Ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. 2016 r. poz. 542) weszła w życie 20 kwietnia 2016 r., z wyjątkiem pojedynczych przepisów, które wejdą w życie w późniejszych terminach. Celem powyższej ustawy jest zapewnienie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki, eliminowanie zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa stwarzanych przez wyroby, w tym w miejscu pracy, w celu ochrony konsumentów, mienia, środowiska i bezpieczeństwa publicznego, a także znoszenie barier technicznych w handlu i ułatwianie obrotu towarowego.

Systemy oceny zgodności i nadzoru rynku
System oceny zgodności tworzą zasady, procedury oraz normy określające sposób przeprowadzania oceny zgodności, jak również wymagania dotyczące wyrobów podlegających ocenie zgodności. System nadzoru rynku obejmuje natomiast w szczególności kontrolę spełniania przez wyroby wymagań, postępowanie w sprawie wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku wyrobów niezgodnych z wymaganiami lub stwarzających zagrożenie, a także kontrolę wyrobów przywożonych na teren Unii Europejskiej.

Oznakowanie CE
Zgodnie z nowymi przepisami oznakowanie CE umieszcza się na wyrobie podlegającym obowiązkowi oceny zgodności po potwierdzeniu zgodności wyrobu z wymaganiami, a przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu lub oddaniem go do użytku. Podczas przeprowadzania oceny zgodności wyrób ma być poddawany badaniom. Pozytywny wynik oceny zgodności przeprowadzanej przez jednostkę notyfikowaną będzie stanowić podstawę do wydania certyfikatu.
Ustawa nie znajdzie zastosowania do określonych kategorii wyrobów, m.in. wyrobów budowlanych czy medycznych, z pewnymi zastrzeżeniami określonymi przepisami prawa.

Rejestr wyrobów niezgodnych z wymaganiami lub stwarzających zagrożenie
Ustawa przewiduje, że Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów będzie prowadził rejestr wyrobów niezgodnych z wymaganiami lub stwarzających zagrożenie. W rejestrze tym będą gromadzone w szczególności informacje o rodzaju i zakresie niezgodności wyrobu z wymaganiami lub zagrożeniu, jakie może stwarzać, a także o środkach, jakie zastosowano w odniesieniu do wyrobu.

Kontrole u przedsiębiorców
Organy nadzoru rynku mają przeprowadzać kontrole spełniania przez wyroby wymagań lub kontrole w zakresie stwarzania przez wyroby zagrożenia. Takie kontrole mają być prowadzone u podmiotów gospodarczych oraz przedsiębiorców będących użytkownikami wyrobów.

Wysokie kary
W ustawie przewidziano wysokie kary pieniężne. Podmiot wprowadzający do obrotu lub oddający do użytku wyrób niezgodny z wymaganiami będzie podlegać karze w wysokości do 100.000 zł. Ustawa przewiduje jednak możliwość odstąpienia od wymierzenia kary, jeśli podmiot gospodarczy przedstawi dowody potwierdzające podjęcie działań naprawczych.

Nowe Ramy Prawne
Potrzeba wydania nowej ustawy wynikała z konieczności zapewnienia spójności polskich regulacji z systemem europejskim określonym w Nowych Ramach Prawnych (dalej: „NLF”, z ang. New Legal Framework). Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. 2014 r. poz. 1645) nie zawiera szeregu fundamentalnych postanowień zawartych w NLF dotyczących m.in. obowiązków podmiotów gospodarczych, wymagań dla jednostek notyfikowanych i organów notyfikujących. W związku z tym nie było możliwości, aby na jej podstawie zostały wdrożone dyrektywy sektorowe (określające wymagania dla poszczególnych kategorii produktów, np. maszyn, dźwigów czy zabawek), które są spójne z NLF.

Wdrożenie dyrektyw sektorowych
Ustawa w zakresie swojej regulacji wdraża zatem przepisy ogólne dyrektyw sektorowych (dotyczące definicji, najważniejszych zasad dokonywania oceny zgodności, w tym domniemań zgodności czy oznakowania CE, obowiązków podmiotów gospodarczych, zasad notyfikacji jednostek oceniających zgodność). Przepisy wykonawcze będą natomiast wdrażały bardziej szczegółowe przepisy dyrektyw (dotyczące przede wszystkim wymagań dla wyrobów).

"Stara ustawa" zostaje
Warto zwrócić uwagę, że zdecydowano o pozostawieniu w mocy ustawy o systemie oceny zgodności z 2002 r. przy ograniczeniu jej zakresu przedmiotowego i uchyleniu w niej tych przepisów, które nie będą już miały zastosowania (chodzi głównie o przepisy dotyczące akredytacji i Polskiego Centrum Akredytacji). Zakłada się jednak sukcesywne ograniczanie zakresu przedmiotowego ustawy z 2002 r. i włączanie kolejnych kategorii wyrobów w zakres nowej ustawy (w szczególności poprzez uchwalanie nowych aktów wykonawczych). Trudno natomiast na obecnym etapie przewidywać, kiedy i czy w ogóle nastąpi pełne ujednolicenie systemu oceny zgodności.