Złe dysponowanie finansami szkoły nie może być jedyną przesłanką odwołania dyrektora

Negatywna ocena przez organ prowadzący szkołę wykonywanych przez dyrektora zadań, w postaci nieprzestrzegania zasad prawidłowej gospodarki finansowej i złego dysponowania środkami finansowymi określonymi w planie finansowym, nie pozwala na zakwalifikowanie tego typu działań do szczególnie uzasadnionych przypadków, uzasadniających odwołanie dyrektora ze stanowiska, bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego uznał WSA w Lublinie.

Wójt gminy po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, odwołał ze stanowiska dyrektora gimnazjum, bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego. Jako przyczynę odwołania wskazał między innymi: rażące nierealizowanie przyjętej w gminie reformy oświaty, nieprzestrzeganie przez dyrektora jako kierownika jednostki zasad prawidłowej gospodarki finansowej oraz złe dysponowanie środkami finansowymi określonymi w planie finansowym.

Wojewoda rozstrzygnięciem nadzorczym stwierdził nieważność zarządzenia wójta. Zdaniem organu nadzoru zostało ono wydane z naruszeniem art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.), bowiem jakkolwiek decyzja w sprawie odwołania dyrektora szkoły, ze stanowiska bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego, oparta jest na uznaniu organu, to jednak jest ono uzależnione od wystąpienia "szczególnie uzasadnionych przypadków". Taki szczególnie uzasadniony przypadek, w ocenie organu nadzoru, dotyczy sytuacji nadzwyczajnych, zupełnie wyjątkowych, które dają podstawę organowi odwołującemu ocenić, iż dalsze kierowanie szkołą przez dyrektora stanowi istotne zagrożenie osiągnięcia jej celów. W pojęciu tym nie mieści się każde naruszenie prawa przez dyrektora, ale obejmuje ono tylko takie sytuacje, w których nie jest możliwe dalsze pełnienie przez nauczyciela funkcji kierowniczej i zachodzi konieczność natychmiastowego przerwania jego czynności z uwagi na zagrożenie dla interesu publicznego. Natomiast zdaniem wojewody przyczyny odwołania dyrektora z zajmowanego stanowiska nie mieszczą się w kategorii "przypadków szczególnie uzasadnionych", bowiem nie pozwalają na przyjęcie, że dyrektor dopuściła się nagannego sprawowania obowiązków kierowniczych uzasadniających odwołanie z zajmowanego stanowiska bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego.
WSA zgodził się ze stanowiskiem wojewody, iż ocena pracy dyrektora nie może nosić cech dowolności, a podejmowane w tej materii rozstrzygnięcie nie może być traktowane jako jeden z przypadków tzw. uznania administracyjnego. Z przepisów ustawy o systemie oświaty wynika bowiem, że obowiązuje szczególny tryb obsadzania stanowisk dyrektorów szkół, świadczący o woli ustawodawcy zapewnienia cech trwałości stosunkowi pracy na stanowisku dyrektora szkoły, a wszelkie ingerencje w tego rodzaju stosunek muszą być traktowane jako odstępstwo od powyższej zasady i sprowadzać się do sytuacji, które nie należą do działań codziennych, rutynowych, gdy dalsze pozostawienie wybranej w konkursie osoby na stanowisku dyrektora groziłoby wywołaniem negatywnych i szkodliwych skutków. Ponadto WSA podkreślił, iż za przypadki szczególnie uzasadnione należy uznać zdarzenia (działanie lub zaniechanie) o charakterze zupełnie wyjątkowym, nadzwyczajnym (wykraczającym poza działanie rutynowe, codzienne), mające charakter niedopełnienia obowiązków lub naruszenia uprawnień określonych prawem przez nauczyciela – dyrektora szkoły, przy czym stwierdzone uchybienie nauczyciela są tego rodzaju, że powodują destabilizację w realizacji funkcji (dydaktycznej, wychowawczej i oświatowej) szkoły.
WSA podzielił pogląd wojewody, że w podjętym przez wójta zarządzeniu, oprócz ogólnikowego wskazania i lakonicznego opisu zarzutów kierowanych pod adresem dyrektora gimnazjum nie wyjaśnił on, czy i w jakim zakresie zarzucone uchybienia uniemożliwiają dalsze funkcjonowanie placówki i jakie negatywne skutki dla kierowanej przez skarżącą szkoły wywołałoby pozostawienie jej na zajmowanym stanowisku dyrektora. W opinii WSA negatywna ocena przez organ prowadzący szkołę wykonywanych przez dyrektora zadań, w tym nieprzestrzeganie zasad prawidłowej gospodarki finansowej i złe dysponowanie środkami finansowymi określonymi w planie finansowym, zadań administracyjnych, zarzut niewywiązywania się przez nią z ustaleń wynikających z zatwierdzonego arkusza organizacyjnego placówki oraz ustaleń z organem prowadzącym dotyczących reformy oświaty polegającej na przekształceniu szkół w szkoły stowarzyszeniowe, a także istniejący konflikt pomiędzy dyrektorem a organem prowadzącym objawiający się brakiem współpracy i nieprzestrzeganiem poleceń służbowych przez dyrektora, nie pozwalają na zakwalifikowanie tego typu działań dyrektora szkoły do szczególnie uzasadnionych przypadków, o których mowa w art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty.

Wyrok WSA w Lublinie z 16 października 2012 r., sygn. akt III SA/Lu 631/12, nieprawomocny.