Członkowie Unii Europejskiej i państwa pozaeuropejskie wprowadziły rozmaite antykryzysowe udogodnienia fiskalne zarówno dla przedsiębiorców, jak i zwykłych podatników. Wśród zastosowanych regulacji znalazły się m.in. przyspieszona amortyzacja, ulgi na działalność badawczo-rozwojową, zachęty inwestycyjne, obniżenie stawek podatkowych, a nawet zwolnienia podatkowe. „Rząd irlandzki zwiększył kwotę odliczeń od wydatków na badania i rozwój, rząd holenderski zmniejszył stawkę CIT z 23 do 20 proc., a francuski obniżył opodatkowanie osób najmniej zamożnych, co poskutkowało efektywnym obniżeniem ich rocznego podatku dochodowego o 60 proc.” – wymienia przykładowe działania Tomasz Konik, dyrektor w dziale doradztwa podatkowego Deloitte. Stany Zjednoczone i Chiny poszły o krok dalej, uchwalając największe na świecie antykryzysowe pakiety fiskalne i inwestycyjne.

Na zmiany w podatkach zdecydowali się również nasi regionalni sąsiedzi. Łotysze na przykład przedłużyli preferencyjne zasady amortyzacji do 2013 roku. Czesi obniżyli stawki CIT, jak również składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Jak dotąd polski ustawodawca nie zdecydował się na specjalne antykryzysowe pakiety fiskalne. „Wszystkie wprowadzone zmiany w podatkach, m.in. obniżenie stawek PIT do 18 i 32 proc. oraz łatwiejszy zwrot VAT, zostały zaplanowane i uchwalone niezależnie od niesprzyjających warunków ekonomicznych” – mówi Piotr Żarski, partner zarządzający działem doradztwa podatkowego Deloitte. „Pomimo tego istniejące w Polsce przepisy podatkowe oferują liczne, choć nieprzewidziane wprost rozwiązania, które pozwalają na bezpieczne zmniejszenie obciążeń fiskalnych”.

Zdaniem ekspertów Deloitte kluczem do skutecznego zarządzania podatkami dla polskich przedsiębiorców jest planowanie podatkowe. Na elementy takiego planowania składają się m.in. podwyższona amortyzacja, natychmiastowe wykorzystanie podatkowe niezrealizowanych kosztów finansowych, przyspieszenie rozliczania strat podatkowych czy podwójny efekt ulgi na złe długi. Rozwiązania te nie są bezpośrednio przewidziane jako ulgi antykryzysowe, ale z pomocą wiążących interpretacji prawa podatkowego stają się efektywnymi i bezpiecznymi narzędziami, które znacząco poprawiają sytuację finansową przedsiębiorstw.

„Planowanie polega na uelastycznieniu zarządzania podatkami w firmie oraz ocenie skutków zdarzeń podatkowych przed ich realizacją” – tłumaczy Aleksander Kot, menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte. Do identyfikacji obszarów krytycznych lub takich, które mogą przynieść optymalne oszczędności fiskalne, przedsiębiorcy powinni zastosować specjalne procedury kontroli rozliczania podatków oraz narzędzia informatyczne. Muszą też pamiętać o stałym monitoringu tych obszarów.

Planowanie podatkowe można wykorzystać m.in. przy operacji zbywania aktywów o istotnej wartości, refinansowania, jak również poprawy płynności przedsiębiorstwa. W niektórych jednak przypadkach planowanie nie jest dodatkową korzyścią, lecz koniecznością. W sytuacji kryzysowej przedsiębiorcy muszą posiadać narzędzia pozwalające precyzyjnie przewidywać i maksymalizować przepływy pieniężne, które w istotny sposób mogą zostać pomniejszone o podatki, gdy dana operacja nie zostanie starannie zaplanowana. Np. jeśli weźmiemy pod uwagę zbycie udziałów w podmiotach zależnych, to w zależności od metody ich nabycia koszt podatkowy przy sprzedaży może bardzo istotnie różnić się od wartości rynkowej zbywalnych udziałów. W ten sposób czasem nawet sprzedając udziały ze stratą finansową, można zrealizować znaczące zyski podatkowe. Planowanie podatkowe pozwala uniknąć takiej sytuacji.

Polska powinna skorzystać z doświadczeń innych krajów wprowadzając odpowiednie prorozwojowe i elastyczne mechanizmy fiskalne, takie jak szybsza amortyzacja, ulgi inwestycyjne z premią oraz rozwiązania ułatwiające inwestycje w badania i rozwój. Konieczne jest również wprowadzenie regulacji, które będą stanowić bezpośrednie wsparcie dla przedsiębiorców (ulgi podatkowe, wsteczne rozliczanie strat, większa elastyczność przepisów podatkowych w odniesieniu do specjalnych stref ekonomicznych).

(Źródło: Deloitte/KW)