Strasburg: prawo musi zapewniać możliwość skutecznego odwołania od mandatu

Prawo do wniesienia odwołania do sądu nie jest prawem bezwzględnym. Nie może jednak podlegać takim ograniczeniom, które sprawiają, iż sama jego istota zostaje upośledzona -stwierdził Europejski Trybunał Praw Człowieka w dwóch wyrokach z 8 marca br.

Obie sprawy dotyczą obywateli Francji, którzy zostali pisemnie poinformowani, iż popełnili drobne wykroczenia drogowe, a w związku z tym muszą zapłacić mandat. Podstawą stwierdzenia wykroczeń i nałożenia mandatów były zapisy z fotorejestratora drogowego. Skarżący – zgodnie z przepisami prawa – złożyli kaucje na pokrycie wysokości swych mandatów i wnieśli od nich odwołania. Oba odwołania – pomimo spełnienia przez nie wszystkich wymogów formalnych – zostały uznane za niedopuszczalne w decyzji wydanej przez urzędnika, który pracował w departamencie policji wykonującym zadania urzędu oskarżyciela publicznego. Wpłacona przez skarżących kaucja została zaliczona na poczet kary.
Trybunał wskazał, iż prawo dostępu do sądu, które jest elementem prawa do rzetelnego procesu chronionego w art. 6 ust. 1 Konwencji o prawach człowieka, nie ma charakteru bezwzględnego i może podlegać ograniczeniom. W tym stanie rzeczy, jednakże, sama istota prawa skarżących została upośledzona. Urzędnik odpowiedzialny za ocenę formalną wniesionych odwołań nadużył swoich uprawnień. Odwołanie od mandatu za wykroczenie drogowe stanowi w rozumieniu art. 6 ust. 1 Konwencji „sprawę karną”, która musi zostać rozstrzygnięta przez sąd lub inny organ dający gwarancje bezstronnego i niezawisłego sądu.
Trybunał uznał, iż w niniejszych sprawach samo stwierdzenie naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji stanowi sprawiedliwe zadośćuczynienie za krzywdę doznaną przez skarżących, i nie przyznał odszkodowania pieniężnego.
Omawiane wyroki Trybunału mają duże znaczenie dla procedur znajdujących zastosowanie przy drobnych wykroczeniach, za które sankcje wymierzane są nieomal administracyjnie. Państwo i jego funkcjonariusze nie mogą jednakże zapominać, iż nawet w tak drobnych sprawach obywatelom przysługuje prawo do rzetelnego rozpatrzenia przypadków wymierzenia jakiejkolwiek kary. Prawo to oznacza istnienie konkretnych gwarancji dotyczących skutecznego wnoszenia odwołań i rozpatrywania ich przez organ dający gwarancje bezstronności i niezawisłości. Tego wymagają standardy demokratycznego państwa prawa, którym Polska bez wątpienia także pragnie być.
Tak wynika z wyroków Trybunału z 8 marca 2012 r. w sprawie nr 12039/08, Cadene przeciwko Francji oraz w sprawie nr 14166/09, Célice przeciwko Francji.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line