SN: Słuszna odmowa wpisu do Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym

W Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym należy umieścić dane sprawców czynów, które co prawda zostały popełnione przed wejściem w życie tej ustawy, ale prawomocne orzeczenia zapadły po dniu 1 października 2017 r. czyli wejściu w życie nowych przepisów. Jednak do rejestru nie wpisuje się danych, gdy wyrok skazujący uprawomocnił się przed obowiązywaniem ustawy - taki jest sens postanowienia Sądu Najwyższego.

Problem dotyczył odmowy przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu wpisania Tomasza Ł. do Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym.

Tomasz Ł. był sprawcą dwóch zgwałceń, popełnionych w krótkim odstępie czasu, a jedno z nich charakteryzowało się szczególną brutalnością (skazany z art. 197 par. 1 i art. 197 par. 4 kk).

Czytaj: Prokurator Generalny skarży odmowę wpisu do rejestru pedofilów>>

Wyrok sądu uprawomocnił się 19 marca 2019 roku, a sąd odmówił udostępnienia danych w rejestrze, dlatego, że orzeczenie skazujące sprawcę zapadło przed dniem wejścia w życie ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym.

Według art. 30 tej ustawy w sprawach o czyn na tle seksualnym, "jeżeli czyn został popełniony przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nie stosuje się przepisów niniejszej ustawy". Jeżeli prawomocne orzeczenie kończące postępowanie w sprawie zapadło po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, dane sprawcy wpisuje się do rejestru, jeśli działał ze szczególnym okrucieństwem.

Odmowa wpisania do rejestru

Sąd we Wrocławiu orzekł, że sprawca nie może być wpisany do rejestru, jak nakazuje art. 29 ustawy, gdyż prawo nie działa wstecz ( lex retro non agit) i zastosowanie przepisu byłoby niezgodne z konstytucyjną zasada, że "odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia" ( art. 42 ust. 2 ).

Orzecznictwo jednoznacznie wskazuje, że pod pojęciem „kara” należy rozumieć całokształt reakcji prawnokarnej związanej z popełnionym przestępstwem.  W tym rozumieniu ową „karą”, a więc reakcją prawnokarną związaną z popełnieniem przestępstwa będzie też umieszczenie danych personalnych skazanego w omawianym Rejestrze, zwłaszcza w jego części ogólnodostępnej.

Trudno bowiem nie dostrzec oczywistej analogii pomiędzy wpisem do Rejestru publicznego przewidzianym w omawianej ustawie, a środkiem karnym w postaci podania wyroku do publicznej wiadomości (wyrok SN z 2019 r., sygn. V KK 9/19 .)

W odniesieniu do przestępstw takich jak zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem, w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym należy umieścić dane tych osób, które co prawda zostały popełnione przed wejściem w życie tej ustawy, ale prawomocne orzeczenia w tych sprawach zapadły po dniu 1 października 2017 r.

W tej sytuacji terminy do zamieszczenia danych sprawców w Rejestrze biegną od dnia uprawomocnienia się wyroku.  Ustawodawca nie przewidział obowiązku umieszczania danych w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym tych, którzy popełnili przestępstwo przed wejściem w życie ustawy.

Prokurator wnosi kasację i skargę nadzwyczajną

Od postanowienia z 27 lutego 2018 r. o odmowie wpisu kasację do Izby Karnej wniósł Prokurator Generalny, ale została ona oddalona 8 lipca 2020 r., wobec tego skierował do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych skargę nadzwyczajną.

W skardze zarzucił postanowieniu:

• rażące naruszenia prawa procesowego i błędną interpretację art. 29 i art. 30 o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym
• wpis do rejestru ma zastosowanie do czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie ustawy i orzeczenie narusza zasady porządku prawnego  

- Rejestr publiczny pełni funkcję ostrzegawczą i obywatele maja prawo wiedzieć, czy w ich sąsiedztwie nie znajduje się taka osoba. Sąd apelacyjny nie dokonał właściwej oceny - przekonywała przed Sądem Najwyższym prokurator Małgorzata Stajniak-Wójcicka z Prokuratury Regionalnej.

Izba Kontroli oddalił skargę PG

Sąd Najwyższy nie podzielił argumentów Prokuratora Generalnego i oddalił skargę nadzwyczajną. - Zarzut naruszenia art. 29 i art. 30 ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym był już przedmiotem rozpoznania Sądu Najwyższego, a więc prokurator powielił zarzuty kasacyjne - stwierdziła w uzasadnieniu sędzia Ewa Stefańska. - Skargi nadzwyczajnej nie można wnosić od kasacji.

Ponadto - zdaniem SN - sąd wydając prawomocne postanowienie nie naruszył kodeksu postępowania karnego.

Sygnatura I NSNk 12/20, postanowienie z 26 maja 2021 r.