Przyłączone urządzenia przesyłowe stają się samoistnymi rzeczami ruchomymi

Urządzenia wymienione w art. 49 § 1 k.c. z chwilą ich połączenia z siecią należącą do przedsiębiorstwa przestają być częścią składową nieruchomości i stają się samoistnymi rzeczami ruchomymi, które mogą być przedmiotem odrębnej własności i obrotu. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w dwóch wyrokach z dnia 22 stycznia 2010 r.

Może zatem dojść do przeniesienia własności tych urządzeń w drodze umowy na rzecz przedsiębiorcy lub osoby trzeciej; można też oddać je w leasing lub najem.

Sąd Najwyższy stwierdził ponadto (V CSK 206/09 (LEX Nr 578047) oraz V CSK 195/09 (LEX Nr 593456).), że w świetle art. 49 § 2 k.c. sfinansowanie kosztów budowy urządzeń, które po połączeniu z siecią są samoistnymi rzeczami ruchomymi, ma zasadnicze znaczenie dla określenia, kto jest ich właścicielem. Jest tak dlatego, że wykazanie faktu poniesienia kosztów budowy urządzeń - gdy nie należą już do części składowych nieruchomości, bo wchodzą w skład przedsiębiorstwa - przesądza o ich własności jako rzeczy ruchomych. Legitymacja do dochodzenia przewidzianego w art. 49 § 2 zdanie pierwsze k.c. roszczenia o nabycie własności wspomnianych urządzeń przysługuje w pierwszej kolejności osobie, która poniosła koszty ich budowy i jest ich właścicielem. Jeżeli osoba ta przeniesie własność urządzeń jako rzeczy ruchomych (czyli po ich połączeniu z siecią) na rzecz osoby trzeciej, legitymowany z art. 49 § 2 zdanie pierwsze k.c. będzie ich nabywca. Zgodnie natomiast z art. 49 § 2 zdanie drugie k.c., z żądaniem przeniesienia własności tych urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca. Trzeba dodać, że w art. 49 § 2 k.c. zawarte zostało zastrzeżenie, zgodnie z którym przewidziane w nim roszczenie przysługuje, "chyba że w umowie strony postanowiły inaczej".

Jeżeli koszty budowy urządzeń poniósł przedsiębiorca sieciowy, staje się on - po ich połączeniu z siecią - właścicielem tych urządzeń jako samoistnych rzeczy ruchomych, w art. 49 § 2 k.c. jest bowiem mowa o urządzeniach, o których stanowi art. 49 § 1 k.c., czyli urządzeniach, które nie należą do części składowych nieruchomości. W takim wypadku przedsiębiorca jest właścicielem urządzeń, bo sfinansował ich budowę, natomiast właściciel nieruchomości, na której zostały one posadowione nie jest już ich właścicielem, bo nie stanowią części składowej jego nieruchomości, gdyż wejście w skład przedsiębiorstwa uchyla stosowanie zasady superficies solo cedit.

Ustawa z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731) nowelizująca art. 49 k.c. nie zawiera przepisów wprowadzających, niemniej nie powinno ulegać wątpliwości, że znowelizowany art. 49 k.c. dotyczy również sytuacji, w których odnośne urządzenia zostały wybudowane i podłączone do sieci przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Samo bowiem podłączenie do sieci jedynie wyłącza te urządzenia spod działania zasady superficies solo cedit, a nie rodzi skutku w postaci przeniesienia ich własności lub ustanowienia innego prawa na rzecz przedsiębiorcy sieciowego.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line