Rozpoznając zażalenie na postanowienie oddalające wniosek strony powodowej o udzielenie zabezpieczenia, Sąd Apelacyjny w Katowicach wskazał, że zabezpieczeniu mogą podlegać także roszczenia niewymagalne.
Brak ustawowego zakazu
Sąd Apelacyjny zauważył, że pogląd przeciwny nie wynika z żadnego z przepisów regulujących postępowanie zabezpieczające, w tym zwłaszcza z art. 730 § 1 k.p.c. Zabezpieczenia można bowiem żądać w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny. Ustawodawca nie odwołuje się przy tym do kwestii wymagalności roszczenia. Również przepis art. 7301 § 1 k.p.c. wymaga jedynie uprawdopodobnienia istnienia roszczenia, nie wspominając o jego wymagalności.
Rozumowanie "z większego na mniejsze"
Sąd odwoławczy, stosując wnioskowanie a maiori ad minus, podkreślił, że brak wymagalności roszczenia nie może być przeszkodą dla ubiegania się o uzyskanie zabezpieczenia tego roszczenia, skoro uprawniony w celu dochodzenia takiego roszczenia może wystąpić nawet na drogę sądową.
Wymagalność roszczenia przed zakończeniem sprawy
O ile jednak roszczenie nie musi być wymagalne na etapie wytaczania powództwa oraz uzyskania zabezpieczenia, koniecznym dla uzyskania ochrony na drodze sądowej jest jednak, by wymagalność roszczenia nastąpiła najpóźniej z chwilą zamknięcia rozprawy. Zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy. Musi jednak być wymagalne na jej etapie końcowym. Natomiast w przeciwnym razie, gdy roszczenie nie będzie wymagalne w chwili zamknięcia rozprawy, powództwo zostanie oddalone, co skutkuje również upadkiem udzielonego zabezpieczenia.
Wyjątkowe wypadki
Bez względu na powyższe, sama hipotetyczna dopuszczalność udzielenia zabezpieczenia roszczenia niewymagalnego nie oznacza, że każdy wniosek tego rodzaju podlegać będzie uwzględnieniu. Pozytywne rozpoznanie wniosku w przedmiocie zabezpieczenia możliwe jest bowiem tylko w razie wystąpienia szczególnie uzasadnionych okoliczności, gdyż tak znacząca ingerencja w prawa dłużnika do dysponowania swoim majątkiem i to przed datą, w jakiej powinien spełnić zobowiązanie może być dla niego źródłem niepowetowanej szkody, może też naruszać zasadę proporcjonalności wyrażoną w art. 7301 § 3 k.p.c. Konieczna jest więc dodatkowo wykazanie, że udzielenie zabezpieczenia roszczenia niewymagalnego jest niezbędne i celowe dla ochrony wierzyciela.
Tak orzekł Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia 19 marca 2015 r., sygn. akt V ACz 232/15, LEX nr 1661178.
LEX nr 1661178.