Zgodnie z prawem Unii, osobą zobowiązaną do zapłaty honorarium wynikającego z prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży jest co do zasady sprzedawca, niemniej jednak państwa członkowskie mogą wyznaczyć inną osobę spośród określonych w dyrektywie 2001/84/WE osób zawodowo działających na rynku dzieł sztuki - orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Prawo do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży jest zdefiniowane w dyrektywie 2001/84/WE w sprawie prawa autora do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego egzemplarza dzieła sztuki (Dz.U.UE.L.2001.272.32) jako prawo autora oryginalnego dzieła sztuki do otrzymania honorarium autorskiego opartego na cenie sprzedaży uzyskanej z każdej odsprzedaży dzieła, następującej po pierwszym rozporządzeniu dziełem. Prawo to stosuje się do wszystkich czynności o charakterze odsprzedaży dokonywanych przez występujące w charakterze sprzedawców, kupujących lub pośredników osoby zawodowo działające na rynku dzieł sztuki.
Christie’s France, będąca francuską spółką zależną międzynarodowego przedsiębiorstwa Christie’s, organizuje regularnie aukcyjną sprzedaż dzieł sztuki. W niektórych przypadkach sprzedaż ta prowadzi do pobrania honorarium wynikającego z prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży. Ogólne warunki sprzedaży Christie’s France stanowią, że dla niektórych oznaczonych w katalogu pozycji, Christie’s France pobiera od kupującego, na rzecz i w imieniu sprzedawcy, kwotę odpowiadającą wynagrodzeniu z tytułu odsprzedaży.
Syndicat national des antiquaires (krajowe stowarzyszenie antykwariuszy, SNA) uważa, że ogólne warunki Christie’s France, nakładające na nabywcę obowiązek zapłaty wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży, stanowią czyn nieuczciwej konkurencji. Christie’s France twierdzi, że dyrektywa 2001/84/WE stanowi bez dalszych uściśleń czy ograniczeń, iż honorarium wynikające z prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży jest wypłacane przez sprzedawcę, a zatem nie wyklucza ona uregulowania obowiązku zapłaty tego honorarium w sposób umowny. Francuski sąd kasacyjny, przed którym zawisł ten spór, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy sprzedawca zawsze ponosi ostatecznie koszt honorarium wynikającego z prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży, czy też możliwe jest odstąpienie od tej reguły w drodze umowy.
Trybunał w ogłoszonym wyroku orzekł, że państwa członkowskie same mogą określić osobę zobowiązaną do zapłaty honorarium wynikającego z prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży. Mimo że dyrektywa stanowi, iż osobą zobowiązaną do zapłaty tego honorarium jest co do zasady sprzedawca, przewiduje ona niemniej jednak odstępstwo od tej zasady i pozwala zatem państwom członkowskim wyznaczyć inną osobę spośród określonych w dyrektywie 2001/84/WE osób zawodowo działających na rynku dzieł sztuki, która to osoba, sama bądź wspólnie ze sprzedawcą, przejmie odpowiedzialność osoby zobowiązanej do zapłaty honorarium autorskiego. Wskazana w ten sposób w ustawodawstwie krajowym osoba zobowiązana do zapłaty może uzgodnić ze wszystkimi pozostałymi osobami, w tym z kupującym, że ten ostatni ostatecznie poniesie, w całości lub części, koszt honorarium wynikającego z prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży, pod warunkiem, że takie umowne uzgodnienie nie wpływa na obowiązki i odpowiedzialność, które spoczywają na osobie zobowiązanej do zapłaty honorarium autorowi. Trybunał podkreślił, że takie odstępstwo jest zgodne z celem dyrektywy, który polega na eliminowaniu zakłóceń konkurencji na rynku dzieł sztuki, ponieważ działania harmonizujące są ograniczone do tych przepisów krajowych, które mają najbardziej bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego. O ile bowiem realizacja wyznaczonego w taki sposób celu wymaga określenia osoby zobowiązanej do zapłaty honorarium wynikającego z prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży, a także zasad dotyczących ustalenia kwoty tego honorarium, o tyle nie dotyczy to kwestii określenia, kto ostatecznie będzie ponosił jego koszt.
Trybunał nie wykluczył, że odstępstwo to może wywierać określony zakłócający wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Taki wpływ ma jednak jedynie charakter pośredni, ponieważ jest on wywołany przez umowne uzgodnienia dokonywane niezależnie od uiszczenia honorarium wynikającego z prawa do wynagrodzenie z tytułu odsprzedaży, za które osoba zobowiązana do zapłaty pozostaje odpowiedzialna.
Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 lutego 2015 r. w sprawie C-41/14 Christie’s France SNC / Syndicat national des antiquaires.
Źródło: www.curia.europa.eu, stan z dnia 26 lutego 2015 r.