Wychowanie przedszkolne - wymagania budowlano-sanitarne dla punktów i zespołów wychowania przedszkolnego

Nowela ustawy o systemie oświaty, uchwalona 7 września 2007 r. (Dz. U. Nr 181, poz. 1292), i wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 stycznia 2008 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania (Dz. U. Nr 7, poz. 38) umożliwiają gminom oraz innym osobom prawnym oraz osobom fizycznym organizowanie od 1 stycznia 2008 r. wychowania przedszkolnego w formach innych niż przedszkola i oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych. Zapisy zawarte w przepisach stanowią również podstawę prawną dla uzupełnienia istniejącej sieci przedszkoli.

Jakkolwiek sama idea jest słuszna, to w praktyce skomplikowane przepisy uniemożliwiały zakładanie małych placówek. Dopiero nowela cyt. rozporządzenia (z dnia 13 czerwca 2008 r.), obowiązująca od 3 lipca 2008 r. usunęła bariery natury prawnej i faktycznej dając faktyczną możliwość utworzenia małej placówki wychowania przedszkolnego.

Rozporządzenie wprowadza dwie nowe formy wychowania przedszkolnego, które mają się sprawdzić na terenach wiejskich oraz w zaniedbanych środowiskach wielkich miast – zespoły wychowania przedszkolnego i punkty przedszkolne. Chodzi o to, by także pochodzące stamtąd dzieci objęte były edukacją przedszkolną i lepiej przygotowane do podjęcia nauki.

A zatem wychowanie przedszkolne może być prowadzone w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych, a także:

• w zespołach wychowania przedszkolnego – gdzie zajęcia są prowadzone w niektóre dni tygodnia;
• w punktach przedszkolnych – gdzie zajęcia są prowadzone codziennie z wyjątkiem przerw ustalonych przez prowadzącego.

W obu rodzajach placówek grupy przedszkolaków mogą liczyć 3 – 25 dzieci. Minimalny dzienny wymiar zajęć wychowania przedszkolnego w zespole lub punkcie to trzy godziny dziennie i 12 godzin tygodniowo.

Na tworzenie alternatywnych przedszkoli i wsparcie tzw. małych przedszkoli, które powstały w ostatnich latach, przeznaczono 240 mln euro ze środków Unii Europejskiej na lata 2007-2013.

Sieć wychowania przedszkolnego

Przepisy organizacyjne przewidują, że dotychczasowe przedszkole może stać się swoistą „bazą” dla gminnego centrum edukacji i wspierania rozwoju małego dziecka. Istniejące przedszkola, wraz z zespołami wychowania przedszkolnego, będą też punktami przedszkolnymi, mogą tworzyć sieć i stanowić lokalne centrum, pełniące funkcje edukacyjne, kulturalne, integracji i pomocy środowiskowej na rzecz wspierania rozwoju małego dziecka i jego rodziny. Sprowadza się to do tego, że kilkanaście punktów przedszkolnych, działających w sieci, może korzystać z pracy jednego wspólnego logopedy, psychologa lub innych specjalistów, a jeden nauczyciel może pracować w dwóch zespołach wychowania przedszkolnego, zlokalizowanych w niewielkiej odległości od siebie. Tworzenie sieci przedszkolnych łączących publiczne i niepubliczne przedszkola, a także inne formy wychowania przedszkolnego (punkty i zespoły wychowania przedszkolnego) ma ułatwić gminie realizację celu, jakim jest wyrównanie szans edukacyjnych dzieci z małych ośrodków lub mniej zamożnych rodzin, a rodzicom aktywne włączenie się w proces budowania lokalnej polityki oświatowej, realizacji programów edukacyjnych i zapewnienie warunków do uczenia się.

Idea punktów i zespołów wychowania przedszkolnego

Punkty i zespoły wychowania przedszkolnego są całkowicie nową formą opiekuńczo-edukacyjną dzieci w wieku przedszkolnym, stąd zrozumienie czym ona różni się od tradycyjnego przedszkola oraz kto i w jaki w jaki sposób możne podjąć się jej realizacji jest sprawą kluczową. Stąd, „krok po kroku” w cyklu komentarzy przedstawimy wymagania wiążące się z uruchomieniem takich placówek, a także zasady ich finansowania. Należy pamiętać, że decyzję o prowadzeniu punktu przedszkolnego lub zespołu wychowania przedszkolnego powinno poprzedzić dokładne rozpoznanie lokalnych potrzeb i możliwości, w tym finansowego wsparcia ze strony gminy oraz innych funduszy celowych (w tym europejskich).

Podstawowe różnice między formami wychowania przedszkolnego

Wychowanie przedszkolne, zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, jest ofertą edukacyjną dla dzieci w wieku obecnie 3–6 lat (po obniżeniu wieku obowiązku szkolnego dla dzieci w wieku 3–5 lat), a jego podstawową formą organizacyjną jest przedszkole. Przedszkola mogą być publiczne lub niepubliczne. Ich cechą wspólną jest realizacja funkcji edukacyjnej, wychowawczej i opiekuńczej.

Natomiast punkty przedszkolne i zespoły wychowania przedszkolnego są formami uzupełniającymi sieć przedszkolną, w których – jako pierwszoplanowe – realizowane są zadania edukacyjno-wychowawcze. Celem ich istnienia jest zapewnienie dziecku wiedzy i umiejętności potrzebnych do rozpoczęcia nauki w szkole, a tym samym wyrównywanie szans edukacyjnych. Cechą i jednocześnie zaletą tych placówek jest to, że lokalizuje się je blisko domu rodzinnego dzieci. Natomiast cechą wspólną wszystkich form wychowania przedszkolnego jest realizacja wychowania przedszkolnego zgodnie z podstawą programową.

Podmioty uprawnione do zakładania punktów i zespołów wychowania przedszkolnego

Punkty przedszkolne i zespoły wychowania przedszkolnego mogą być zakładane przez:

• gminę,
• osoby prawne (np. organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, fundacje, związki wyznaniowe),
• osobę fizyczną (każdy dorosły obywatel, nie musi sam mieć wykształcenia pedagogicznego, ale wtedy musi zatrudnić nauczyciela posiadającego kwalifikacje do pracy w przedszkolu).

Mogą być one tworzone na przykład w:

• budynku funkcjonującej szkoły lub przedszkola,
• budynku po zlikwidowanej szkole lub przedszkolu,
• świetlicy środowiskowej,
• remizie strażackiej,
• budynku parafialnym,
• domu kultury,
• prywatnym domu lub mieszkaniu,
• wynajętym pomieszczeniu,
• innych, odpowiednio zaadaptowanych lokalach.

Do czasu ogłoszenia noweli rozporządzenia zapisy dotyczące obiektu, w którym miała znajdować się taka placówka były bardzo ogólne. Brak szczegółowych uregulowań powodował, że władze odpowiedzialne za ich funkcjonowanie (np. sanepid) wymagały od organizatorów zapewnienia takich samych standardów jak dla szkół czy dużych przedszkoli. Oznaczało to, że podmiot, który chciał uruchomić taką placówkę musiał dostosować planowany obiekt do wymagań, o których mowa w prawie budowlanym lub wybudować nowy. Taką barierą, w praktyce nie do usunięcia, był wymóg 3 metrowej wysokości pomieszczeń, w których przebywały dzieci. Te podstawowe bariery usunęła nowela rozporządzenia z dnia 13 czerwca 2008 r., zmieniająca rozporządzenie z dnia 10 stycznia 2008 r. Zawarto w niej (m.in.) szczegółowe regulacje określające warunki, jakie musi spełniać lokal, w którym ma funkcjonować punkt przedszkolny lub zespół wychowania przedszkolnego, łagodzące dotychczasowe wymagania sanitarno-lokalowe wobec punktów i zespołów. Niewątpliwie ułatwi to (w porównaniu z przedszkolem i szkołą) zakładanie punktów i zespołów przez zainteresowane podmioty, szczególnie na terenach wiejskich.