny ze swoją kulturą ujmująco grzecznie uczestniczą w seminariach i nigdy nie dyskutują z poglądem przedstawionym przez profesora prowadzącego seminarium. Profesor Craig twierdzi, że zachęca każdego studenta lub doktoranta do szukania nowych rozwiązań, a nawet do krytycznego i kontrofensywnego podejścia do już utrwalonej doktryny. Nic nie sprawia mu więcej satysfakcji, niż młody prawnik przełamujący utarte ścieżki nauki i próbujący przygotować nową, niespotykaną wykładnię problemu prawnego. W opinii Paula Craiga tylko w ten sposób nauka prawa będzie dynamiczna i nieskostniała. Oczywiście po chwili dodaje, że aby młody prawnik był zdolny do krytycznego podejścia do swojego mistrza, musi być prawniczo elokwentny i perfekcyjnie przygotowany pod względem warsztatu badawczego. Zdaniem profesora Craiga niezbędny background w tym zakresie stanowią tysiące stron, które każdy student uczęszczający na jego seminaria po prostu musi przeczytać i dokonać ich analizy w czasie trymestru.
Polski akcent w Trinity College
Doktor Dorota Leczykiewicz jest pracownikiem naukowym w Trinity College. W 2009 r. doktor Leczykiewicz obroniła doktorat napisany pod kierunkiem profesora Simona Whittakera. Standardowe grupy studentów w ramach tutoriali prowadzonych przez doktor Leczykiewicz również składają się z 2–3 studentów. Każde zajęcia rozpoczynają się od krytycznej i pogłębionej analizy esejów przygotowanych przez studentów; esej na zadany wcześniej temat zajmuje cztery strony. Pisanie eseju na wybrany przez profesora temat jest kluczem do wykształcenia umiejętności analitycznego myślenia i wyboru najlepszego rozwiązania dla danego problemu prawnego. Ta umiejętność sprawdza się następnie w profesjonalnym doradztwie prawnym, gdzie prawnik potrafi ący zwięźle rozwiązać kwestię prawną jest nadzwyczaj ceniony. Doktor Leczykiewicz, podobnie jak Paul Craig, zwraca uwagę na ogromną pracę wykonywaną przez studentów – liczba obowiązkowych zajęć przekracza często nawet 40 godzin tygodniowo. Grupy studentów na zajęciach są bardzo kameralne, więc weryfi kacja wiedzy i stanu przygotowania do zajęć odbywa się w sposób naturalny, w formie dyskusji i rozmowy. Bez odpowiedniego przygotowania przed zajęciami te cenne 90 minut byłoby po prostu stracone, dlatego niezmiernie rzadko zdarzają się nieprzygotowani uczestnicy obowiązkowych zajęć.
New College
Profesor Susan Bright, będąca profesorem w Oxford University od 1992 r., zwraca uwagę na doniosłość wykształcenia prawniczego i również wskazuje na ogromną ilość materiałów, które muszą zostać przygotowane przez studentów i doktorantów. Susan Bright w przeszłości wykonywała także zawód solicitora, będąc specjalistą w zakresie prawa nieruchomości. Dzięki temu ma umiejętność praktycznego podejścia do prawa. Domeną zainteresowań naukowych Susan Bright jest także prawo rzeczowe. W 2009 r. ukazała się jej wybitna praca „The limits of contractua freedom in English commercial leases”. Profesor Susan Bright nie wyobraża sobie pracy w grupie większej niż 2–3 osoby na zajęciach. Spotkanie w jej gabinecie przy Holywell Street jest każdorazowo intelektualnym wyzwaniem. Jak sama prof. Bright podkreśla, spotkanie ze studentami lub prawnikami zagranicznymi piszącymi u niej doktorat jest dla niej próbą dokonania takiej analizy prawniczej, która będzie prowadzić do wyjątkowych i błyskotliwych rozwiązań.
System kształcenia
Model kształcenia prawników w University of Oxford wskazuje jasno na potrzebę systematycznej pracy oraz stworzenia relacji na linii uczeń – mistrz połączonej jednocześnie z silną motywacją bycia najlepszym na rynku prawniczym. Interaktywny model kształcenia prawników oparty przede wszystkim na partnerskiej metodzie nauczania – bez nadmiernego i jak się okazuję zbędnego dystansu w relacjach z profesorem – daje korzyści w przyszłym w życiu zawodowym w kancelariach prawniczych. Jeżeli dodamy do tego wyjątkową determinację w dążeniu do zdobycia jak najlepszego wykształcenia – otrzymujemy zestaw cech charakterystycznych tzw. systemu oksfordzkiego. Prosta implementacja tej strategii, opartej na najlepszych oksfordzkich metodach, dla polskiego systemu kształcenia prawników jest raczej nieosiągalna, co nie oznacza, że nie należy się starać to osiągnąć w sposób zintegrowany i stopniowy.
Jarosław Grzywiński
radca prawny, Senior Associate w kancelarii prawnej Salans
Artykuł pochodzi z czasopisma Kancelaria
]]>