Rozpoznając apelację pozwanej w sprawie o zapłatę, Sąd Apelacyjny w Białymstoku zajął się problematyką wykładni oświadczeń woli stron.

Reguły wykładni oświadczeń woli

Sąd odwoławczy przypomniał, że zgodnie z art. 65 § 1 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Jednocześnie z art. 65 § 2 k.c. wynika, że w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, iż w orzecznictwie wielokrotnie podkreślano, że na tle tego przepisu należy przyjąć tzw. kombinowaną metodę wykładni.

Kombinowana metoda wykładni

Wskazana metoda wykładni przyznaje pierwszeństwo - w wypadku oświadczeń woli składanych innej osobie - temu znaczeniu oświadczenia woli, które rzeczywiście nadały mu strony w chwili jego złożenia (subiektywny wzorzec wykładni). Natomiast to, jak strony, składając oświadczenie woli, rozumiały je, można wykazywać przed sądem zarówno za pomocą dowodu z przesłuchania stron, jak i innych środków dowodowych. Sąd Apelacyjny wskazał, że jeśli strony różnie rozumiały treść złożonego oświadczenia woli, to za prawnie wiążące należy uznać znaczenie oświadczenia woli ustalone według wzorca obiektywnego. Wówczas sens oświadczenia woli ustala się tak, jak adresat oświadczenia sens ten rozumiał i rozumieć powinien. Jednocześnie wiążące jest rozumienie oświadczenia woli, będące wynikiem starannych zabiegów interpretacyjnych adresata.

Andrzej Koch,Jacek Napierała
Umowy w obrocie gospodarczym>>>

Interpretacja całego kontekstu umowy

Sąd odwoławczy podkreślił, że badając oświadczenia woli stron należy zacząć od sensu wynikającego z reguł językowych, przy czym przede wszystkim należy uwzględnić zasady, zwroty i zwyczaje językowe używane w środowisku, do którego należą strony, a dopiero potem ogólne reguły językowe. Niezbędne jest zarazem nie tylko interpretowanie określonych zwrotów umowy, ale także rozważenie całego kontekstu. Z tego względu nie jest dopuszczalne przyjęcie takiego znaczenia interpretowanego zwrotu, który pozostawałby w sprzeczności z pozostałymi składnikami wypowiedzi. Taki zabieg interpretacyjny bowiem stałby w sprzeczności z założeniem o racjonalnym działaniu uczestników obrotu prawnego. Sąd drugiej instancji zwrócił uwagę, że przy wykładni oświadczenia woli należy - poza kontekstem językowym - brać pod uwagę także okoliczności złożenia oświadczenia woli, czyli tzw. kontekst sytuacyjny. Sąd Apelacyjny wyjaśnił, że kontekst sytuacyjny obejmuje w szczególności przebieg negocjacji, dotychczasowe doświadczenia stron, ich status (wyrażający się, np. prowadzeniem działalności gospodarczej).


Ważny do ustalenia cel umowy

Sąd Apelacyjny w Białymstoku wskazał przy tym, że zgodnie z brzemieniem art. 65 § 2 k.c. wynika nakaz kierowania się przy wykładni treści umowy jej celem. Natomiast nie jest koniecznym, aby był to cel wspólnie i wyraźnie uzgodniony przez strony. Sąd podkreślił bowiem, że wystarczającym jest ustalenie celu zamierzonego przez jedną stronę, który jest wiadomy drugiej z nich. Jednocześnie wątpliwości interpretacyjne, nie dające się usunąć za pomocą ogólnych reguł wykładni oświadczeń woli, powinny być rozstrzygane na niekorzyść tej strony, która zredagowała tekst wywołujący wątpliwości.

Tak stwierdził Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 26 czerwca 2015 r. w sprawie I ACa 207/15, LEX nr 1770644.

LEX nr 1770644