Czy ekstradycja w celu odbycia służby wojskowej w Ukrainie jest możliwa?

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Żeleński podpisał ustawę obniżającą wiek osób podlegających mobilizacji z 27 do 25 lat. Pojawia się więc pytanie o sposób działania władz ukraińskich w tym zakresie i możliwość podjęcia kroków mających na celu zmuszenie swoich obywateli przebywających poza granicami kraju do powrotu i odbycia służby wojskowej - pisze Paweł Gołębiewski, radca prawny z Kancelarii Kopeć Zaborowski.

Szacuje się według różnych źródeł, iż w Polsce może przebywać nawet 2 miliony obywateli Ukrainy. Czy zatem możliwe są działania prawne przymuszające ich do powrotu do kraju, w związku z powszechną mobilizacją?

Czytaj: Armia chce podwoić rezerwistów w aktywnej rezerwie i wzmocnić WOT >>

Przymus poprzez ekstradycję

Ambasady i konsulaty są naturalnym elementem zapewniającym wsparcie swoim obywatelom poza granicami ojczyzny. Obowiązkiem zagranicznych instytucji dyplomatycznych Ukrainy jest m.in. prowadzenie ewidencji poborowych i ułatwianie powrotu poborowych i rezerwistów na Ukrainę w przypadku mobilizacji oraz w czasie wojny. Jednak pojęcie ułatwianie brzmi jak zachęta realizowana bez możliwości stosowania środków przymusu.

Przymus w powrocie obywatela do swojej ojczyzny będzie z pewnością realizowała instytucja ekstradycji i tu konieczne jest sięgnięcie do szczegółów umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych sporządzonej w Kijowie 24 maja 1993 r., żeby stwierdzić, czy może ona być zastosowana do kwestii służby wojskowej i powszechnej mobilizacji. Zapisy rozdziału II umowy normują współpracę między stronami w zakresie wydania w celu ścigania karnego albo wykonania kary. Spośród czynów, które są przestępstwami według prawa obu umawiających się stron, zdecydowano się jednak na wyłączenie możliwości stosowania wydania, jeżeli przestępstwo polega wyłącznie na naruszeniu obowiązków wojskowych. Element ten wskazuje, iż gdy jedynym przewinieniem jest unikanie służby wojskowej, nie może ono być wyłączną podstawą zwrócenia się strony ukraińskiej do Polski o ekstradycję swojego obywatela.

Co podstawą wniosku?

Nie można jednak wykluczyć, iż podstawą takiego wniosku mogą być przestępstwa bezpośrednio lub pośrednio związane z unikaniem służby wojskowej. Weryfikacja ważności decyzji wojskowych komisji lekarskich w sprawie ustalenia inwalidztwa i uznania niezdolności do służby wojskowej w Ukrainie wskazała na problemy związane z korupcją w tym obszarze, co miało umożliwić tysiącom osób uniknięcie służby wojskowej i wyjazd z kraju mimo trwającej wojny. W tym obszarze władze Ukrainy zapowiadają szeroko zakrojone działania kontrolne, a to może dać asumpt do uchylenia decyzji i wszczęcia szeregu postępowań karnych związanych z wręczaniem korzyści majątkowej w zamian za pozytywne decyzje. Popełnienie przestępstwa polegającego na naruszeniu obowiązków wojskowych oraz korumpowaniu członków wojskowych komisji lekarskich z pewnością będzie stanowiło realną podstawę do zwrócenia się przez stronę ukraińską o wydanie obywatela Ukrainy w celu przeprowadzenia przeciwko niemu postępowania karnego lub wykonania kary.

Nie można na obecnym etapie sądzić, iż może być to zjawisko masowe. Niemniej jednak, powiązane z unikaniem służby wojskowej działania przestępcze, mogą poskutkować podjęciem kroków przez organy ukraińskie o wydanie ich obywateli w ramach procedury ekstradycji, co będzie zgodne z obowiązująca między stronami umową.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.