Wnioskodawca A. A. złożył 7 lutego 2019 r. wniosek o dopuszczenie go do egzaminu adwokackiego. Następnie Komisja Egzaminacyjna z siedzibą w Katowicach stwierdziła, że uzyskał on pozytywny wynik z tego egzaminu.
Odmowa wpisania na listę
Zatem 13 maja 2019 r. A. A. złożył w Okręgowej Radzie Adwokackiej w Katowicach wniosek o wpis na listę adwokatów Izby Adwokackiej w Katowicach. Dołączył zaświadczenie o niekaralności, oświadczenie o korzystaniu z pełni praw publicznych oraz posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych. A także świadectwo pracy w charakterze asystenta sędziego w Sądzie Rejonowym.
Uchwałą z 29 sierpnia 2019 r. Okręgowa Rada Adwokacka w Katowicach odmówiła A. A. wpisu na listę adwokatów. W uzasadnieniu stwierdziła, że mimo złożenia wielu rekomendacji, nie dawał on rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata. Podstawą tej oceny było ustalenie, że A. A. brał czynny udział w happeningu "NIE dla współczesnej Targowicy", gdzie doszło do wieszania na szubienicach portretów niektórych europosłów.
Minister uchyla decyzję NRA
A. A. wniósł do Ministra Sprawiedliwości odwołanie od uchwały Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej.
Minister sprawiedliwości decyzją z 30 stycznia 2020 r., uchylił w całości uchwałę Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej w Warszawie, która odwołania kandydata nie uwzględniła. I przekazał sprawę Okręgowej Radzie Adwokackiej w Katowicach do ponownego rozpoznania.
Ze skargą na decyzję ministra sprawiedliwości wystąpiło Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej. A. A. nie wykazał ukończenia wyższych studiów prawniczych i uzyskania tytułu magistra, a okoliczność ta wynikała jedynie ze złożonego przez skarżącego życiorysu. Nie został złożony stosowny dyplom, ani jego odpis, bądź uwierzytelniona kopia. Minister uznał to za brak, który nie został uzupełniony ani w postępowaniu przed Okręgową Radą Adwokacką w Katowicach, ani w postępowaniu przed Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej. Zdaniem ministra świadczyło to o nierozpoznaniu przez organy całości okoliczności sprawy.
Minister podkreślił, że organy samorządu adwokackiego w toku postępowania wiedziały, że w sprawie happeningu "NIE współczesnej Targowicy" Prokuratura Okręgowa wszczęła postępowanie, w którym A. A. został przesłuchany w charakterze świadka. W ocenie ministra takie postępowanie samorządu doprowadziło do przedwczesności wniosków.
Minister uznał również, że organy samorządu zawodowego niezasadnie oceniły przedłożone przez skarżącego rekomendacje za dowody niewiarygodne, tylko z powodu ich ogólnej treści.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, kontrolując legalność zaskarżonej decyzji stwierdził, że organy samorządu nie wyjaśniły wszystkich okoliczności sprawy.
Skarga kasacyjna do NRA
Ze skargą kasacyjną od tego wyroku wystąpiło Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej, zaskarżając wyrok w całości oraz wnosząc o jego uchylenie w całości i rozpoznanie skargi na decyzję ministra sprawiedliwości.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie, jakkolwiek nie wszystkie jej zarzuty zostały oparte na usprawiedliwionych podstawach.
Według sądu II instancji stanowisko WSA nie jest ani zasadne, ani też – zrozumiałe. A to wobec jego wewnętrznej sprzeczności. Nie sposób jest bowiem twierdzić, że organ samorządu zawodowego adwokatów dostatecznie wyjaśnił podstawę podjęcia uchwały o odmowie wpisu na listę adwokatów i równocześnie uznawać, że uchwała ta nie jest jednak zgodna z prawem.
Brak rękojmi - nie do uzupełnienia
Zdaniem NSA, zbędne było oczekiwanie, że postępowanie wyjaśniające, odnoszące się do spełniania przez wnioskodawcę pozostałych przesłanek wpisu na listę adwokatów spełni oczekiwania wnioskodawcy. Dlatego, że brak spełniania chociażby jednej z nich sprzeciwia się temu wpisowi. Sugerowana przez sąd I instancji potrzeba usunięcia "deficytów" postępowania wyjaśniającego, niczemu by więc nie służyła. Zwłaszcza, że nie sposób jest usunąć deficyty, które w rzeczywistości nie istnieją. Jest to brak rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu.
NSA podkreśli, że kontrolowany wyrok nie odpowiada prawu i podlega uchyleniu, wobec dostatecznego wyjaśnienia istoty sprawy.
Wyrok NSA ze 22 stycznia 2025 r., sygnatura akt II GSK 1412/21.