Usuwanie pojazdów w określonych sytuacjach stanowić będzie obowiązek powiatów, a w innych przypadkach będzie to jedynie uprawnienie.

Powiaty będą musiały usunąć z drogi pojazd na koszt właściciela w przypadku:

1. pozostawienia pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu;

2. nieokazania przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia, jeżeli pojazd ten jest zarejestrowany w kraju, o którym mowa w art. 129 ust. 2 pkt 8 lit. c ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.);

3. przekroczenia wymiarów, dopuszczalnej masy całkowitej lub nacisku osi określonych w przepisach ruchu drogowego, chyba że istnieje możliwość skierowania pojazdu na pobliską drogę, na której dopuszczalny jest ruch takiego pojazdu;

4. pozostawienia pojazdu nieoznakowanego kartą parkingową, w miejscu przeznaczonym dla pojazdu osoby niepełnosprawnej o obniżonej sprawności ruchowej oraz osób wymienionych w art. 8 ust. 2;

5. pozostawienia pojazdu w miejscu obowiązywania znaku wskazującego, że zaparkowany pojazd zostanie usunięty na koszt właściciela.

Z kolei w przypadku braku możliwości zabezpieczenia pojazdu w inny sposób, pojazd będzie mógł być usunięty z drogi na koszt właściciela, w sytuacji, gdy:

1. kierowała nim osoba znajdująca się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu albo nieposiadająca przy sobie dokumentów uprawniających do kierowania lub używania pojazdu;

2. jego stan techniczny zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego, powoduje uszkodzenie drogi albo narusza wymagania ochrony środowiska.

Rady powiatów, biorąc pod uwagę konieczność sprawnej realizacji zadań związanych z usuwaniem pojazdów oraz koszty usuwania i przechowywania pojazdów na obszarze danego powiatu, ustalać będą corocznie, w drodze uchwały, wysokość opłat za ich usunięcie i przechowywanie na parkingu strzeżonym, oraz wysokość kosztów związanych z wydaniem dyspozycji do usunięcia pojazdów. Wysokość kosztów związanych z wydaniem dyspozycji do usunięcia pojazdów, nie może być wyższa niż maksymalna kwota opłat za usunięcie pojazdu.

Przy czym, zgodnie z nowym art. 130a ust. 6a ustawy - Prawo o ruchu drogowym, maksymalną wysokość stawek kwotowych opłat za usunięcie i przechowywanie będzie wynosić:

1. za rower lub motorower - za usunięcie - 100 zł; za każdą dobę przechowywania - 15 zł,

2. za motocykl - za usunięcie - 200 zł; za każdą dobę przechowywania - 22 zł,

3. za pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t - za usunięcie - 440 zł; za każdą dobę przechowywania - 33 zł,

4. za pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t do 7,5 t - za usunięcie - 550 zł; za każdą dobę przechowywania - 45 zł,

5. za pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 7,5 t do 16 t - za usunięcie - 780 zł; za każdą dobę przechowywania - 65 zł,

6. za pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 t - za usunięcie - 1.150 zł; za każdą dobę przechowywania - 120 zł,

7. za pojazd przewożący materiały niebezpieczne - za usunięcie - 1.400 zł; za każdą dobę przechowywania - 180 zł.

Istotne dla powiatów jest to, że maksymalne stawki opłat, obowiązujące w danym roku kalendarzowym ulegać będą corocznie zmianie na następny rok kalendarzowy w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszego półrocza roku, w którym stawki ulegają zmianie, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego.

Jeszcze zanim usuwanie pojazdów stanie się zadaniem własnym powiatów, starostowie będą występować do sądu z wnioskiem o orzeczenie przepadku usuniętych pojazdów na rzecz powiatów, jeżeli prawidłowo powiadomieni właściciele lub osoby uprawnione nie odbiorą pojazdu w terminie 3 miesięcy od dnia jego usunięcia. Powiadomienie zawierać będzie pouczenie o skutkach nieodebrania pojazdu.

W związku z powyższym w k.p.c. pojawi się nowe szczególne postępowanie dotyczące przepadku pojazdów. Postępowanie będzie się toczyć w trybie postępowania nieprocesowego. Właściwym miejscowo będzie sąd miejsca, z którego usunięto pojazd. O ile sąd nie postanowi inaczej, sprawy w przedmiocie przepadku pojazdów będą rozpoznawane na posiedzeniu niejawnym. Analizowane postępowanie będzie postępowaniem wszczynanym wyłącznie na wniosek starosty.

Skrócenie wspomnianego okresu z dotychczasowych 6 do 3 miesięcy zostało spowodowane doświadczeniami resortu finansów, z których wynika, że tak długi okres generuje zbędne koszty, które na ogół przewyższają wartość przechowywanych pojazdów. Zdaniem projektodawców nowelizacji, okres 3 miesięcy wydaje się być wystarczający, bowiem z mocy nowych przepisów przed wydaniem orzeczenia o przepadku pojazdu sąd będzie zobligowany zbadać, czy zostały spełnione ku temu wszystkie przesłanki, a w szczególności, czy usunięcie pojazdu było zasadne i czy w poszukiwaniu osoby uprawnionej do jego odbioru, dołożono należytej staranności oraz czy orzeczenie przepadku nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dopiero po spełnieniu tych przesłanek sąd będzie mógł orzec przepadek pojazdu.

Do wykonania orzeczenia sądu o przepadku pojazdu obowiązany będzie starosta. Wykonanie orzeczenia nastąpi w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.), z uwzględnieniem przepisów ustawy - Prawo o ruchu drogowym.

Starosta z wnioskiem dotyczącym wszczęcia postępowania w sprawie przepadku pojazdu będzie mógł wystąpić, nie wcześniej niż przed upływem 30 dni od dnia powiadomienia właściciela lub osoby uprawnionej.

Istotne dla powiatów jest to, że w związku z wejściem w życie nowelizacji mogą one liczyć na dofinansowanie w zakresie zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji, nabytych w drodze przepadku w trybie art. 130a ust. 10 ustawy - Prawo o ruchu drogowym. Dofinansowanie powiatów w powyższym zakresie będzie następowało w formie dotacji udzielanej ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, na warunkach podobnych do dofinansowania gmin, w zakresie zbierania porzuconych pojazdów wycofanych z eksploatacji. Powiat otrzyma kwotę dotacji proporcjonalną do liczby pojazdów, które w dniu przejścia na własność powiatu w drodze przepadku, stanowiły wraki (odpady), przekazanych do stacji demontażu i wskazanych we wniosku o udzielenie dofinansowania.

Analizowana ustawa z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152, poz. 1018), w zakresie uprawnień sądowych starostów wchodzi w życie z dniem 4 września 2010 r. Regulacje związane z przejęciem, jako zadanie własne powiatów, kwestii związanych z samym usuwaniem i przechowywaniem pojazdów oraz ustalaniem wysokości opłat za wymienione czynności zaczną obowiązywać od dnia 21 sierpnia 2011 r (zob. art. 16 ustawy nowelizującej).

Jednostki usuwające pojazdy oraz jednostki prowadzące parkingi strzeżone wyznaczone na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej realizują swoje zadania przez okres, na jaki zostały do tego wyznaczone. W przypadku gdy okres, na jaki została wyznaczona jednostka usuwająca pojazdy lub jednostka prowadząca parking strzeżony, upływa przed terminem 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, starosta może wyznaczyć jednostkę usuwającą pojazdy oraz jednostkę prowadzącą parking strzeżony, na podstawie przepisów dotychczasowych, na czas określony, nie dłuższy niż do 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej.

W przypadku pojazdów, które zostały usunięte przed dniem wejścia w życie nowelizacji i do tego dnia nie zostały odebrane z parkingu strzeżonego przez uprawnioną osobę, termin określony w art. 130a ust. 10 ustawy - Prawo o ruchu drogowym w brzmieniu dotychczasowym, po którego upływie starosta występuje do sądu z wnioskiem o orzeczenie przepadku pojazdu, biegnie w dalszym ciągu od dnia usunięcia pojazdu.

W przypadkach, w których bieg terminu określonego w art. 130a ust. 10 ustawy - Prawo o ruchu drogowym w brzmieniu dotychczasowym, rozpoczął się i nie zakończył przed dniem wejścia w życie nowelizacji, przepadek pojazdów orzeka się na rzecz powiatu.

Postępowania w sprawach przejęcia na rzecz Skarbu Państwa własności pojazdów nieodebranych przez uprawnione osoby w terminie określonym w art. 130a ust. 10 ustawy - Prawo o ruchu drogowym w brzmieniu dotychczasowym, niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej umarza się, a sprawy przekazuje właściwym starostom.

Skarb Państwa ponosi koszty przechowywania pojazdów, które powstały po upływie terminu, o którym mowa w art. 130a ust. 10 ustawy - Prawo o ruchu drogowym w brzmieniu dotychczasowym, do dnia wejścia w życie nowelizacji, wobec pojazdów, których 6-miesięczny termin od dnia ich usunięcia upłynął w okresie od dnia 11 czerwca 2009 r. do dnia wejścia w życie nowelizacji.

 Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line