SN: sąd może rozłożyć na raty świadczenie zasądzone od pozwanego

Sąd Najwyższy wskazał, że kodeks postępowania cywilnego dopuszcza w wyjątkowych sytuacjach rozłożenie na raty świadczeń zasądzonych od pozwanego. Sąd władny jest skorzystać z tego uprawnienia, nawet jeśli pozwany nie sformułuje takiego żądania.

Sąd Najwyższy rozpoznając skargę kasacyjną w sprawie o zapłatę, przypomniał, że kodeks postępowania cywilnego dopuszcza w wyjątkowych sytuacjach rozłożenie na raty przez sąd zasądzonych od pozwanego świadczeń.

Rozłożenie na raty

Zgodnie z art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia.

Ważenie różnych interesów

Sąd Najwyższy podkreślił, że omawiana instytucja określa szczególną regułę wyrokowania, dotyczącą przedmiotu orzekania. W przypadku gdy żądanie pozwu zasługuje na uwzględnienie, art. 320 k.p.c. daje sądowi możliwość uwzględnienia także słusznych interesów pozwanego. Odroczenie czasu wykonania wyroku lub umożliwienie spełnienia świadczenia pieniężnego w ratach jest bowiem dla dłużnika niewątpliwie korzystne. Jednocześnie, z drugiej strony, rozłożenie na raty w wyroku zasądzonych i należnych świadczeń uwzględnia w praktyce także interesy wygrywającego powoda. Powód, uzyskując rozłożone na raty świadczenie płatne przez pozwanego, może bowiem uniknąć bezskutecznej egzekucji.

Szczególne przesłanki

Rozłożenie na raty świadczenia pieniężnego, zgodnie z art. 320 k.p.c., zależy od zaistnienia w sprawie szczególnie uzasadnionego wypadku - w sferze majątkowej. Okoliczności przemawiające za rozłożeniem świadczenia na raty powinna przy tym wykazać osoba zobowiązana do uregulowania świadczenia, a więc pozwany.

Na wniosek i z urzędu

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że nie narusza art. 320 k.p.c. sąd, który rozkłada na raty zasądzone od pozwanego świadczenie, nawet jeśli sam pozwany nie złożył wniosku w tym przedmiocie. Sąd Najwyższy wskazał bowiem, że wydanie przez sąd rozstrzygnięcia w oparciu o art. 320 k.p.c. jest możliwe nie tylko na wniosek pozwanego, ale także z urzędu. W orzecznictwie wskazuje się nawet, że złożenie przez pozwanego wniosku o zastosowanie w sprawie art. 320 k.p.c. w ogóle nie jest tu konieczne, bowiem niejako takie żądanie może "mieścić się" w jego wnioskowaniu o oddalenie powództwa.

Przepis o charakterze materialnoprawnym

Sąd Najwyższy wskazał, że w orzecznictwie wskazuje się, że choć wskazany przepis zamieszczony został w kodeksie postępowania cywilnego, to ma on również cechy normy materialno-prawnej. Powyższe oznacza, że naruszenie przez sąd omawianej instytucji może stanowić podstawę skargi kasacyjnej opartej na przepisie art. 3983 § 1 pkt 1 k.p.c., a więc odwoływać się do problematyki naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

Tak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 kwietnia 2015 r. w sprawie II CSK 383/14, LEX nr 1745792.

Polski Proces Cywilny - PRENUMERATA>>>