Czy dyrektor szkoły będąc na urlopie wypoczynkowym, tj. w czasie ferii letnich może podpisywać umowy o pracę, wypowiedzenia umów lub dokumenty dotyczące remontów w szkole?

W pytaniu poruszono trzy kwestie, czy:
1. dyrektor może podejmować czynności służbowe w trakcie urlopu wypoczynkowego,
2. pracodawca polecił mu wykonanie tych czynności,
3. koniecznym było podjęcie tych czynności przez dyrektora w tym czasie?
Przed udzieleniem odpowiedzi należy przywołać zasadę, że pracodawcą dyrektora – nauczyciela jest szkoła, zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) - dalej u.s.o. oraz art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.). W przypadku dyrektora szkoły niektóre zadania pracodawcy wobec dyrektora wykonuje organ wykonawczy j.s.t. (art. 5c u.s.o.) lub inny organ prowadzący.

Ad. 1.
Pracownicy, co do zasady, powinni wykorzystywać urlopy zgodnie z ich celem. W wielu jednak przypadkach decydują o przeznaczeniu wolnego czasu na dodatkową pracę.
Urlop wypoczynkowy jest corocznym, płatnym zwolnieniem pracownika z obowiązku świadczenia pracy i służy regeneracji sił pracownika oraz wypoczynkowi. Na pracodawcy spoczywa obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu w naturze. Tylko w ściśle określonych przypadkach istnieje możliwość zamiany urlopu na ekwiwalent pieniężny.
Chociaż przepisy prawa pracy nie określają wprost, że w czasie urlopu pracownik musi tylko wypoczywać, to stworzone przez nie gwarancje wskazują, że na ten cel należy go wykorzystać.

Czym jest wykonywanie pracy w okresie urlopu wypoczynkowego, jeżeli jest to praca na rzecz pracodawcy?
Urlop wypoczynkowy pełni określoną funkcję i podnosi wydajność pracownika w dalszej pracy, choć z pewnością nie jest to podstawowy cel urlopu. Urlop jest bowiem przeznaczony przede wszystkim dla dobra pracownika, a nie dla interesu pracodawcy.
Nie ma jednak żadnego ograniczenia w swobodnym dysponowaniu tym czasem przez zatrudnionego. Pracownik może więc wyjechać na wakacje albo pozostać w domu bądź przeprowadzać remont mieszkania. Może też podjąć dodatkowe zatrudnienie, zarówno w ramach stosunku pracy, jak i na podstawie umowy cywilnoprawnej, np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Pracownik podejmujący dodatkowe zatrudnienie musi mieć jednak świadomość, że będąc na urlopie wypoczynkowym nadal pozostaje w stosunku pracy i nie w pełni dysponuje swoim czasem.

Ad. 2 i 3.
Przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeksu pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) przewidują, że w trakcie trwania urlopu wypoczynkowego mogą zaistnieć sytuacje, z powodu których pracownik nie będzie mógł wykorzystać dalszej części urlopu i zostanie odwołany przez pracodawcę z urlopu.
Taka sytuacja jest dopuszczalna wyjątkowo i pod warunkiem, że:
- obecność pracownika w zakładzie jest niezbędna,
- wystąpią okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.
Pracownik ma obowiązek podporządkować się poleceniu pracodawcy odwołania go z urlopu bez względu na własną ocenę zasadności tej decyzji i stawić się do pracy.

Odpowiadając wprost na pytanie:

Moim zdaniem, podczas urlopu wypoczynkowego dyrektor może osobiście wykonywać czynności służbowe wymienione w pytaniu. Podczas urlopu nadal jest pracownikiem i nadal aktualne jest powierzenie stanowiska. Tym bardziej, że wprost działa na rzecz pracodawcy, (czyli szkoły).
W przypadku jego fizycznej nieobecności w szkole czynności tych wykonać nie mógłby poza jej siedzibą. Nasuwa się jednak pytanie, czy organ prowadzący, działający w imieniu szkoły jako pracodawcy odwołał dyrektora z urlopu (powinien wówczas oddać np. dzień wolny w zmian za dzień pracy podczas urlopu) lub uwzględnił fakt wskazania osoby, która zastępował dyrektora podczas jego nieobecności w pracy (np. wicedyrektor)?