Gra hazardowa to szczególny rodzaj umowy dwustronnie zobowiązującej

Dla przeciętnego konsumenta, hazard oznacza grę w kasynach, np. ruletkę, pokera. Tymczasem gry hazardowe to bardzo pojemna kategoria, na którą składają się: gry w karty, bingo, a nawet loterie. Zarówno popularny totolotek, jak i wszelkie loterie smsowe to także gry hazardowe. Uczestnictwo w nich wymaga spełnienia ustawowego kryterium wiekowego, zakłada dobrowolność uczestnictwa, a także odpłatność. Z jednej strony cieszą się one coraz większym zainteresowaniem społecznym, z drugiej - niezrozumienie przez konsumentów istoty zjawiska i zasad jakimi rządzą się gry hazardowe - może skutkować zgłaszaniem skarg konsumenckich do organizatorów lub UOKiK - pisze Dominik Z. Zygmuntowski aplikant adwokacki, doktorant w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej.

Gra losowa – przyrzeczenie świadczenia a wykonanie umowy
Gra losowa jest umową losową dwustronnie zobowiązującą, w której realizacja wygranej zależy od woli stron. Zatem, przez grę rozumie się działanie w wykonaniu umowy, w której strony przyrzekają sobie oznaczoną korzyść majątkową (wygraną), w razie ziszczenia się w przyszłości jakiegoś, co najmniej w pewnym stopniu zależnego od przypadku, zdarzenia. Strony tej umowy przyrzekają sobie świadczenie pod przeciwnymi warunkami, mając świadomość, że jedna z nich poniesie stratę: będzie to przez odpłatne wysłanie wiadomości SMS, połączenie telefoniczne bądź też przez obowiązek wydania wygranej rzeczy. Zawarcie umowy loterii następuje przez przystąpienie grającego do umowy o treści
z góry ustalonej przez prowadzącego loterię. Treść umowy jest zatem podyktowana przez jedną stronę - urządzającego grę. Jest to umowa dwustronnie zobowiązująca i z reguły odpłatna. Uczestniczący w grze płaci za wzięcie w niej udziału (połączenie telefoniczne, wysłanie wiadomości SMS), zaś urządzający grę zobowiązuje się spełnić określone świadczenie (przekazanie wygranej), o ile zajdzie przewidziane w umowie, zależne od przypadku, zdarzenie (wyłonienie numeru telefonu uczestnika w losowaniu).

Loterie audioteksowe - wygrana jako zdarzenie przyszłe zależne od przypadku
W świetle powyższego, nie budzi wątpliwości stwierdzenie, że loteria audioteksowa[1] jest umową, w której strony, przyrzekając sobie świadczenie pod przeciwnymi warunkami: odpłatne połączenie telefoniczne z jednej strony oraz obowiązek wydania wygranej rzeczy
z drugiej strony. Dana osoba, wysyłając wiadomość SMS na odpłatny numer podany przez organizatora loterii, przystępuje do niej, zatem zawiera umowę loterii audioteksowej. Spełnia wynikające z niej świadczenie pieniężne w wysokości kosztu wiadomości SMS, a organizator przyrzeka swoje świadczenie w razie ziszczenia się w przyszłości zdarzenia, zależnego od przypadku. Zdarzeniem przyszłym, zależnym od przypadku, stanowiącym podstawową przesłankę realizacji roszczenia po stronie uczestnika loterii, jest wyłonienie jego numeru telefonu w losowaniu. Osoby przystępujące do loterii, poprzez wysłanie wiadomości SMS
na numer telefonu wskazany przez jej organizatora, spełniają wstępny warunek, który umożliwia im udział w danej loterii i możliwość zdobycia nagrody. Jednak nie jest to jedyny warunek uzyskania nagrody. Generalną zasadą obowiązującą we wszystkich loteriach jest uzależnienie prawa do nagrody od wyników losowania. Dodatkowo należy podkreślić, że uczestnicy loterii powinni sobie zdawać sprawę, że wygrana zależy od przypadku, ponieważ właśnie to element losowości zadecydował o zakwalifikowaniu loterii do kategorii gier hazardowych.

Komunikacja marketingowa a przyrzeczenie nagrody
Zdecydowana większość regulaminów loterii przewiduje możliwość komunikacji  z uczestnikami poprzez przesyłanie wiadomości SMS. Organizatorzy wykorzystują taką formę komunikacji w celu przekazywania uczestnikom rozmaitych informacji dotyczących loterii (np. o wprowadzeniu czasu premiowanego dodatkowymi punktami, premiach, quizach wprowadzonych przez organizatorów i związanej z nimi możliwości uzyskania dodatkowej liczby punktów). Intencją organizatorów jest również zachęcenie uczestników do aktywnego udziału w danej loterii. Treść wiadomości SMS przesyłanych przez organizatora  do uczestników ma charakter marketingowy – promuje udział w loterii.
Komunikaty SMS kierowane do uczestników wymagają starannego i uważnego zapoznania się z ich treścią, ponieważ ze względu na możliwości techniczne (liczba znaków mieszczących się w jednej wiadomości SMS) ich treść i forma są zazwyczaj przekazem skondensowanym. Nie można odczytywać tych wiadomości jako treści sugerujących, że w wypadku wysłania wiadomości zwrotnej uczestnik otrzyma bezwarunkowo nagrodę pieniężną. Przeciwnie, należy zwracać uwagę, że przesyłane do uczestników wiadomości tekstowe mają z reguły charakter warunkowy, podkreślający jedynie szanse na wygranie nagród pieniężnych. Traktowanie tego typu wiadomości jako obietnic bezwarunkowej wygranej kłóci się zatem z ogólnymi współczesnymi zasadami doświadczenia życiowego.
Treść takich wiadomości należy odczytywać łącznie z postanowieniami umowy – czyli regulaminem danej loterii, który, jak każda umowa, określa wzajemne prawa i obowiązki stron. Regulaminy, przewidując możliwość komunikacji smsowej, zazwyczaj podkreślają wyłącznie informacyjny charakter treści wiadomości SMS. Jednocześnie dokumenty
te ustalają zasadę informowania uczestników o wygraniu nagród w drodze połączenia telefonicznego. Zasada telefonicznego informowania o wygranej jest umotywowana chęcią uniknięcia nieporozumień co do uzyskania prawa do nagrody. Z jednej strony, w rozmowie telefonicznej uczestnikowi jest przekazywana informacja o wygraniu nagrody, a z drugiej następuje weryfikacja danej osoby pod kątem spełnienia innych umownych warunków jej uzyskania określonych w regulaminie (np. podania wymaganych danych osobowych). Wyraźne rozdzielenie rodzaju komunikacji organizatora z uczestnikiem w czasie trwania loterii ma na celu uniknięcie nieuzasadnionych roszczeń co do wydania nagrody. Treść wiadomości SMS o ewentualnej wygranej nie jest niezgodna ze stanem rzeczywistym.
W istocie, istnieje gwarancja, że każda nagroda, o której jest mowa w wiadomościach SMS, zostanie wydana. Jednak podstawowym i niezbędnym warunkiem jej wydania jest wyłonienie numeru telefonu danego uczestnika w drodze losowania.

Świadomy konsument
Każdy uczestnik loterii czy też osoba przystępująca do niej, powinni dążyć do poznania zasad gry, w której uczestniczą, poprzez zapoznanie się z konkretnym regulaminem. Regulaminy loterii są dostępne w siedzibie organizatora lub na wskazanej przez organizatora stronie internetowej. We wszystkich materiałach promujących loterię, w tym w spotach reklamowych emitowanych w telewizji, organizatorzy zamieszczają informacje o tym, gdzie można zapoznać się z regulaminem. W trwających loteriach, np.: Loterii Pusty SMS, organizatorzy w materiałach promocyjnych informują potencjalnych uczestników  o możliwości wysłania wiadomości SMS na nieodpłatny numer - w celu rejestracji do udziału loterii, a następnie o konieczności przesłania dalszych wiadomości SMS na numer odpłatny, które dają prawo uczestnictwa w loterii i szansę na zdobycie nagrody pieniężnej. Taki mechanizm jest niezbędnym elementem ustawowej definicji loterii audioteksowej, która stanowi, że w loterii uczestniczy się poprzez odpłatne połączenie telefoniczne lub odpłatne przesłanie wiadomości SMS.
Wymaga również podkreślenia, że udział loterii jest dobrowolny i każdy uczestnik, który nawet otrzymuje od organizatora wiadomość SMS zachęcającą do dalszej gry, nie jest zobowiązany do wysyłania kolejnych wiadomości SMS. Regulaminy zazwyczaj przewidują mechanizmy (np. SMS o treści STOP w przypadku Loterii Pusty SMS), które umożliwiają uczestnikowi zablokowanie otrzymywania wiadomości SMS o charakterze promocyjnym.

W świetle obowiązujących przepisów mających zastosowanie do konsumentów, kwalifikacja określonego działania organizatora loterii (np. praktyki rynkowej)  jako wprowadzającego w błąd, opiera się z reguły na ustaleniu, że w jego wyniku zostało naruszone prawo do podjęcia świadomej decyzji rynkowej. Skutkiem wprowadzenia w błąd  jest uniemożliwienie przeciętnemu konsumentowi dokonanie świadomego, a zatem również efektywnego wyboru. W rozumieniu powszechnie obowiązujących przepisów, przeciętny konsument to taki, który jest dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny. Oceny dokonuje się z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych, językowych  i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów. Przez taką grupę rozumie się dającą się jednoznacznie zidentyfikować grupę konsumentów, szczególnie podatną na oddziaływanie praktyki rynkowej lub na produkt, którego praktyka rynkowa dotyczy, ze względu na szczególne cechy, takie jak wiek, niepełnosprawność fizyczna lub umysłowa.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy uznać, że przeciętny konsument przy odbiorze wiadomości przesyłanych w ramach loterii, powinien zdawać sobie sprawę, że przesłanie przez niego wiadomości SMS (na nieodpłatny lub na odpłatny numer) nie jest jedynym
i wystarczającym warunkiem uzyskania nagrody.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] W świetle obowiązujących przepisów (ustawa z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych – Dz. U. z 2009 r., Nr 201, poz. 1540,
z późn. zm.) są to takie loterie, w których uczestniczy się przez odpłatne połączeniem telefoniczne, wysyłanie krótkich wiadomości tekstowych (SMS) z użyciem publicznej sieci telekomunikacyjnej, a podmiot urządzający loterie oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe.