Zasady organizacji zajęć podczas niekorzystnych warunków atmosferycznych

Wiele szkół wciąż jest zamkniętych z powodu ataku zimy. Rodzi to liczne konsekwencje zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli. Jakie są skutki zawieszenia zajęć, które z nich należy odrobić i czy nauczycielom należy się wynagrodzenie za lekcje, które odwołano?

Zagadnienie wstępne

Do obowiązków dyrektora szkoły i przedszkola należy zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu na terenie placówki oraz uczestnictwa w zajęciach poza jej obiektami, przez cały rok szkolny i w każdych warunkach atmosferycznych, zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69 z późn. zm.) - dalej r.b.h.p. Pomieszczenia powinny mieć zapewnione właściwe oświetlenie, wentylację (w tym wietrzenie) i ogrzewanie – temperatura w każdym wnętrzu, w którym przebywają uczniowie, powinna wynosić co najmniej 18 stopni (§ 9 ust. 1, § 12 i § 17 ust. 1 r.b.h.p.). Dotyczy to zarówno sal lekcyjnych, jak i gimnastycznych.

Niekiedy aura zimowa powoduje, że dyrektor nie jest w stanie sprostać obowiązkowi zapewnienia uczniom wskazanych powyżej warunków bhp. W zależności od tego, w jakiej sytuacji znajduje się kierowana przez niego placówka oraz uczniowie, podejmuje wówczas decyzję o kontynuacji zajęć lub czasowym zamknięciu placówki. Może zatem się zdarzyć, że w czasie mrozów w tej samej miejscowości niektóre placówki funkcjonują normalnie, a inne odwołują lekcje. Takich dylematów nie mają natomiast dyrektorzy tych szkół, w których w czasie najtrudniejszych warunków atmosferycznych trwają ferie.

 1. Zawieszenie zajęć z powodu temperatury w budynku

 Budynki szkolne i przedszkolne znajdują się w rożnej kondycji. Niektóre placówki borykają się z problemem nieszczelnych okien i dachów lub przestarzałych instalacji grzewczych. Inne, nawet te bardzo nowoczesne, również mogą napotkać zimą na trudności w zapewnieniu uczniom właściwych warunków, np. gdy z powodu mrozu awariom ulegają szkolne lub miejskie instalacje wodne, cieplne czy energetyczne. W skrajnych przypadkach, jeżeli dyrektor nie jest w stanie zapewnić uczniom temperatury co najmniej 18 stopni w pomieszczeniach, w których odbywają się zajęcia, jest zobowiązany zawiesić zajęcia na czas określony - przewidywanego utrzymywania się niskich temperatur. Czas ten może zostać przedłużony, jeśli temperatura nie wzrośnie w czasie uprzednio przewidywanym przez dyrektora. W takim przypadku zawieszenia zajęć, dyrektor nie musi uzyskać zgody organu prowadzącego, musi go jednak zawiadomić o tym fakcie, na mocy § 17 ust. 2 r.b.h.p. Jeśli wymagana temperatura nie może zostać zapewniona tylko w części pomieszczeń, dyrektor musi ocenić realną sytuacje swojej placówki. Zajęcia nie muszą zostać zawieszone, jeżeli można je zrealizować w innych pomieszczeniach, niż planowane, pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej temperatury.

 Przykład

W klasach szkoły podstawowej panuje dopuszczalna temperatura, a tylko w sali gimnastycznej jest niższa niż 18 stopni. W takim przypadku dyrektor szkoły nie zawiesił zajęć w szkole, natomiast zajęcia z wychowania fizycznego odbywają się na korytarzu szkolnym.

Przykład

W większości klas gimnazjum temperatura jest niższa niż 18 stopni. Istnieje hipotetyczna możliwość, że uczniowie z takich klas pomieszczą się w salach lekcyjnych o odpowiedniej temperaturze, w której są równocześnie prowadzone zajęcia z innych przedmiotów. Jednak w takich warunkach realizacja zajęć dydaktycznych będzie faktycznie niemożliwa, zatem dyrektor powinien je zawiesić.

Zajęcia nie muszą zostać odwołane także w przypadku, gdy temperatura jest niższa niż dopuszczalna przez część dnia, albo gdy dyrektor może zapewnić uczniom inne pomieszczenia. Istnieje bowiem możliwość skrócenia przerw, a także lekcji z 45 do 30 minut, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.); odwołane mogą zostać natomiast zajęcia dodatkowe. Ponadto w praktyce w trudnych sytuacjach swoje wolne pomieszczenia mogą udostępnić szkole inne instytucje. Muszą one być jednak dostosowane do potrzeb uczniów.

Przykład

Wyższa uczelnia udostępniła swoje sale wykładowe zespołowi szkół składającemu się z przedszkola, szkoły podstawowej i gimnazjum, a także liceum ogólnokształcącemu, które nie wchodzi w skład zespołu. Takie warunki nie są odpowiednie do prowadzenia zajęć z większością uczniów wchodzących w skład zespołu, więc jego dyrektor zawiesił zajęcia. Natomiast możliwość skorzystania z sal wykładowych szkoły wyższej pozwoliła dyrektorowi liceum kontynuować zajęcia.

 2. Zawieszenie zajęć z powodu temperatury na zewnątrz

Dyrektor może (nie musi) zawiesić zajęcia na czas oznaczony także w przypadku, gdy temperatura powietrza (zewnętrzna) mierzona o godzinie 21.00 w dwóch kolejnych dniach wyniosła – 15 stopni lub była niższa. W takim przypadku dyrektor jest zobowiązany uprzednio uzyskać zgodę organu prowadzącego. Zawieszenie zajęć trwa przez czas uzgodniony z organem prowadzącym, który w praktyce obejmuje czas prognozowanej niskiej temperatury i może zostać w razie potrzeby przedłużony. Zajęcia nie muszą być odwoływane w szczególności w przypadkach, gdy w pomieszczeniach, w których odbywają się zajęcia, szkoła lub przedszkole zapewnia odpowiednią temperaturę lub warunki atmosferyczne nie utrudniają w znaczny sposób dotarcia uczniów i nauczycieli do placówki i powrotu z niej do domu.

Przykład

Szkoła podstawowa zapewnia wszystkim uczniom ciepłe mleko, a dla najmłodszych dzieci organizuje dodatkowe zajęcia ruchowe w czasie przerw na korytarzu przeznaczonym tylko dla nich.W warunkach zimowych dyrektor nie jest natomiast zobowiązany do umożliwienia uczniom spędzania przerw na świeżym powietrzu (§ 14 ust. 2 r.b.h.p.). W przypadku znacznego spadku temperatur uczniowie, zwłaszcza najmłodsi, nie powinni spędzać czasu na zewnątrz budynku szkolnego lub przedszkolnego. Przedszkole lub szkoła powinny ograniczyć zajęcia prowadzone na zewnątrz. Z przepisów nie wynika, jaka jest minimalna temperatura, przy której uczniowie nie powinni brać udziału w zajęciach odbywających się poza terenem placówki. Z zasad doświadczenia życiowego wynika jednak, że niskie temperatury są niebezpieczne zwłaszcza dla najmłodszych dzieci. Personel szkolny i przedszkolny nie ma także wpływu na to, czy uczeń jest ubrany odpowiednio do warunków atmosferycznych lub czy jest w pełni zdrowy. W związku z tym, jeżeli placówka nie rezygnuje z zajęć organizowanych poza jej terenem, powinna uprzedzić o tym rodziców młodszych uczniów i uzyskać ich zgodę na udział ich dzieci w takich zajęciach w danym dniu.