Sąd okręgowy zdecydował o zawiadomieniu pokrzywdzonych w sprawie karnej o przysługujących im uprawnieniach i terminie pierwszej rozprawy w drodze ogłoszenia prasowego. Jednocześnie SO zezwolił redakcji ogólnopolskiego dziennika na ujawnienie danych osobowych pięciu oskarżonych. SO w szczególności wyraził zgodę na ujawnienie ich imion i nazwisk oraz kwalifikacji prawnej zarzucanych im czynu - w ogłoszeniu prasowym.

Duża liczba pokrzywdzonych

Podstawą orzeczenia był m.in. art. 131 § 2 k.p.k. Na jego podstawie, jeżeli w sprawie ustalono tylu pokrzywdzonych, że ich indywidualne zawiadomienie o przysługujących im uprawnieniach spowodowałoby poważne utrudnienie w prowadzeniu postępowania, zawiadamia się ich poprzez ogłoszenie w prasie, radiu lub telewizji. Ponadto, w świetle art.  13 ust. 3 Prawa prasowego, właściwy prokurator lub sąd może zezwolić, ze względu na ważny interes społeczny, na ujawnienie danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe.
Sąd okręgowy wyjaśnił, że w sprawie należy zawiadomić 85 pokrzywdzonych, stąd podjęto decyzję o zawiadomieniu ich w ogłoszeniu prasowym. Ogłoszenie w mediach nie może być natomiast prawidłowo zrealizowane, bez podania danych osobowych oskarżonych.

  Postępowanie karne >>

Zażalenie oskarżonego

Jeden z oskarżonych w zażaleniu domagał się uchylenia postanowienia w całości. W jego ocenie, ujawnienie danych osobowych oskarżonych to represja, która jednocześnie nie doprowadzi do usprawnienia procesu. Wskazał, że pokrzywdzeni niejednokrotnie działają w procesie przez swoich pełnomocników. Byli oni zawiadamiani o innych czynnościach procesowych poprzez doręczenia, co nie stanowiło uciążliwości dla organów procesowych. Jednocześnie, oskarżony powinien być w toku procesu karnego traktowany jako niewinny. Tymczasem, publikacja jego danych osobowych w prasie przeczy tej zasadzie procesu karnego. Ujawnienie danych osobowych oskarżonych nie jest też niezbędne do zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Ponadto, ilość pokrzywdzonych nie przesądza o zaistnieniu ważnego interesu społecznego, który pozwala na upublicznienie w prasie danych osobowych oskarżonych.

Nietrafne zarzuty

Sąd apelacyjny utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie, gdyż zażalenie oskarżonego nie było zasadne. SA wyjaśnił, że zasada domniemania niewinności, o jakiej mowa w art. 5 § 2 k.p.k., nie sprzeciwia się opublikowaniu danych osobowych oskarżonych w związku z prasowym zawiadomieniem pokrzywdzonych o przysługujących im uprawnieniach i o pierwszym terminie rozprawy. Gdyby odmienny pogląd był trafny, to przepis art. 131 § 2 k.p.k. byłby martwą regulacją. Nigdy wówczas nie miałby on zastosowania. Skoro jednak, w przepisach przyjęto taką możliwość, to oznacza, że ustawodawca co do zasady uznaje za dopuszczalne ogłoszenie o terminie rozprawy w prasie. SA podkreślił również, że sama informacja o tym, że dana osoba została postawiona w stan oskarżenia, nie może być tożsama z uznaniem jej za winną. Postawienie danej osoby zarzutów nie oznacza, że popełniła ona przestępstwo. Taka osoba jest w dalszym ciągu uznawana za niewinną. Powyższe wynika z zasady domniemania niewinności.

Kwestia proporcjonalności

SA stwierdził, że argumenty oskarżonego można rozpatrywać natomiast w kontekście zachowania zasady proporcjonalności. Niewątpliwie, upublicznienie danych osobowych oskarżonych wraz z informacją o procesie jest pewnego rodzaju dolegliwością. Dochodzi bowiem do ujawnienia niekorzystnych dla nich informacji. Nie można jednak mówić o tym, że oskarżeni doznają represji. W rozpoznawanej sprawie, słusznie SO podjął decyzję o zawiadomieniu pokrzywdzonych poprzez ogłoszenie prasowe. Powyższe wiązało się z wystąpieniem w procesie znacznej liczby pokrzywdzonych.
Poza tym, postępowanie sądowe co do zasady jest jawne. Skoro oskarżonym zostały już postawione zarzuty, to dopuścić też należy większą ingerencję w ich prawa, niż na etapie postępowania przygotowawczego. Tym samym, postanowienie sądu okręgowego było słuszne.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 kwietnia 2018 r., II AKz 14/13, LEX nr 2476167.