Podmioty, wobec których może zostać wszczęte postępowanie upadłościowe:
- osoby fizyczne prowadzące we własnym imieniu działalność gospodarczą (na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej) lub zawodową a nawet osoby fizyczne, które faktycznie prowadziły działalność gospodarczą, ale nie dopełniły obowiązków rejestracyjnych;
- osoby prawne prowadzące we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową;
- jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, ale prowadzące we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową, którym na mocy odrębnej ustawy przyznana została zdolność prawna;
- spółki: z ograniczoną odpowiedzialnością, jawne, partnerskie, komandytowe i komandytowo-akcyjne, akcyjne nie prowadzące działalności gospodarczej;
- oddziały banków zagranicznych w rozumieniu przepisów prawa bankowego.
Nie jest możliwe ogłoszenie upadłości wobec osoby fizycznej prowadzącej gospodarstwo rolne.
Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik, np. w przypadku spółki prawa handlowego zarząd lub każdy z jego wierzycieli, a wobec spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej może być on złożony przez wspólnika odpowiadającego bez ograniczeń za zobowiązania spółki.
Ogłoszenie upadłości może nastąpić wówczas, gdy:
- dłużnik jest niewypłacalny, tzn. nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań i posiada więcej niż jednego wierzyciela,
- zobowiązania dłużnika przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas gdy na bieżącą te zobowiązania wykonuje (wobec podmiotów innych niż osoby fizyczne).
Na postanowienie o ogłoszeniu upadłości służy zażalenie tylko dłużnikowi, natomiast na postanowienie oddalające wniosek, wnioskodawcy.
Mimo zaistnienia stanu niewypłacalności sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, gdy:
- okaże się, iż majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego;
- mimo, że wystąpił stan niewypłacalności dłużnika i składniki jego majątku wystarczą na pokrycie kosztów postępowania, jednak suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika przy czym opóźnienie w ich wykonaniu nie przekracza trzech miesięcy. Jednak oddalenie wniosku z tej przyczyny nie nastąpi jeśli niewykonywanie zobowiązań przez dłużnika ma charakter trwały (np. zdecydowaną większość należnych od niego świadczeń spełnia po terminie, a jednak utrzymuje płynność w opóźnionym ich spełnianiu), albo gdy oddalenie wniosku z tej przyczyny spowoduje pokrzywdzenie wierzycieli.
Ogłoszenie upadłości rozpoczyna - często długotrwały - proces spieniężenia masy upadłości oraz w konsekwencji prowadzi do podziału uzyskanej kwoty pieniężnej zgodnie z postanowieniami prawa upadłościowego i naprawczego. Niezależnie od czasu jego trwania jest w bardzo wielu przypadkach najlepsze rozwiązanie dla przedsiębiorców jak i wierzycieli, dla których nawet częściowe uregulowanie długu jest lepsze niż żadne.
Krzysztof Żyto, radca prawny, wspólnik Kancelaria Prawna Chajec, Don-Siemion&Żyto