Czy nauczyciel, który ma ukończone wychowanie fizyczne (5 letnie studia magisterskie) w zakresie nauczania wychowania fizycznego i rehabilitacji posiada uprawnienia do prowadzenia zajęć korekcyjno - kompensacyjnych?
Według mojej opinii, nauczyciel, który jest magistrem wychowania fizycznego i rehabilitacji posiada kwalifikacje do zatrudnienia w szkole podstawowej, a specyfika ukończonych studiów predysponuje go również do prowadzenia w szkole gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej.
Wymagane kwalifikacje nauczycieli zostały określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 155, poz. 1288 z późn. zm.). Spełnianie przez nauczycieli kwalifikacji uzależnione jest od nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć oraz typu szkoły w jakiej są zatrudnieni.
W związku z tym, że autor pytania nie określił typu szkoły, to przedstawię kwalifikacje, jakie wymagane są od nauczycieli szkół podstawowych (najniższe).
Zgodnie z §4 rozporządzenia kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach podstawowych posiada osoba, która legitymuje się dyplomem ukończenia:
1. studiów magisterskich na kierunku zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
2. studiów magisterskich w specjalności zgodnej lub zbliżonej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
3. studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć lub
4. studiów wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
5. studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć albo dyplomem ukończenia studiów wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć lub
6. zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności zgodnej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć albo zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności innej niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto ukończyła kurs kwalifikacyjny z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć.
Jak wynika z wyżej przedstawionych przepisów, nauczyciel, który jest magistrem wychowania fizycznego i rehabilitacji posiada kwalifikacje do zatrudnienia w szkole podstawowej, a specyfika ukończonych studiów predysponuje go również do prowadzenia w szkole gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej. Proszę zwrócić uwagę na zapisy w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki (Dz. U. z 2007 r. Nr 164, poz. 1166). Otóż w załączniku do tego rozporządzenia, w którym zostały zawarte standardy nauczania dla kierunku studiów wychowanie fizyczne zostało określone, że studia pierwszego stopnia trwają nie krócej niż 6 semestrów. Liczba godzin zajęć nie powinna być mniejsza niż 1900. Absolwent powinien posiadać podstawową wiedze i umiejętności z obszaru nauk społecznych, przyrodniczych oraz nauk o kulturze fizycznej, aby móc oddziaływać na osobowość i organizm człowieka w celu zaspokojenia jego potrzeb w zakresie rozwoju somatycznego i motorycznego oraz związanych z uczestnictwem w kulturze fizycznej. Absolwent powinien być przygotowany do: pracy dydaktyczno-wychowawczej, promowania zdrowia i aktywności fizycznej w miejscu pracy i środowisku lokalnym, a także samodzielnego planowania, realizacji i ewaluacji aktywności fizycznej służącej zdrowiu, wypoczynkowi oraz urodzie. Absolwent powinien być przygotowany do podjęcia pracy w: szkołach podstawowych i gimnazjach - po ukończeniu specjalności nauczycielskiej (zgodnie ze standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela), instytucjach oświatowych oraz instytucjach kultury fizycznej. Powinien być przygotowany do podjęcia studiów drugiego stopnia. W toku studiów, oprócz przedmiotów kształcenia ogólnego i przedmiotów podstawowych, występują również przedmioty kierunkowe. Jednym z przedmiotów kierunkowych są ćwiczenia korekcyjno-kompensacyjne. Treści kształcenia przedstawiają się następująco:
Postawa ciała prawidłowa i nieprawidłowa - typy i wady postawy.
Metody oceny, etiologia i podstawowe zasady korekcji wad postawy.
Kształtowanie się postawy ciała w ontogenezie.
Zasady postępowania wobec osób z wadami postawy w płaszczyźnie strzałkowej, bocznym skrzywieniem kręgosłupa, wadami klatki piersiowej oraz zaburzeniami ukształtowania i funkcji kończyn dolnych.
Kształtowanie postawy ciała - działania profilaktyczne.
Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozpoznawania wad postawy i dostosowania ćwiczeń z zakresu wychowania fizycznego, prowadzenia skutecznych działań zapobiegających powstawaniu i pogłębianiu się wad postawy.
Natomiast studia drugiego stopnia trwają nie krócej niż 4 semestry. Liczba godzin zajęć nie powinna być mniejsza niż 900. Absolwent powinien posiadać zaawansowaną wiedzę i umiejętności z zakresu nauk społecznych i przyrodniczych oraz nauk o kulturze fizycznej, aby rozumieć i umieć kierować edukacją i uczestnictwem w kulturze fizycznej, w tym zespołami ludzkimi, samokształceniem i działaniami innowacyjnymi oraz formułowaniem i rozwiązywaniem problemów badawczych. Absolwent powinien być przygotowany do pracy w: szkołach na wszystkich poziomach edukacji - po ukończeniu specjalności nauczycielskiej (zgodnie ze standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela), instytucjach kultury fizycznej, administracji samorządowej i państwowej, organizacjach społecznych, instytutach naukowo-badawczych oraz instytucjach zajmujących się doradztwem i upowszechnianiem wiedzy z zakresu aktywności fizycznej.
Ponadto, co jest bardzo istotne, omawiany nauczyciel ukończył wychowanie fizyczne w zakresie nauczania wychowania fizycznego i rehabilitacji.
Zdaję sobie sprawę, że zapisy dotyczące kwalifikacji nauczycieli nie obejmują precyzyjnie i jednoznacznie wszystkich możliwych przypadków, jakie mogą wystąpić w tym zakresie w szkołach. Zawsze, gdy to nie wynika w sposób jednoznaczny z zapisów w rozporządzeniu, interpretacja posiadanych kwalifikacji przez konkretnego nauczyciela wydana przez poszczególne osoby może być różna. Tym bardziej, że wykładnie różnych instytucji w tym zakresie ciągle się zmieniają. Jednak w takich przypadkach ostateczną decyzję musi podjąć dyrektor szkoły. Należy jednak pamiętać, że nadzór nad właściwą oceną kwalifikacji dokonaną przez dyrektora szkoły sprawuje organ nadzoru pedagogicznego.
W związku z tym, że rozporządzenie nie określa wprost wymaganych kwalifikacji od osób prowadzących zajęcia z gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej, to jedynie dyrektor szkoły będzie musiał uznać, czy kierunek wychowanie fizyczne i rehabilitacja można uznać za zbliżony z rodzajem prowadzonych zajęć. Dyrektor szkoły może (ale nie musi) zastosować § 1 pkt 4 rozporządzenia o kwalifikacjach i dokonać ustalenia, że dany kierunek studiów jest zbliżony z rodzajem prowadzonych zajęć. Wprawdzie rozporządzenie w tym paragrafie określa, że ustalenia czy dany kierunek (specjalność) studiów jest zbliżony z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć dokonuje kurator oświaty, to jednak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 maja 2004 r. (sygn. akt U 1/04) uznał, że to nie powinna być jego kompetencja. W chwili obecnej oceny kwalifikacji nauczyciela, w oparciu o wskazane przepisy rozporządzenia, może dokonywać wyłącznie zatrudniający nauczyciela dyrektor szkoły lub placówki.
Proponowałbym również, aby dyrektor szkoły przed uznaniem kwalifikacji tego nauczyciela skonsultował decyzję ze swoim organem sprawującym nadzór pedagogiczny. Niestety poszczególne kuratoria oświaty potrafią wydać odmienne opinie na temat konkretnych kwalifikacji.