SN: nie można wydać wyroku łącznego, gdy kary nie dają się połączyć

Sąd Najwyższy wskazał, że wyrok łączny może być wydany wtedy, gdy orzeczone wobec skazanego kary podlegają wykonaniu. Jeśli doszło do zatarcia skazania odnośnie jednej z kar, to nie może być ona uwzględniona w wyroku łącznym. Kwestię tę komentuje adwokat Łukasz Strzelecki.

Wobec skazanego wydano dwa wyroki:
- w 2013 r. za przestępstwo znęcania, którym skazano go na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby; w okresie tym oddano go pod dozór kuratora i zobowiązano do powstrzymania się od nadużywania alkoholu oraz do poprawnego traktowania pokrzywdzonej. Wykonania tej kary pozbawienia wolności nie zarządzono;
- w 2015 r. za przestępstwo niealimentacji, którym wymierzono skazanemu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby; w okresie tym zobowiązano go do bieżącego łożenia na utrzymanie małoletnich pokrzywdzonych oraz zarejestrowania się w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba poszukująca pracy. Następnie Sąd wydał postanowienie, którym zarządził wykonanie kary pozbawienia wolności.

Wyrok łączny

W czerwcu 2017 r. sąd rejonowy wydał wyrok łączny, którym połączył orzeczone wobec skazanego kary pozbawienia wolności orzeczone wyżej wymienionymi wyrokami. W wyroku łącznym sąd wymierzył skazanemu karę łączną 1 roku pozbawienia wolności. Jednocześnie sąd stwierdził, że w pozostałym zakresie połączone wyroki podlegają odrębnemu wykonaniu. Wydany wyrok łączny nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się.

Kasacja na korzyść

Minister Sprawiedliwości - Prokurator Generalny wniósł kasację na korzyść skazanego, uznając iż sąd rejonowy rażąco naruszył przepisy kodeksu karnego. Autor kasacji wskazał, iż brak było podstaw do wydania wyroku łącznego, skoro jedna z połączonych kar nie podlegała wykonaniu. Nie zarządzono bowiem wykonania orzeczonej wobec skazanego w 2013 r. kary pozbawienia wolności, orzeczonej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat, skoro w okresie próby jak i dalszych 6 miesięcy po upływie okresu próby, sąd nie wydał postanowienia w tym przedmiocie.

Skuteczna kasacja

Sąd Najwyższy uznał wniesioną kasację za zasadną w stopniu oczywistym. W związku z tym uchylił zaskarżony wyrok i jednocześnie umorzył postępowanie w sprawie. Sąd Najwyższy zgodził się z autorem kasacji, iż sąd rejonowy, wydając wyrok łączny, rażąco naruszył przepis art. 85 § 2 k.k. (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r.), a błąd sądu miał wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia.

Kara łączna

Na podstawie art. 85 § 1 k.k. jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną. Z kolei na podstawie art. 85 § 2 k.k. podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu, z zastrzeżeniem art. 89, w całości lub w części kary lub kary łączne za przestępstwa, o których mowa w § 1.

"Kara podlegająca wykonaniu"

Sąd Najwyższy podkreślił, że objęte wyżej powołaną regulacją "kary podlegające wykonaniu", to takie kary, co do których nie została zakończona procedura ich wykonania. W przypadku kar pozbawienia wolności, które były orzeczone "w zawieszeniu", wykluczonym jest zarządzenie ich wykonania po upływie 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Przyjmuje się, że gdy upłynie wyżej wskazany okres czasu, to taka kara nie podlega już wykonaniu i nie podlega też połączeniu w ramach kary łącznej. Taki pogląd wyraził w szczególności Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 marca 2017 r. w sprawie III KK 72/17 (LEX nr 2271448).

  Proces karny >>

Niedopuszczalność wykonania kary

Należy zauważyć, że w rozpoznawanej sprawie jedną z połączonych w wyroku łącznym kar, była kara pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby lat 3. W okresie próby i dalszych 6 miesięcy po jego upływie, sąd nie zarządził jednak wykonania tej kary. Doszło zatem do zatarcia skazania z mocy prawa. Tym samym kara ta nie podlegała już wykonaniu. Nie mogła być więc ona połączona w wyroku łącznym. Rażący błąd sądu rejonowego polegał tu na uwzględnieniu w wyroku łącznym kary, która nie podlegała łączeniu i nie mogła być brana pod uwagę przy orzekaniu kary łącznej. Sąd Najwyższy podkreślił, że jeśli sąd orzeknie karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, a w okresie próby i w dalszym 6 miesiącach nie dojdzie do prawomocnego zakończenia jej wykonania, to taka kara już nigdy nie może zostać wykonana.
Wyrok SN dnia 14.02.2018 r., IV KK 552/17, LEX nr 2450272.

Komentarz eksperta

Celem instytucji kary łącznej jest racjonalizowanie wymiaru kary. Orzeczenie kary łącznej skutkuje tym, że sprawca odbywa jedną karę zamiast kilku kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa. W obecnym stanie prawnym, obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r., z punktu widzenia orzekania o karze łącznej nie jest istotna kwestia chronologii czynów oraz wydawanych wobec skazanego wyroków karnych. Obecnie do wydania wyroku łącznego konieczne jest jedynie to, aby wobec skazanego orzeczono kary tego samego rodzaju, albo inne kary, które mogą być połączone. Co istotne, podstawą orzeczenia kary łącznej są jedynie te kary, które podlegają wykonaniu. W świetle art. 75 § 4 k.k. zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie może nastąpić później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Należy pamiętać o treści art. 76 § 1 k.k., zgodnie z którym skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Skoro doszło już do zatarcia skazania, to nie ma możliwości wykonania kary. Wtedy bowiem skazanie uważa się za niebyłe. Nie jest więc możliwe połączenie kary, co do której doszło do zatarcia skazania, z karą, która jeszcze nie została wykonana. Analogiczna sytuacja ma miejsce, jeśli kara została już wykonana przez skazanego (uchylono art. 92 k.k.). Może się zdarzyć, że skazany dwoma wyrokami, w toku odbywania jednej z kar pozbawienia wolności, złoży do sądu wniosek o wydanie wyroku łącznego, ale przed rozpoznaniem przez sąd tego wniosku, odbędzie on już całość pierwszej kary. Wówczas sąd nie będzie mógł wydać wyroku łącznego. Oczywiście komentowany wyrok Sądu Najwyższego jest trafny. W zaskarżonym wyroku łącznym orzeczono wobec skazanego karę łączną 1 roku pozbawienia wolności, podczas gdy zgodnie z prawem wykonaniu podlegała tylko kara pozbawienia wolności orzeczona w wyroku z 2015 r. w wymiarze 6 miesięcy pozbawienia wolności. Kara orzeczona wobec skazanego w wyroku z 2013 r. nie mogła być zatem wykonana i nie podlegała połączeniu, skoro doszło już do zatarcia skazania w odniesieniu do tego wyroku - wyjaśnia adwokat Łukasz Strzelecki prowadzący kancelarię adwokacką w Miechowie.