Okręgowa Rada Adwokacka w styczniu 2019 r. wpisała skarżącego Adama B. na listę adwokatów. W lutym 2019 akta osobowe skarżącego zostały zwrócone celem jego uzupełnienia poprzez załączenie następujących dokumentów, dotyczących kandydata:

  1. aktualnej informacji o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego;
  2. postanowienia z 2017 r. o zastosowaniu środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w czynnościach aplikanta adwokackiego;
  3. informacji, kiedy i w jakich okolicznościach samorząd adwokacki pozyskał informacje o zawieszeniu
  4. informacji, czy w czasie zawieszenia w czynnościach aplikant adwokacki brał udział w czynnościach dla aplikantów adwokackich;
  5. informacji o okolicznościach uzyskania w trakcie zawieszenia w czynnościach aplikanta adwokackiego zaświadczenia Okręgowej Rady Adwokackiej o odbyciu aplikacji adwokackiej
  6. informacji, na jakim etapie znajduje się aktualnie dochodzenie dyscyplinarne prowadzone w sprawie kandydata przez Rzecznika Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej

 

Wobec Adama B. zostało umorzone śledztwo oraz uchylono środek zapobiegawczy w postaci zawieszenia w czynnościach aplikanta adwokackiego. Prokuratura Okręgowa prowadziła śledztwo w sprawie ułatwienia ucieczki pozbawionemu wolności klientowi przez skarżącego. Umorzono też dochodzenie dyscyplinarne prowadzone w sprawie skarżącego.

Czytaj:  Gajowniczek-Pruszyńska: Aplikacja adwokacka nadal najlepszym sposobem wejścia do zawodu>>
 

Adwokat dostarczył osadzonemu dokumenty

Minister Sprawiedliwości stanął na stanowisku, że w przypadku kandydata zachodzą przesłanki wpisu. - Nie można jednak przyjąć, że skarżący spełnia wymóg nieskazitelnego charakteru i daje swym dotychczasowym zachowaniem rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata, zgodnie z art. 65 pkt 1 ustawy - Prawo o adwokaturze - stwierdził minister sprawiedliwości. Minister wskazał, że jakkolwiek śledztwo zostało prawomocnie umorzone w związku z tym, że zgromadzony materiał dowodowy jest niewystarczający, to nie można z tego wywodzić, że inne okoliczności i zachowania opisane w uzasadnieniu postanowienia o częściowym umorzeniu śledztwa nie miały miejsca i nie mogą być poddawane ocenie przez pryzmat zasad etycznych i moralnych.

Brak uczciwości i godności

Zdaniem Ministra Sprawiedliwości, na ocenę nieskazitelności charakteru kandydata do zawodu adwokata wpływ ma to, że dostarczył on dokumenty klientowi pozbawionego wolności z pominięciem kontroli i pośrednictwa organu, do którego dyspozycji pozostawał, które rzutuje na jego wiarygodność, odpowiedzialność oraz uczciwość. - Swoim zachowaniem sprzeniewierzył się on podstawowym zasadom godności i uczciwości - uważa minister. Zachowanie to jest bowiem sprzeczne z art. 217a § 1 k.k.w. i narusza także § 29 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.

W konkluzji Minister Sprawiedliwości stwierdził, że skarżący będąc dopiero u progu kariery prawniczej, dopuścił się takiego zachowania, które podważa jego wiarygodność i przydatność do wykonywania zawodu adwokata, jako zawodu zaufania publicznego. Dlatego skorzystał z prawa sprzeciwu wobec wpisu na listę adwokatów.

Czytaj w LEX: Korcyl Mariusz, Uprzednie skazanie za przestępstwo a możliwość wpisu na listę radców prawnych z uwagi na nieskazitelność charakteru. Glosa do wyroku NSA z dnia 17 listopada 2017 r., II GSK 447/16 >

WSA oddala skargę adwokata

Adam B. zaskarżył decyzję ministra do sądu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił jego skargę. Sąd I instancji podkreślił, że przy rozstrzyganiu o wpisie na listę adwokatów organy samorządu adwokackiego mają obowiązek badać dwie sfery, tj. charakter osoby pretendującej do zawodu, jak i dotychczasowe zachowanie takiego kandydata.

Choć te przesłanki - warunkujące wpis na listę adwokatów formułują nieostre określenia, to w orzecznictwie sądowym są one jednolicie rozumiane. Sąd podkreślił też, że nie każdy, kto jest niekarany, daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu zaufania publicznego, a Minister Sprawiedliwości badając, czy kandydat spełnia przesłankę z art. 65 pkt 1 ustawy – Prawo o adwokaturze, powinien brać pod uwagę wszystkie okoliczności składające się na wizerunek kandydata.

Sąd I instancji podkreślił, że organ miał pełną wiedzę co do tego, że w stosunku do skarżącego nie zapadł wyrok karny, skazujący go za jakiekolwiek przestępstwo, wykroczenie, bądź orzeczenie dyscyplinarne

Sąd I instancji podzielił stanowisko Ministra Sprawiedliwości, który na podstawie powyższych ustaleń stwierdził, że zachowanie skarżącego uchybiało podstawowym zasadom godności i uczciwości

W skardze kasacyjnej Adam B. zaskarżył wyrok w całości. 

Skarga kasacyjna

Zaskarżonemu wyrokowi Adam B. zarzucił mające istotny wpływ na wynik postępowania naruszenie przez WSA w Warszawie m.in:

  • błędną wykładnię polegającą na uznaniu, iż fakt prawomocnie umorzonego postępowania karnego w sprawie Y. na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k., zgodnie z którym "czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego, albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa" determinuje nieposiadanie przymiotu nieskazitelnego charakteru, dyskwalifikuje skarżącego jako kandydata na adwokata w sferze etyczno-moralnej, podważa jego wiarygodność, odpowiedzialność oraz uczciwość
  • błędną wykładnie art. 69 ust. 2 w zw. z art. 68 ust. 3 ustawy - Prawo o adwokaturze polegającą na przyjęciu, że Minister Sprawiedliwości ma możliwość zwrotu uchwały o wpisie wraz z aktami osobowymi kandydata do właściwej okręgowej rady adwokackiej w celu uzupełnienia
  • Minister Sprawiedliwości nie może wydać sprzeciwu od wpisu po upływie określonego tym przepisem terminu trzydziestu dni, liczonego od dnia doręczenia uchwały o wpisie skarżącego na listę adwokatów wraz z aktami osobowymi kandydata, zawierającymi wszystkie wymagane dokumenty określone w art. 68 ust. 3 pkt 1-7 ustawy -Prawo o adwokaturze,

NSA uchyla decyzję i wyrok

Skarga kasacyjna była zasadna. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że  zarzut kasacyjny dotyczący kwestionowania oceny co do braku nieskazitelnego charakteru powinien być oparty na innych okolicznościach niż w skardze kasacyjnej - nie wypowiadając się wobec tego co do prawidłowości bądź nieprawidłowości oceny WSA w tej kwestii.

Zobacz procedurę w LEX: Rozpoznanie skargi kasacyjnej >

Omawiany zarzut kasacyjny należało więc uznać za nieusprawiedliwiony. Jednak według Naczelnego Sądu Administracyjnego błąd sądu I instancji polegał na naruszeniu art. 69 ust. 2 w związku z art. 68 ust. 3 ustawy - Prawo o adwokaturze oraz art. 69a ust. 2 tej ustawy.

Zgodnie z art. 69a ust. 1 ustawy - Prawo o adwokaturze, wpis na listę adwokatów lub aplikantów adwokackich uważa się za dokonany, jeżeli Minister Sprawiedliwości nie podpisze sprzeciwu od wpisu w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi kandydata. A w przypadku, o którym mowa w art. 69 ust. 2 – tj. jeżeli zawarty w aktach osobowych wniosek o wpis nie zawiera wszystkich wymaganych informacji lub dokumentów, Minister Sprawiedliwości zwraca uchwałę wraz z aktami osobowymi kandydata do właściwej okręgowej rady adwokackiej w celu uzupełnienia – bieg terminu liczy się wówczas od dnia ponownego doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi.

Zdaniem sądu II instancji instytucja zwrotu uchwały (wraz z aktami osobowymi) służy i powinna służyć uzupełnieniu braków wniosku o wpis. Innymi słowy oznacza to, że braki wniosku o wpis muszą rzeczywiście istnieć oraz – co trzeba także podnieść – zasadniczo dotyczyć "wymaganych informacji lub dokumentów", a więc załączanych do wniosku informacji i dokumentów.

 Zatem zwrot uchwały wraz z aktami osobowymi w celu uzupełnienia musi mieć usprawiedliwione i przekonujące podstawy natury faktycznej, co innymi słowy prowadzi do wniosku, że musi znajdować swoje uzasadnienie w stwierdzonych istotnych brakach.

 

 

Termin sprzeciwu przekroczony

Jeżeli więc, z akt rozpatrywanej sprawy bezspornie wynika, że do wniosku o wpis na listę adwokatów strona dołączyła wszystkie wymagane prawem dokumenty, a co więcej, złożyła również stosowne oświadczenie odnośnie do tego, że z jej udziałem nie toczą się postępowania karne, a sprawa karna została umorzona.  

NSA podał, że decyzja o sprzeciwie została podjęta na podstawie uzupełnionego materiału dowodowego, w konsekwencji, zwrot akt nie miał usprawiedliwionych podstaw nie mógł wywołać skutku w postaci przedłużenia terminu do podpisania sprzeciwu.

Omawiane zarzuty kasacyjne należało więc uznać za zasadne oraz trafnie podważające zgodność z prawem zaskarżonego wyroku, który podlegał w związku z powyższym uchyleniu. Decyzja Ministra Sprawiedliwości o sprzeciwie od wpisu na listę adwokatów podlegała uchyleniu, albowiem wydana została z naruszeniem przepisów ustawy - Prawo o adwokaturze.

Sygnatura akt II GSK 596/20 - Wyrok NSA z 19 lutego 2021 r.

Zobacz procedurę w LEX: Skarga kasacyjna - badanie warunków formalnych >