Sprawa dotyczyła ważności decyzji z 1951 roku podjętej przez Urząd Wojewódzki w Krakowie, która zlikwidowała Towarzystwo Ochrony Starców Żydowskich, a wraz z nim - cały majątek stowarzyszenia. Wydział Społeczno-Polityczny Urzędu Miasta w Krakowie jako władza rejestracyjna stwierdziła, że liczba członków stowarzyszenia spadła poniżej 10-ciu oraz, że opiekę nad starcami przejął Zarząd Miejski. Wobec tego istnienie Towarzystwa Ochrony Starców Żydowskich stało się zdaniem władzy - bezprzedmiotowe i zarządzono jego likwidację, a majątek przekazano miastu. Następnie decyzją z marca 1951 r., Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Wydział Społeczno-Administracyjny majątek przekazało Skarbowi Państwa - Ministerstwu Oświaty, z prawem użytkowania i zarządu przez Wydział Oświaty. Gmina wyznaniowa żydowska w Krakowie  w lutym 2009 r. wniosła o stwierdzenie nieważności decyzji o likwidacji Towarzystwa i orzeczenia z maja 1950 r. – jako wydanych z rażącym naruszeniem prawa.

Majątek nie należy się gminie żydowskiej
Wniosek do sądu administracyjnego złożyła gmina żydowska w Krakowie. W uzasadnieniu wniosku gmina wyznaniowa wskazała, iż Towarzystwo w okresie międzywojennym funkcjonowało w Krakowie. i posiadało osobowość prawną, nadaną reskryptem namiestnictwa  ze stycznia 1901 r., Posiadało ono majątek ruchomy i nieruchomy. Zgodnie z treścią § 25, a po zmianie § 22 statutu Stowarzyszenia - na wypadek rozwiązania cały jego majątek ruchomy i nieruchomy przejść miał na gminę żydowską. Dodała, że ani Urząd Wojewódzki ani tym bardziej Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej nie mogą być uznane za władzę rejestracyjną, a zatem wydanie przez te jednostki decyzji w przedmiocie przejęcia majątku stowarzyszenia naruszało prawo.
WSA w Warszawie w wyroku z 21 stycznia 2011 oddalił skargę gminy żydowskiej. Sąd stwierdził, że tylko członkowie zlikwidowanych stowarzyszeń mogą być stronami w prowadzonym postępowaniu likwidacyjnym. Nie posiada takiego uprawnienia podmiot trzeci, jakim jest gmina wyznaniowa. Zatem na wskazaną okoliczność nie ma wpływu statut stowarzyszenia, zawierający regulacje dotyczące jego majątku na wypadek rozwiązania. Dlatego, że majątek stowarzyszenia w chwili jego likwidacji nie był własnością gminy wyznaniowej. WSA dodał, że bezsporne jest, że orzeczenie z 1950 r. o likwidacji stowarzyszenia nie godzi w interes prawny gminy wyznaniowej, lecz jedynie w jej interes ekonomiczny, który nie daje podstaw do wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności tej decyzji.
Gmina wyznaniowa nie jest stroną
Gmina żydowska odwołał się od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W kasacji wskazano, że sprawę przejmowanych majątków reguluje ustawa o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich z 1997 r. Jest to lex specialis w stosunku do art.27 kpa, który mówi o legitymacji prawnej do występowania z roszczeniami do sądu. Czy skarga kasacyjna gminy wyznaniowej byłą zasadna – rozstrzygnie NSA w piątek 26 lipca br.
NSA w wyroku z 26 lipca 2013 oddalił kasację. Zagadnienie prawne w tej sprawie dotyczy tego, czy skarżąca Gmina Wyznaniowa jest stroną, która ma prawo żądać stwierdzenia nieważności decyzji o likwidacji Stowarzyszenia w części dotyczącej przekazania majątku na rzecz Gminy Miejskiej w Krakowie. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z tego tylko względu, że skarżąca nie była stroną w tej sprawie. Nie mają zatem znaczenia zarzuty i rozważania dotyczące wadliwości kwestionowanej decyzji z maja 1950 r., albowiem przedmiotem sprawy jest decyzji o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.

Tylko stowarzyszenie ma interes prawny
Wyrażona w zaskarżonym wyroku ocena, iż organ trafnie przyjął, że skarżąca nie jest stroną uprawnioną, w rozumieniu art. 28 K.p.a. do żądania wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji dotyczącej likwidacji stowarzyszenia, albowiem podmiotem uprawnionym w takim postępowaniu może być tylko stowarzyszenie powstałe po reaktywowaniu jego działalności, jest prawidłowa i nie narusza powołanych w skardze kasacyjnej przepisów.
Natomiast okoliczność, że statut Stowarzyszenia przewidywał, iż w przypadku rozwiązania stowarzyszenia jego majątek ma być przekazany Gminie Wyznaniowej  w Krakowie nie świadczy o istnieniu interesu prawnego skarżącej do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji dotyczącej likwidacji stowarzyszenia, opartego na przepisach prawa powszechnie obowiązującego, a jedynie świadczy o istnieniu interesu majątkowego czyli faktycznego.
Sygnatura akt: Wyrok II OSK 2054/11 z 26 lipca 2013 r,