Prokurator Rejonowy w Strzelcach Opolskich wystąpił do Sądu Okręgowego w Opolu o zwolnienie z tajemnicy bankowej jednego z banków w toczącym się postępowaniu karnym. Prokurator wniósł o udzielenie informacji m.in. dotyczących tego, kto był właścicielem wskazanego we wniosku konta bankowego oraz w jaki sposób z konta wypłacane były środki.
Zwolnienie z tajemnicy bankowej
Sąd Okręgowy w Opolu uwzględnił złożony wniosek i wyraził zgodę na udzielenie przez bank informacji wskazanych we wniosku prokuratora.
Z postanowieniem tym nie zgodził się bank, zarzucając sądowi wadliwe zastosowanie w sprawie przepisów ustawy - Prawo bankowe. Żalący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nie uwzględnił wniosku prokuratora o zwolnienie z tajemnicy bankowej banku.
Przepisy dotyczące zwalniania banków z tajemnicy
Zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy - Prawo bankowe, poza przypadkami określonymi w art. 105 i art. 106a, prokurator prowadzący postępowanie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe może żądać od banku, osób zatrudnionych w banku oraz osób, za pośrednictwem których bank wykonuje czynności bankowe, udzielenia informacji stanowiących tajemnicę bankową jedynie na podstawie postanowienia wydanego na jego wniosek przez właściwy miejscowo sąd okręgowy.
W myśl art. 106b ust. 2 tej ustawy wniosek, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać numer lub sygnaturę sprawy; opis przestępstwa wraz z kwalifikacją prawną, którego dotyczy postępowanie przygotowawcze; okoliczności uzasadniające potrzebę udostępnienia informacji; wskazanie osoby lub jednostki organizacyjnej, której dotyczą informacje; podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji i danych oraz rodzaj i zakres informacji.
Jednocześnie zgodnie z art. 106b ust. 3 Prawa bankowego na postanowienie sądu w przedmiocie zgody na udostępnienie informacji przysługuje zażalenie prokuratorowi wnioskującemu o wydanie postanowienia.
Bank może zaskarżyć postanowienie sądu
Na wstępie swoich rozważań sąd odwoławczy wskazał, iż prawo do zaskarżenia postanowienia sądu o zwolnieniu banku z tajemnicy bankowej przysługuje nie tylko prokuratorowi. Choć przepis art. 106b ust. 3 Prawa bankowego stanowi, że zażalenie na postanowienie sądu przysługuje jedynie prokuratorowi, to należy przyjąć, że możliwość zaskarżenia orzeczenia przysługuje również i bankowi w przypadku wydania orzeczenia, z którym się nie zgadza.
Każde postępowanie powinno być dwuinstancyjne
Powyższy pogląd wiązać należy z tym, iż postępowanie zainicjowane wnioskiem prokuratora o uzyskanie dyskretnych danych klientów banku mieści się w pojęciu sprawy, o jakiej mowa w przepisie art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. W myśl tego przepisu każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zaznaczył, że ze wskazanego przepisu wynika więc, że postępowanie inicjowane wnioskiem prokuratora jest zatem postępowaniem sądowym, w którym sąd orzeka merytorycznie o prawach wymienionego podmiotu. Postępowanie w tym przedmiocie powinno być więc dwuinstancyjne. Standard dwuinstancyjnych postępowań sądowych wyznacza natomiast art. 176 ust. 1 Konstytucji. Należy więc przyjąć, że i bank może zaskarżyć postanowienie sądu wydane w oparciu o przepis art. 106b Prawa bankowego. Sąd apelacyjny podkreślił także, iż nie występują żadne okoliczności, które uzasadniłyby pozbawienie banku możliwości złożenia środka odwoławczego od postanowienia sądu w tym przedmiocie.
Brak podstaw do uwzględnienia wniosku
Sąd Apelacyjny we Wrocławiu uznał przy tym, że złożony w sprawie wniosek nie mógł zostać uwzględniony, co skutkowało zmianą zaskarżonego postanowienia. Sąd odwoławczy zwrócił uwagę, że złożony przez prokuratora wniosek zawierał braki natury formalnej. Nie zawierał on w szczególności wszelkich wymagań, przewidzianych w przepisie art. 106b ust. 2 Prawa bankowego. Prokurator we wniosku nie wskazał m.in. okoliczności uzasadniających potrzebę udostępnienia informacji oraz osoby lub jednostki organizacyjnej, której dotyczą żądane informacje.
Obowiązki prokuratora składającego wniosek
Sąd odwoławczy podkreślił, że rolą prokuratora występującego z wnioskiem na podstawie art. 106b Prawa bankowego jest przekonanie sądu, że udostępnienie żądanych informacji jest rzeczywiście konieczne, a ich brak w sposób istotny utrudniłby albo uniemożliwiłby osiągnięcie celów postępowania przygotowawczego. Ujawnienie tych informacji może nastąpić, tylko gdy jest to decydujące dla pociągnięcia sprawcy przestępstwa do odpowiedzialności karnej.
Ujawnianie informacji jest możliwe tylko wyjątkowo
Przepisy o tajemnicy bankowej mają chronić prywatność osób i podmiotów, które w związku z wykonywaniem czynności bankowych powierzają bankowi informacje o charakterze poufnym. Sąd apelacyjny zaznaczył, że bank stoi na straży poufnych informacji stanowiących tajemnicę bankową. Powyższe powoduje, iż sąd oceniając zasadność wniosku o zwolnienie banku z tajemnicy bankowej powinien mieć na względzie wyjątkowość tej regulacji prawnej. Zwolnienie z tajemnicy bankowej jest możliwe, jeśli nie można skorzystać z regulacji o łagodniejszych rygorach oraz, gdy jest to niezbędne do realizacji celów toczącego się postępowania. Takie rozumienie przepisu art. 106b Prawa bankowego wynika w sposób jednolity z orzecznictwa sądów apelacyjnych.
Wadliwe rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji
Reasumując, skoro prokurator nie wykazał okoliczności uzasadniających potrzebę uzyskania dyskretnych informacji z banku, to jego wniosek nie mógł zostać uwzględniony. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu przypomniał, że sąd rozpoznający wniosek prokuratora powinien w pierwszej kolejności ocenić, czy wniosek spełnia ustawowe wymogi (art. 106b ust. 2 Prawa bankowego). Sąd Okręgowy w Opolu uwzględnił natomiast żądanie prokuratora, mimo iż wniosek zawierał braki formalne. Z tego względu należało zmienić zaskarżone orzeczenie i nie uwzględnić wniosku prokuratora.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 22.02.2017 r., II AKz 70/17
Aleksandra Partyk
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Gospodarcza działalność usługowa w prawie polskim w świetle unijnych swobód przedsiębiorczości i świadczenia usług
|