Trwa spór, czy mapa to utwór w rozumieniu prawa autorskiego?

W orzecznictwie jest spornym, czy mapa może być traktowana jako utwór w rozumieniu przepisów prawa autorskiego. Uznanie określonej mapy jako dzieła pracy twórczej pozwala na objęcie jej wzmocnioną ochroną przewidzianą w przepisach prawa autorskiego.

Na podstawie art. 1 ust 1 i 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe). W orzecznictwie prezentowane jest stanowisko, zgodnie z którym mapę można uznać za przedmiot prawa autorskiego, jeśli cechuje się ona elementami ją indywidualizującymi (w szczególności oprawą graficzną, symbolami oznaczeń). Zauważa się jednak, iż nie każde naniesienie oznaczeń na plan świadczy o tym, iż tak sporządzona mapa nosi cechy indywidualne, co wyklucza uznanie jej za utwór. Poniżej szerzej prezentuję zaprezentowane poglądy orzecznicze w tym przedmiocie.

Mapa może być utworem prawa autorskiego

W orzecznictwie wskazuje się w szczególności, iż mapa może być uznana za przedmiot (dzieło) prawa autorskiego, o ile zawiera ona elementy indywidualne i twórcze. Co oczywiste, mapa powinna ze swojej istoty odzwierciedlać rzeczywistość. Nie oznacza to jednak, że nie może ona zawierać elementów indywidualizujących ją. I tak decydującym dla uznania mapy za utwór w rozumieniu prawa autorskiego może być więc sposób przedstawiania mapy (jej elementów), oprawa graficzna. Na stanowisku tym stanął Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 20 lutego 2013 roku w sprawie I ACa 1173/12 (LEX nr 1311986). W orzeczeniu tym sąd wskazał, iż "mapy kartograficzne [...] podlegają ochronie prawno - autorskiej, jako jedna z kategorii utworów wymienionych enumeratywnie w art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [...]. Przedmiotem ochrony prawa autorskiego mogą być mapy administracyjne, fizyczne, turystyczne, gospodarcze. Ochrony prawnej nie pozbawia map fakt, iż z istoty rzeczy nastawione są na wierne odtworzenie istniejącej rzeczywistości. Cech indywidualnych, twórczych dopatrzyć się można w decyzjach dotyczących min. "zawartości mapy" (uwzględnieniu lub pomijaniu elementów odwzorowanej rzeczywistości), sposobu przedstawienia wybranych elementów, w tym liternictwa, decydujących o czytelności mapy czy planu, plastycznej kompozycji całości. Również liczne orzeczenia sądów traktują mapy kartograficzne jako utwór w rozumieniu powołanego przepisu prawa autorskiego [...]." Analogiczne stanowisko przedstawił Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 18 lutego 2016 roku w sprawie I ACa 1217/15 (LEX nr 2004542). Sąd ten zauważył, iż "nie można mieć wątpliwości, że mapa (plan), będąc opracowaniem kartograficznym, do którego licencję wyłączną ma powód posiada indywidualny i twórczy charakter, który pozwala na ochroną prawnoautorską. Nie trzeba wykonywać zawodu kartografa, aby stwierdzić, że poszczególne elementy otoczenia na spornych opracowaniach (drogi, rzeki, obszary leśne, obszary zabudowy, krój czcionki, itd.) zostały przedstawione w sposób indywidualny. [...] opracowaniami kartograficznymi są zarówno mapy jak i plany." Pogląd ten wyraził również Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 5 lutego 2013 roku w sprawie I ACa 681/12 (LEX nr 1298951).

LEX Linie Orzecznicze Artykuł pochodzi z programu LEX Linie Orzecznicze Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami

Mapa bez elementów twórczych nie jest utworem

Dostrzec można również zapatrywanie, zgodnie z którym mapa czy plan nie stanowi utworu w rozumieniu przepisów prawa autorskiego, jeśli nie została wykonana w sposób twórczy, a więc jeśli nie nosi ona cech twórczego zaangażowania jej autora. Zwolennicy tego zapatrywania podkreślają, że nanoszone na mapę oznaczenia zazwyczaj nie mają charakteru twórczego. Pogląd taki wyraził w szczególności Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 28 grudnia 2011 roku w sprawie I ACa 639/11 (LEX nr 1213882), uznając, iż „mapa stanowiąc odzwierciedlenie rzeczywistości może być wykonana bez tego twórczego i indywidualnego zaangażowania i wówczas nie będzie utworem w rozumieniu prawa autorskiego.” Z kolei w wyroku z dnia 5 marca 1971 roku w sprawie I CR 593/70 (LEX nr 1272) Sąd Najwyższy przyjął, że mapa nieba sporządzona przez powoda nie nosiła licznych cech twórczych i nie mogła być uznana za oryginalną, co uniemożliwiło uznanie jej za dzieło w rozumieniu przepisów prawa autorskiego.

Zaprezentowane stanowiska sądów pozwalają na sformułowanie tezy, iż mapa może być uznana za utwór w rozumieniu prawa autorskiego, jeśli posiada indywidualizujące ją cechy i została wykonana w sposób twórczy i innowacyjny.