Regulacje dotyczące podstawowego rachunku płatniczego wprowadza ustawa z  30 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r. poz. 1997). Jej celem jest m.in. implementacja do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/92/UE z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie porównywalności opłat związanych z rachunkami płatniczymi, przenoszenia rachunku płatniczego oraz dostępu do podstawowego rachunku płatniczego (Dz. Urz. UE L 257 z 28.08.2014, str. 214).

Co najmniej pięć bezpłatnych transakcji

Nowe przepisy mają zapewnić konsumentom dostęp do podstawowego rachunku płatniczego oraz do podstawowych usług płatniczych powiązanych z tym rachunkiem. Usługa ta będzie świadczona dla konsumentów nieposiadających innego rachunku płatniczego. Podstawowy rachunek płatniczy w zakresie krajowych transakcji płatniczych ma być prowadzony co do zasady nieodpłatnie. Konsument, w ramach dostępu do rachunku podstawowego, będzie mógł wykonywać jedynie podstawowe transakcje płatnicze, takie jak wpłata i wypłata, polecenie przelewu czy polecenie zapłaty. W przepisach przewidziano miesięczny limit co najmniej pięciu bezpłatnych transakcji realizowanych za pomocą polecenia przelewu, w tym stałych zleceń. Powyżej tego limitu dostawca usług płatniczych będzie mógł pobierać od konsumenta opłatę za realizację kolejnych transakcji polecenia przelewu, w tym zleceń stałych. Opłata ta nie będzie mogła być jednak wyższa niż najczęściej pobierana opłata za taką samą usługę powiązaną z jakimkolwiek innym rachunkiem płatniczym oferowanym przez tego dostawcę.

Umowa rachunku podstawowego

Dostawcy zobowiązani do oferowania podstawowego rachunku płatniczego (a więc przede wszystkim banki, instytucje kredytowe i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe), będą otwierać i prowadzić podstawowe rachunki płatnicze na podstawie zawartej z konsumentem umowy podstawowego rachunku płatniczego. Dostawca udostępni wnioski o zawarcie takiej umowy w postaci papierowej w swoich placówkach, a wzór wniosku - na swojej stronie internetowej. Konsument będzie mógł również ustnie żądać zawarcia umowy rachunku podstawowego, bez składania pisemnego wniosku, o ile dostawca dopuści taką możliwość.

Bez minimalnej kwoty wpływu środków pieniężnych

Dostawca nie może uzależniać otwarcia podstawowego rachunku płatniczego od zawarcia przez konsumenta innej umowy o świadczenie usług dodatkowych ani od zadeklarowania określonej kwoty wpływu środków pieniężnych na podstawowy rachunek płatniczy. Zakaz ten nie dotyczy obowiązków wynikających ze stosunku członkostwa łączących konsumenta z dostawcą.

Odmowa zawarcia umowy

Dostawca będzie mieć 10 dni roboczych od dnia otrzymania kompletnego wniosku o zawarcie umowy podstawowego rachunku płatniczego na zawarcie z konsumentem takiej umowy albo poinformowanie go o odmowie jej zawarcia. Przyczyny odmowy zawarcia umowy są enumeratywnie wyliczone w ustawie. Do przyczyn fakultatywnej odmowy należą np. sytuacje, gdy konsument nie przebywa legalnie na terytorium państwa członkowskiego lub gdy nie podał adresu zamieszkania lub innego adresu korespondencyjnego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

LEX Banki
Artykuł pochodzi z programu LEX Banki
Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami


Rachunki w walucie polskiej

Ustawa nakazuje, aby podstawowe rachunki płatnicze były oferowane w walucie polskiej. Dostawca nie będzie mógł oferować podstawowych rachunków płatniczych, z których korzystanie odbywałoby się jedynie za pomocą środków elektronicznego dostępu do rachunku, chyba że oferuje wyłącznie usługi świadczone za pomocą takich środków.

Wypowiedzenie umowy podstawowego rachunku płatniczego

Dostawca będzie mógł wypowiedzieć umowę podstawowego rachunku płatniczego w przypadkach wskazanych w ustawie, m.in., gdy na rachunku nie dokonano żadnych operacji przez ponad 24 kolejne miesiące, z wyjątkiem operacji z tytułu pobierania opłat lub naliczania odsetek od zgromadzonych na rachunku środków pieniężnych. Wypowiedzenie będzie możliwe także w przypadku, gdy konsument zawrze inną umowę rachunku płatniczego, która umożliwi mu dokonywanie takich transakcji jak w przypadku podstawowego rachunku płatniczego.

Informacje na stronie KNF

Informacje o zasadach dostępu do podstawowego rachunku płatniczego musi na swej stronie internetowej zamieszczać Komisja Nadzoru Finansowego. Dostawcy oferujący podstawowe rachunki płatnicze będą musieli informować ją o liczbie otwartych w danym roku podstawowych rachunków płatniczych oraz o stosunku liczby przypadków odmowy zawarcia umowy takiego rachunku do liczby złożonych wniosków. KNF co 2 lata będzie przekazywać Komisji Europejskiej informacje o liczbie dostawców świadczących usługę podstawowego rachunku płatniczego.

Rachunek raczej dla nowych klientów

Zgodnie z badaniami prezentowanymi w raporcie Banku Światowego z 2014 r. dotyczącymi finansowego wykluczenia na świecie rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej posiadało jedynie 78% dorosłych Polaków. Wprowadzenie uproszczonego, a zarazem co do zasady bezpłatnego rachunku płatniczego o nieskomplikowanym i przejrzystym charakterze ma stanowić atrakcyjną ofertę zwłaszcza dla osób starszych oraz zachętę do podjęcia próby wykorzystywania płatności bezgotówkowych w ich codziennym życiu. Jednocześnie ograniczenie rachunku podstawowego do usług całkowicie podstawowych, w tym ograniczenie liczby bezpłatnych przelewów powinno zapobiec przechodzeniu przez dotychczasowych użytkowników rachunków płatniczych na rachunek podstawowy - zakładają autorzy wprowadzanych zmian.