Kierowca Krzysztof T. został oskarżony o to, że w 26 maja 2022 r. w Białymstoku na drodze publicznej, prowadził samochód osobowy, nie stosując się do decyzji Prezydenta Miasta o cofnięciu uprawnień kategorii B, B1, AM do kierowania pojazdami, tj. o przestępstwo z art. 180a k.k.

Skazanie bez rozprawy

Na rozprawie w dniu 4 października 2022 r. Krzysztof T. i jego obrońca złożyli wniosek o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Wnieśli o  wymierzenie oskarżonemu kary grzywny w wysokości 250 stawek dziennych po 20 zł każda oraz środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 1 roku.

Sąd Rejonowy w Białymstoku, przychylił się do tego wniosku uznając, że okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte, mimo nieprzeprowadzenia rozprawy.

W następstwie Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z 4 października 2022 r. uznał oskarżonego za winnego popełnienia zarzuconego mu przestępstwa i za to na podstawie art. 180a k.k. skazał go na karę grzywny w wysokości 250 stawek dziennych przyjmując, iż jedna stawka dzienna równa się kwocie 20 złotych. 

Ponadto, orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na  rok.

Żadna ze stron postępowania nie zaskarżyła  tego orzeczenia, które uprawomocniło się w dniu 12 października 2022 r.

Kasacja rzecznika na korzyść

W marcu 2023 r. do Sądu Najwyższego wpłynęła kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich, który zaskarżył wyrok na korzyść skazanego.

Autor nadzwyczajnego środka zaskarżenia podniósł zarzut rażącego i mogącego mieć istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia naruszenia prawa procesowego, tj. art. 387 par. 2 k.p.k. Polegało to na przyjęciu, że okoliczności popełnienia przez oskarżonego zarzuconego mu występku, związanego z niestosowaniem się do decyzji prezydenta miasta B. o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami nie budzą wątpliwości.

Tymczasem w sytuacji, gdy z  ujawnionej podczas rozprawy i zaliczonej na poczet materiału dowodowego decyzji tego organu nie wynikało, na jaki okres ów organ cofnął oskarżonemu uprawnienia do kierowania pojazdami. W konsekwencji Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania.

 

Sprawdź również książkę: Opiniowanie w sprawach przestępstw i wykroczeń drogowych ebook >>


Cofnięcie prawa jazdy bez terminu

Sąd Najwyższy uznał kasację Rzecznika Praw Obywatelskich za zasadną i uchylił zaskarżony wyrok.

Zdaniem SN, w tej sprawie szczególnie wnikliwej analizy wymagała kwestia ustalenia obowiązywania w stosunku do oskarżonego – w chwili zarzuconego mu czynu – decyzji administracyjnej o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami, co warunkowało jego odpowiedzialność karną z art. 180a k.k.

Czytaj w LEX: Konarska-Wrzosek Violetta (red.), Kodeks karny. Komentarz do art. 180a >

Obowiązkowi temu Sąd Rejonowy w Białymstoku nie sprostał i mimo zasadniczych wątpliwości we wskazanym zakresie, zaakceptował wiosek oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze.

Zgodnie ze stanowiskiem wyrażanym w orzecznictwie sądów administracyjnych, organ administracji, wykonując na podstawie art. 182 par. 2 k.k.w. wyrok orzekający zakaz prowadzenia pojazdów, jest ściśle związany jego treścią i nie ma możliwości jakiegokolwiek rozszerzania ani zawężania zakazu orzeczonego przez sąd.

Z tych też względów może on cofnąć uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi wyłącznie na czas określony w wyroku, a cofnięcie uprawnień może dotyczyć tylko wskazanego przez sąd zakresu.

Co więcej, orzeczenie organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami, bez powiązania decyzji z zakresem, na jaki orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów, jest obarczone wadą.  

SO ustalił zakaz na dwa lata

Jak zauważył SN, decyzja prezydenta miasta nie określała okresu, na jaki Krzysztofowi T. cofnięto uprawnienia do kierowania pojazdami, jednak bezspornie wiązała to rozstrzygnięcie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 14 czerwca 2021 r. Z uzasadnienia, tego orzeczenia wynika, że środek karny biegnie od dnia 2 lutego 2020 r. do dnia 2 lutego 2022 r. włącznie. Ustalenia w zakresie czasu obowiązywania tego środka zostały poczynione prawidłowo. Sąd Okręgowy w Białymstoku wydłużając bowiem okres orzeczonego wobec Krzysztofa T. zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych z 1 roku do 2 lat, jednocześnie utrzymał w mocy rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 31 marca 2021 r., na mocy którego na poczet tego zakazu zaliczono okres zatrzymania prawa jazdy od 2 lutego 2020 r.

 

Decyzja nie obowiązywała

Stąd też po dniu 2 lutego 2022 r., a więc także w czasie czynu zarzucanego oskarżonemu 26 maja 2022 r., decyzja ta nie stanowiła już przeszkody do odzyskania przez Krzysztofa T. uprawnień do kierowania pojazdami – zauważył Sąd Najwyższy.

Okoliczność, iż oskarżonemu nie przywrócono tych uprawnień nie oznacza, że w dalszym ciągu pozostawały one cofnięte. Skoro w dacie czynu środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów został już wykonany w całości, to decyzja administracyjna w zakresie cofnięcia z tego powodu uprawnień nie obowiązywała. Zaniechanie poddania się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji, względnie nieuzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu, skutkowało zatem wyłącznie brakiem posiadania przez niego prawa jazdy, co z kolei może jedynie wyczerpywać ustawowe znamiona wykroczenia z art. 94 par 1 k.w.  

Przepis ten stanowi, iż kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1500 złotych.

Czytaj też omówienie orzeczenia w LEX: Jazda bez uprawnień to nie to samo co jazda wbrew decyzji organu >

Były wątpliwości co do faktów

W tej sytuacji uznanie, że nie zachodzą wątpliwości stojące na przeszkodzie uwzględnieniu wniosku oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze stanowiło rażące naruszenie przepisu wskazanego w nadzwyczajnym środku zaskarżenia. W sposób oczywisty uchybienie to miało wpływ na treść wyroku, bowiem nie rozważono prawidłowo znaczenia i skutków braku sprecyzowania w decyzji Prezydenta Miasta okresu na jaki cofnięto oskarżonemu uprawnienia do kierowania pojazdami.

W świetle tych  rozważań konieczne stało się więc uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Białymstoku. Są ten musi teraz rozważyć potrzebę zakwalifikowania czynu zarzucanego oskarżonemu jako wykroczenia określonego w art. 94 par. 1 k.k.

Wyrok Izby Karnej SN z 13 września 2023 r., sygnatura akt IV KK 117/23