W polskim ustawodawstwie usługi prawnicze są określane jako różnego rodzaju czynności faktyczne i prawne wykonywane na zlecenie, przy stosowaniu obowiązujących przepisów prawa. Dość oczywistym wydawałoby się, że usługi te świadczone będą przez osoby z wykształceniem prawniczym. Tu zaczyna się złożoność sytuacji adwokata oraz ewentualnej ochrony przy przejawach nieuczciwej konkurencji. W obecnym systemie prawnym usługi prawnicze mogą (choć w ograniczonym zakresie) być świadczone przez osoby niemające wykształcenia prawniczego, co więcej nie posiadające w ogóle wykształcenia. W mojej ocenie problem ten jest bagatelizowany, podczas gdy nieudolne świadczenie usług prawnych jest często kojarzone właśnie z osobą adwokata, pomimo faktu iż to nie adwokat tę pomoc faktycznie świadczył.
Kierowca, lekarz musi mieć uprawnienia, a usługi prawnicze może świadczyć każdy
Obywatel nie posiadając odpowiedniej wiedzy / rozeznania w funkcjonowaniu rynku usług prawniczych, regulacji dotyczących wykonywania zawodu adwokata/radcy prawnego niejednokrotnie utożsamia osobę świadczącą pomoc prawną z osobą adwokata. Przecież mało komu przyjdzie do głowy, że kierujący samochodem nie posiada odpowiednich uprawnień skoro samochód jedzie. Jak mawiają, wszystko jest do czasu. Gorzej gdy kierujący będzie sprawcą wypadku drogowego, wtedy już inaczej zaczynamy postrzegać otaczającą nas rzeczywistość.
Czytaj: COVID-19 uderza w rynek prawniczy, kancelarie walczą o przetrwanie>>
Codziennie powstaje kilka, a nawet kilkaset działalności gospodarczych, w których jako przedmiot działalności wskazywane są usługi prawne. Czy ktoś weryfikuje, ile z tych osób dokonujących wpisów posiada odpowiednie kwalifikacje, wiedzę? Nikt. Dlaczego? Dlatego, że usługi prawnicze może świadczyć każdy.
Wolność działalności gospodarczej jest jednym z wyznaczników społecznej gospodarki rynkowej, stanowiącej podstawę ustroju gospodarczego, nie można dawać przyzwolenia do ograniczenia tej wolności. Niemniej czy ktoś z nas chciałby być leczony przez lekarza, który obejrzał wszystkie serie serialu „House, M.D.”? Specjalistyczne wykształcenie z pewnością daje wyższą gwarancję, aby interes klienta był odpowiednio zabezpieczony. Czy w tego rodzaju praktykach mamy do czynienia z nieuczciwą konkurencją? Co tak naprawdę dałoby ochronę, aby tego rodzaju praktyki nie miały miejsca, a interes klienta był w sposób prawidłowy zabezpieczony.
Czytaj w LEX: Funkcjonowanie kancelarii prawnej i środki prawne w praktyce w sytuacji stanu zagrożenia epidemicznego >
Polskie prawo nie zawiera normatywnej definicji usług prawniczych
Usługi prawnicze w Polsce mogą być świadczone zarówno w ramach działalności gospodarczej, jak i poza nią. Zgodnie z art. 3 ustawy o prawie przedsiębiorców działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i sposób ciągły. W poprzednio obowiązującej ustawie o swobodzie działalności gospodarczej ustawodawca wskazywał na określenie działalności gospodarczej, która swym zakresem przedmiotowym obejmowała działalność usługową i zawodową.
W żadnym z powyższych aktów prawnych świadczenie usług prawniczych nie zostało poddane ograniczeniom. Osoby świadczące tego rodzaju usługi, jeśli nie wykonują ich w ramach wykonywania zawodów regulowanych, nie podlegają wielu regulacjom, w tym przede wszystkim obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej.
Zobacz w LEX: Szanse i ryzyka dla kancelarii obsługujących przedsiębiorstwa w dobie koronawirusa - nagranie z webinarium >
Katalog podmiotów, które mogą świadczyć pomoc prawną nie jest zamknięty. Podmioty te mogą dokonywać czynności, jak np. udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, przygotowywanie projektów umów, opracowywanie projektów aktów normatywnych, projektów pism procesowych oraz różnego rodzaju innych dokumentów, zastępowanie klientów przy dokonywaniu czynności prawnych, prowadzenie w imieniu klientów negocjacji, prowadzenie mediacji, pełnienie funkcji arbitra w sądach polubownych, prowadzenie szkoleń związanych ze stosowaniem prawa.
Czy przechodząc obok lokalu z szyldem kancelarii prawnej, czy kancelarii odszkodowań obywatel będzie miał pełną wiedzę na temat podmiotu, który oferuje swoje usługi? Czy podmiot ten będzie w stanie dać klientowi pełną gwarancję jakości swoich usług? Czy klient będzie zabezpieczony na wypadek błędu osoby świadczącej usługi prawne? Przede wszystkim, czy klient będzie świadomy, że świadczący usługi prawne nie jest prawnikiem, adwokatem czy radcą prawnym.
Czytaj: Prof. Sowiński: COVID-19 przeminie, kancelarie prawne muszą myśleć o przyszłości>>
Nazwa nie może wprowadzać w błąd
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 28 lutego 2008 r. (sygn. III CSK 245/07) orzekł, że zwrot "kancelaria prawna" w firmie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może wprowadzać w błąd przez sugerowanie, że przedmiotem działania spółki jest świadczenie pomocy prawnej przez osoby będące adwokatami lub radcami prawnymi.
Należy podkreślić, iż nazwa działalności nie może wprowadzać w błąd, zwłaszcza m.in. co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy. Posługiwanie się określeniem kancelaria prawna, kancelaria odszkodowań czy kancelaria windykacyjna może dawać klientowi mylne wyobrażenie, że przedmiotem działalności jest świadczenie pomocy prawnej przez osoby posiadające odpowiednią wiedzę prawniczą i wykształcenie prawnicze.
Z danych z REGON wynika, iż w 2016 roku na rynku polskim było 3100 kancelarii odszkodowawczych (według Wikipedii), a w 2020 - 2979 (według bazy REGON, przy czym tutaj nie zweryfikowałam, czy wszystkie z tych podmiotów to kancelarie odszkodowawcze). Ile z tych podmiotów używało zwrotu kancelaria odszkodowań wprowadzając w błąd swoich klientów co do osoby świadczącej usługi, nie wiemy. Wiemy na pewno, że toczyły się i toczą postępowania sądowe, gdzie oszukani klienci dochodzą swoich praw. Gdyby świadczenie usług prawnych wiązało się z gwarancją ich jakości (świadczenie usług przez odpowiednio wykształcone osoby) wielu z tych procesów można by uniknąć.
Cena promocyjna: 127.2 zł
|Cena regularna: 159 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 31.8 zł
Jak zabezpieczyć interesy klientów
Czy istnieje zatem sposób aby interes klienta był odpowiednio zabezpieczony? Istnieje. Należy wdrażać rozwiązania, które ten interes ochronią. Nie trzeba wyważać drzwi, często rozwiązania mamy już w zastosowaniu. Świadczenie usług prawnych można przypisać do rodzaju działalności gospodarczej, która wymaga urzędowego poświadczenia kwalifikacji zawodowych. Do działalności licencjonowanych należą m.in. usługi detektywistyczne, rzeczoznawcy majątkowi, doradcy restrukturyzacyjni, brokerzy. Czy dobro klienta, który potrzebuje usługi prawnej ma być mniej chronione aniżeli klientów usług licencjonowanych? Odpowiedź jest przecząca. To dobro klienta i ochrona jego interesu winna być tu na pierwszym miejscu.
Chroniąc swoich klientów przy zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, adwokaci sami są narażeni na jej oddziaływanie. Brak ustawowej regulacji świadczenia usług prawnych, definicji usługi prawnej, wymagań urzędowego poświadczenia kwalifikacji zawodowych, rzetelnej informacji dla obywatela, doprowadza do wielu naruszeń, które winny być zwalczane.