Wobec oskarżonego wniesiony został akt oskarżenia co do popełnienia dwóch występków, m.in. spowodowania wypadku w komunikacji w stanie nietrzeźwości, w wyniku którego jego kuzynka doznała uszczerbku na zdrowiu średniego stopnia (art. 177 § 1 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k.). Ojciec pokrzywdzonej i ojciec oskarżonego byli rodzonymi braćmi.

Przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji
Przestępstwo z art. 177 § 1 k.k. popełnia ten, kto naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała, tzw. średni uszczerbek na zdrowiu. Z kolei odpowiedzialność karną z art. 178 k.k. ponosi m.in. ten, kto dopuszcza się przestępstw komunikacyjnych w stanie nietrzeźwości.

Wnioskowy tryb ścigania
Przestępstwo z art. 177 § 1 k.k. należy do kategorii tzw. przestępstw względnie wnioskowych. Oznacza to, że jeśli zostało ono popełnione na szkodę wyłącznie osoby najbliższej, to ściganie sprawcy następuje na jej wniosek (art. 177 § 3 k.k.). Przyjmuje się, że przestępstwo z art. 177 § 1 k.k. - w zakresie określonym w jego § 3 - pozostaje przestępstwem wnioskowym również wtedy, gdy zostanie popełnione pod wpływem alkoholu (a więc w warunkach określonych w art. 178 k.k.).

Umorzone postępowanie
Przed rozpoczęciem przewodu sądowego pokrzywdzona w wypadku cofnęła wniosek o ściganie czynu zakwalifikowanego jako występek z art. 177 § 1 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. Sąd Rejonowy wyraził zgodę na cofnięcie wniosku o ściganie i w tym zakresie umorzył postępowanie. Orzeczenie to uprawomocniło się.

Kasacja na niekorzyść
Prokurator Generalny wniósł od postanowienia kasację na niekorzyść oskarżonego. Prokurator Generalny wskazał, że błędnie w sprawie przyjęto, iż pokrzywdzona w wypadku jest osobą najbliższą dla oskarżonego. Wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Siedlcach do ponownego rozpoznania.

Zasadna kasacja
Sąd Najwyższy uznał kasację za zasadną w całości. W związku z tym Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Definicja osoby najbliższej
Sąd Najwyższy wskazał, że definicję osoby najbliższej zawiera art. 115 § 11 k.k. Sąd Najwyższy przypomniał, że do kręgu znaczeniowego osoby najbliższej włączonych zostało pięć kategorii osób, a mianowicie:
1. małżonkowie;
2. krewni w linii prostej, to jest wstępni (rodzice, dziadkowie) oraz zstępni (dzieci, wnuki);
3. krewni w linii bocznej, to jest rodzeństwo, również przyrodnie;
4. powinowaci w tej samej linii lub stopniu, a zatem:
a. w linii prostej, to jest wstępni, czyli mąż matki (ojczym), mąż babki oraz żona ojca (macocha), żona dziadka, jak również rodzice, dziadkowie małżonka, jak i wstępni (zięć, synowa, pasierb),
b. w linii bocznej, to jest rodzeństwo małżonka (szwagier, bratowa);
c. osoby pozostające w stosunku przysposobienia oraz ich małżonkowie; a także osoby pozostające we wspólnym pożyciu (chodzi w tym ostatnim wypadku o wspólne pożycie psychiczne i fizyczne oraz o wspólnotę ekonomiczną).

Decydują formalne, a nie rzeczywiste więzi
Sąd Najwyższy wskazał, że uznanie określonej osoby za najbliższą w rozumieniu kodeksu karnego ma co do zasady charakter formalny, bowiem nie jest uzależnione od istnienia między osobami wymienionymi w tym przepisie pozytywnych więzi emocjonalnych. Jednocześnie Sąd Najwyższy podkreślił, że dalsze pokrewieństwo, nawet gdy więzy krwi są niekwestionowane, nie uprawnia na gruncie prawa karnego do przyjęcia stosunku bliskości. Tym samym, jeśli pokrzywdzonym przestępstwem jest dalszy krewny oskarżonego, to okoliczność ta przestaje mieć znaczenie dla trybu ścigania sprawcy.

Błędne ustalenia sądu rejonowego
Sąd Najwyższy wskazał, że kuzyni - rodzeństwo stryjeczne (dzieci rodzeństwa) nie należą do kręgu osób najbliższych w rozumieniu art. 115 § 11 k.k. Tym samym, pokrzywdzona w wypadku krewna oskarżonego nie była uprawniona do złożenia wniosku o umorzenie postępowania. Przestępstwo popełnione na jej szkodę nie jest więc prowadzone w zależności od tego, czy złoży ona stosowny wniosek. Takie przestępstwo jest bowiem ścigane z urzędu. Z tego też względu niezasadnym było umorzenie przez sąd postępowania w zakresie czynu na szkodę pokrzywdzonej.

Tak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 czerwca 2015 r. w sprawie III KK 72/15, LEX nr 1758723.

LEX nr 1758723.