Prezydent miasta uchylił decyzję przyznającą świadczenia z funduszu alimentacyjnego. W uzasadnieniu decyzji organ wyjaśnił, że powodem uchylenia przyznanego świadczenia był fakt otrzymania alimentów od zobowiązanego. W uzasadnieniu odwołania skarżąca podnosiła, że uzyskana kwota na rzecz małoletnich dzieci z tytułu alimentów dotyczyła wcześniejszych okresów. Dłużnik natomiast w dalszym ciągu nie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego i egzekucja z zagranicy była bezskuteczna.

Samorządowe kolegium odwoławcze utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji, uzasadniając, iż zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 1 poz. 7 ze zm.), organ właściwy wierzyciela oraz marszałek województwa mogą bez zgody osoby uprawnionej zmienić lub uchylić ostateczną decyzję administracyjną, na mocy której strona nabyła prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, jeżeli osoba nienależnie pobrała świadczenia. Zdaniem SKO, taka właśnie sytuacja wystąpiła w przedmiotowej sprawie.

Na decyzję SKO skarżąca złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. W uzasadnieniu skargi wyjaśniła, że od wpłaty w styczniu 2009 r. wspomnianej kwoty, nie otrzymała od dłużnika innych pieniędzy, dlatego też przyjęcie przez organ, że otrzymała ona alimenty jest nieuprawnione. Tym bardziej, że w pojęciu "alimenty" mieszczą się również alimenty zaległe, dlatego też jednorazowa wpłata przez dłużnika nawet znacznej kwoty nie może stanowić o zaspokojeniu roszczenia. Na tej podstawie – zdaniem skarżącej – nie można też przyjąć, że egzekucja stała się skuteczna. WSA w odpowiedzi na skargę zwrócił uwagę, iż świadczenie z funduszu alimentacyjnego jest świadczeniem wypłacanym zamiast alimentów, ale tylko w przypadku, gdy osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, nie wywiązuje się z tego obowiązku. W sytuacji zaś, gdy osoba uprawniona otrzymuje alimenty od osoby zobowiązanej, bez względu na to, czy są to bieżące alimenty, czy alimenty zaległe, wówczas wykluczona jest możliwość przyznania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Nie można, bowiem jednocześnie otrzymywać alimentów od osoby zobowiązanej i świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Wypłacenie świadczenia z funduszu alimentacyjnego w sytuacji, gdy osoba uprawniona otrzymuje alimenty, skutkuje w myśl powołanego wyżej przepisu wstrzymaniem ich wypłaty i uchyleniem decyzji przyznającej takie świadczenia. Kumulacja tych świadczeń jest niedopuszczalna i w konsekwencji powoduje, że świadczenie z funduszu staje świadczeniem nienależnie pobranym.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn. z 2009 r. Dz. U. Nr 1 poz. 7 ze zm.) wspiera osoby znajdujące się w trudniej sytuacji materialnej z powodu niemożności wyegzekwowania środków na bieżące utrzymanie od osób zobowiązanych do alimentacji. Prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ustala się na okres świadczeniowy od 1 października do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego (art. 18 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 8 ustawy). Dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z odsetkami. W okresie, w którym osoba uprawniona otrzymuje świadczenia z funduszu alimentacyjnego komornik sądowy przekazuje wyegzekwowane od dłużnika kwoty zaliczone na poczet alimentów organowi właściwemu wierzyciela do wysokości wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wraz z odsetkami. Podstawowym warunkiem uzyskania świadczeń z funduszu alimentacyjnego jest bezskuteczność egzekucji. Zdaniem NSA należy uznać, że dobrowolna wpłata przez dłużnika alimentacyjnego, z pomięciem komornika, do rąk przedstawicielki ustawowej wierzycieli alimentacyjnych pewnej kwoty pieniędzy na poczet istniejących zaległości alimentacyjnych, nie uprawnia do przyjęcia, że egzekucja stała się skuteczna.

NSA podkreślił, iż świadczenia z funduszu alimentacyjnego będzie można uznać za nienależnie pobrane wówczas, gdy osoba uprawniona w okresie ich pobierania otrzymała alimenty. Sformułowanie "w okresie ich pobierania otrzymała alimenty" oznacza, że uprawniony w tym samym okresie musi pobierać jednocześnie świadczenia z dwóch źródeł. W ocenie Sądu obydwa świadczenia muszą być także wypłacone za ten sam okres. Świadczenia alimentacyjne są świadczeniami okresowymi przyznawanymi i płatnymi najczęściej miesięcznie i podobnie świadczenia wypłacane z funduszu alimentacyjnego na podstawie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wypłacane są w okresach miesięcznych (art. 20 ust. 1 ustawy). Aby można było mówić o jednoczesności pobierania obu świadczeń musi zachodzić tożsamość okresu, za który świadczenia wypłacono, a więc świadczenie wypłacone z funduszu alimentacyjnego musi dotyczyć tego samego miesiąca, co wypłacone równocześnie alimenty. Odmienna interpretacja niweczyłaby cel ustawy, jakim było zapewnienie niezbędnych środków na bieżące utrzymanie osobom uprawnionym do alimentów, gdyż nawet jednorazowe dobrowolne wypłacenie przez dłużnika alimentacyjnego uprawnionemu niewielkiej części zaległych alimentów w trakcie pobierania świadczenia z ustawy skutkowałoby utratą tego świadczenia w okresie świadczeniowym.

NSA po rozpoznaniu skargi stwierdził, że zaistniały przesłanki do jej uwzględnienia. (Wyrok z dnia 28 lipca 2010 r., sygn. akt I OSK 597/10)

Artykuł pochodzi z Serwisu Samorządowego www.lex.pl/samorzad