Wyrokiem z dnia 14 października 2004 r. (C-275/03) Trybunał Sprawiedliwości stwierdził uchybienie przez Portugalię ciążącym na niej zobowiązaniom poprzez nieuchylenie jej przepisów krajowych uzależniających przyznanie odszkodowania osobom, które doznały uszczerbku w wyniku naruszenia prawa Unii, od udowodnienia winy lub umyślnego działania w dziedzinie zamówień publicznych. Uznając, że Portugalia nie zastosowała się do tego wyroku, Komisja wniosła nową skargę, w której zażądała zasądzenia okresowej kary pieniężnej. Wyrokiem z dnia 10 stycznia 2008 r. (C-70/06) Trybunał orzekł, że Portugalia nie zastosowała się do jego pierwszego wyroku z 2004 r., ponieważ przepisy portugalskie nie zostały uchylone w terminie wyznaczonym przez Komisję. Trybunał nałożył więc na Portugalię okresową karę pieniężną w wysokości 19 392 EUR za każdy dzień opóźnienia w podjęciu środków niezbędnych dla zastosowania się do pierwszego wyroku z 2004 r. od dnia wydania drugiego wyroku, czyli od dnia 10 stycznia 2008 r.
W dniu 31 grudnia 2007 r., to znaczy kilka dni przed wydaniem wyroku z 2008 r. Portugalia przyjęła ustawę nr 67/2007 uchylającą wspomniane przepisy krajowe i ustanawiającą nowe zasady dotyczące odszkodowań za szkody spowodowane przez państwo. Ustawa ta weszła w życie dnia 30 stycznia 2008 r. Komisja uznała jednak, że nie zapewnia ona prawidłowego i całkowitego wykonania wyroku z 2004 r. Aby uniknąć przedłużania sporu, Portugalia przyjęła więc ustawę nr 31/2008 zmieniająca ustawę nr 67/2007, pomimo iż uważała, że ustawa nr 67/2007 zawierała wszelkie środki niezbędne w celu wykonania wyroku z 2004 r. Ustawa nr 31/2008 weszła w życie w dniu 18 lipca 2008 r.
W ramach postępowania w sprawie wyegzekwowania okresowej kary pieniężnej nałożonej przez Trybunał Komisja uznała, że ustawa nr 67/2007 nie zapewniała prawidłowego wykonania wyroku z 2004 r. Według niej Portugalia zastosowała się do wyroku Trybunału dopiero poprzez przyjęcie ustawy nr 31/2008. Wobec tego, w decyzji z dnia 25 listopada 2008 r., Komisja ustaliła całkowitą kwotę okresowej kary pieniężnej naliczając ją do dnia 17 lipca 2008 r., który poprzedził dzień wejścia w życie tej drugiej ustawy.
Na decyzję Komisji Portugalia wniosła skargę do Sądu. Wyrokiem z dnia 29 marca 2011 r. (T-33/09) Sąd stwierdził nieważność tej decyzji. Orzekł, że ocena treści nowych przepisów ustanowionych przez państwo członkowskie w celu wykonania wyroku wydanego przez Trybunał należy zawsze do wyłącznej kompetencji Trybunału i powinna, w razie sporu pomiędzy Komisją i państwem członkowskim, być przedmiotem nowego postępowania.
Komisja wniosła odwołanie zmierzające do uchylenia owego wyroku Sądu.
W ogłoszonym 14 stycznia wyroku Trybunał oddalił odwołanie.
Na wstępie Trybunał przypomniał, że postępowanie, którego celem jest nakłonienie państwa członkowskiego do wykonania wyroku stwierdzającego uchybienie należy uznać za szczególne postępowanie sądowe mające na celu doprowadzenie do wykonania wyroków Trybunału czyli, innymi słowy, za postępowanie egzekucyjne. Wobec tego ocena przez Komisję środków ustanowionych przez to państwo w celu zastosowania się do tego wyroku i egzekwowanie należnych kwot powinny być dokonywane z uwzględnieniem zakresu uchybienia stwierdzonego przez Trybunał.
W niniejszym przypadku, z sentencji zarówno wyroku z 2004 r. jak i wyroku z 2008 r. wynika, że stwierdzone przez Trybunał uchybienie polegało na nieuchyleniu przepisów krajowych. Komisja uznała jednak, że ustawa nr 67/2007 uchylająca wspomniane przepisy krajowe nie zapewniała prawidłowego wykonania wyroku z 2004 r. Trybunał stwierdził, że w ten sposób Komisja wypowiedziała się w przedmiocie zgodności nowej ustawy portugalskiej z prawem Unii, pomimo że ustawa ta wprowadziła zasady odpowiedzialności, które różniły się od zasad ustanowionych w uchylonym uregulowaniu i które nie mogły być wcześniej zbadane przez Trybunał. Tymczasem wykonywanie przez Komisję tego uprawnienia do oceny nie może naruszać wyłącznej kompetencji Trybunału do orzekania o zgodności ustawodawstwa krajowego z prawem Unii.
Jak zostało słusznie wskazane przez Sąd w zaskarżonym wyroku, nie może on też orzekać w przedmiocie dokonanej przez Komisję oceny, czy dana praktyka lub uregulowanie krajowe – niezbadane wcześniej przez Trybunał – są stosowane w celu wykonania wyroku stwierdzającego uchybienie. Nieuchronnie zmusiłoby to bowiem Sąd do orzekania w przedmiocie zgodności takiej praktyki lub uregulowania z prawem Unii i do naruszenia w ten sposób wyłącznej kompetencji Trybunału w tym względzie.
Z tego wynika, że jeżeli pomiędzy Komisją i danym państwem członkowskim istnieje spór co do tego, czy praktyka lub uregulowanie krajowe, które nie zostały wcześniej zbadane przez Trybunał, są stosowane w celu wykonania owego wyroku, Komisja nie może, poprzez wydanie decyzji, samodzielnie dokonać rozstrzygnięcia tego sporu i wyciągnąć z niego konsekwencji dotyczących ustalenia okresowej kary pieniężnej.
Oczywiście, do Sądu może zostać wniesiona skarga o stwierdzenie nieważności takiej decyzji, a wydany przez niego wyrok może stać się przedmiotem odwołania do Trybunału. Jednak analiza, której dokonałby Sąd w ramach takiego postępowania, prowadziłaby do niesłusznego ograniczenia możliwość zbadania przez Trybunał ustaleń dotyczących okoliczności faktycznych, na których Sąd oparł swoją analizę, ponieważ Trybunał nie jest właściwy do ich kontroli w ramach odwołania.
Ponadto przyznanie Komisji szerszego marginesu uznania prowadziłoby do naruszenia proceduralnego prawa do obrony przysługującego państwom członkowskim w postępowaniu w sprawie uchybienia zobowiązaniom. Taka wykładnia powodowałaby bowiem pominięcie postępowania poprzedzającego wniesienie skargi, w toku którego państwo członkowskie ma możliwość podporządkowania się lub skutecznego powołania argumentów obrony wobec zarzutów Komisji.
Jak wynika z powyższego, w zaskarżonym wyroku Sąd nie ograniczył w sposób niesłuszny kompetencji Komisji w zakresie badania wykonania przez Portugalię wyroku z 2008 r. ani, w konsekwencji, swoich własnych kompetencji dotyczących kontroli oceny dokonanej w tym względzie przez Komisję.
Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 14 stycznia 2014 r. w sprawie C-292/11 P Komisja przeciwko Portugalii.
Źródło: www.curia.europa.eu