Skargę do Trybunału wniosło dwoje obywateli Austrii, kobieta i mężczyzna, którzy chcieli zawrzeć związek partnerski - przewidziany w prawie austriackim wyłącznie dla prawnego sformalizowania związków osób jednej płci. Skarżący twierdzili, że związek partnerski odpowiada im bardziej niż tradycyjne małżeństwo, ze względu na odmienne uregulowania dotyczące możliwości jego rozwiązania, uważali również, że taki związek jest bardziej "nowoczesny" i lepiej oddaje charakter ich relacji. Przed Trybunałem skarżący zarzucili, iż brak możliwości zawarcia przez parę heteroseksualną związku partnerskiego ma charakter dyskryminujący i narusza ich prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, czyli stanowi naruszenie art. 14 w związku z art. 8 Konwencji o prawach człowieka.

Trybunał nie zgodził się ze skarżącymi i nie potwierdził naruszenia art. 14 i art. 8 Konwencji.

Trybunał uznał, iż zarówno pary różnopłciowe, jak i pary jednopłciowe znajdują się co do zasady w takiej samej sytuacji, jeżeli chodzi o ogólną potrzebę uznania prawnego i gwarantowania ochrony prawnej ich związkom. Jednakże regulacja austriacka, która wyłącznie parom jednopłciowych daje możliwość zawarcia związku partnerskiego, musi być postrzegana w kontekście ogólnych ram prawnych określających zasady formalizacji prawnej związków. Związki partnerskie zostały przyjęte jako alternatywa dla małżeństwa, tak aby pary jednopłciowe, które nie mogą zawrzeć małżeństwa, dysponowały zasadniczo podobną instytucją prawną pozwalającą na prawne sformalizowanie związku. Przyjęta w 2010 r. w Austrii ustawa o związkach partnerskich stanowiła więc akt wprowadzający równowagę do systemu prawnej ochrony związków, odchodząc od sytuacji, w której pary jednopłciowe nie dysponowały żadną formą uznania prawnego swej relacji. Od 2010 r. w prawie austriackim przeprowadzono kolejne reformy, tak iż obie formy prawne - związek partnerski i małżeństwo - dają zainteresowanym analogiczną ochronę, bez większych różnic materialnoprawnych.

Fakt, iż skarżący jako para różnopłciowa dysponują możliwością zawarcia małżeństwa, realizuje ich interes w uzyskaniu prawnej możliwości uznania i formalizacji swego związku. Co więcej, skarżący nie twierdzili, by różnice w obu reżimach prawnych - małżeństwa i związku partnerskiego - w jakikolwiek rzeczywisty sposób wpływały na ich sytuację prawną. Tym samym skarżący nie mogą twierdzić, iż znajdują się w sytuacji porównywalnej do sytuacji par jednopłciowych przed przyjęciem w Austrii ustawy o związkach partnerskich, a zatem potrzebują związku partnerskiego jako alternatywnej formy uznania prawnego. Nie można więc mówić o tym, by byli dyskryminowani lub naruszone były ich prawa do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego, skoro mogą sformalizować swój związek i uzyskać w ten sposób szczególnie chroniony status związku. Nie ma więc mowy o naruszeniu art. 14 i art. 8 Konwencji.

W ciągu ostatnich 10 lat Trybunał w Strasburgu zdążył już wypracować spójną i konsekwentną linię orzeczniczą dotyczącą potrzeby i konieczności wprowadzenia instytucji prawnych pozwalających osobom nieheteroseksualnym na prawne sformalizowane swych związków. O faktycznym przełomie można mówić wraz z wyrokiem z 21 lipca 2015 r. w sprawie Oliari i inni przeciwko Włochom, skarga nr 18766/11. Dwa lata temu Trybunał uznał, iż brak w prawie włoskim jakichkolwiek regulacji prawnych pozwalających na uznanie i sformalizowanie związku jednopłciowego jest dyskryminujące i stanowi naruszenie prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego osób nieheteroseksualnych. Trybunał konsekwentnie przyjmuje, że stałe i trwałe związki pomiędzy osobami tej samej płci wchodzą w zakres rozumienia pojęcia "życia rodzinnego" z art. 8 Konwencji o prawach człowieka i wymagają ochrony prawnej.

Tymczasem w Polsce nie można mówić nawet o nadziei na przyjęcie takich regulacji w najbliższej przyszłości. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w Trybunale na rozpatrzenie oczekuje szereg skarg przeciwko Polsce z tego typu zarzutami. Nie można mieć żadnych wątpliwości, iż w sprawach tych Trybunał orzeknie na niekorzyść Polski i potwierdzi naruszenia zakazu dyskryminacji z art. 14 i prawa do poszanowania życia rodzinnego z art. 8 Konwencji w przypadku partnerów w związkach jednopłciowych.

Ratzenböck i Seydl przeciwko Austrii - wyrok ETPC z dnia 26 października 2017 r., skarga nr 28475/12.

-----------------------------
* Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu.