Jeśli ktoś mówi o umieraniu, nosi symbole śmierci (trupie czaszki), zwierza się z myśli samobójczych, to jest w grupie samobójczego ryzyka? Myśli samobójcze występują w dwóch trzecich przypadków depresji. Pamiętajmy jednak, że nie każda osoba w depresji zamierza odebrać sobie życie. A myśli takie mogą być też przejściowym objawem kryzysów okresu dorastania. Podobnie jak mówienie o śmierci czy jej symbole mogą być znakami subkulturowymi.
Osoba cierpiąca może skrywać się ze swoimi myślami samobójczymi, ale jest to raczej rzadkie.
Częściej wyraża je w sposób zamaskowany: w rozmowach i „filozofowaniu” o śmierci jako stanie pożądanym, zbawiennym, wyzwoleńczym, lub w inny sposób – nie wprost. Może to przybrać postać stwierdzeń takich jak: Tylko śmierć uwalnia od kontroli przez rodziców i nauczycieli; Nie zamierzam dożyć trzydziestki; Samobójstwo to czasem jedyne wyjście, gdy życie staje się nie do zniesienia; Podziwiam tych ludzi, którzy mieli odwagę odebrać sobie życie i mieć to wszystko gdzieś; Czasem chce się zniknąć na zawsze. Zdarza się, że młody człowiek wyraża myśli o własnej śmierci wprost (Chcę umrzeć! Chcę się zabić!). Niekiedy ma to formę jawnych gróźb samobójczych wykrzykiwanych wobec rodziców lub przyjaciół: Jeśli nic się nie zmieni, zabiję się! Będziecie żałować, jak się zabiję! Przez was się zabiję!
O zamiarach samobójczych możemy mówić, gdy młody człowiek podjął już decyzję o samounicestwieniu (wypowiadanie myśli samobójczych wprost nierzadko może świadczyć o podjęciu tego zamiaru). Taki chłopiec lub taka dziewczyna prędzej czy później przystępuje do planów samobójczych, czyli przygotowań do aktu samobójczego. Rozmyśla więc konkretnie o metodzie odebrania sobie życia, miejscu i przybliżonym przynajmniej czasie samobójstwa, zabezpieczeniu przed wykryciem. Wizualizuje sobie zamach samobójczy w celu przygotowania się do niego. Przygotowuje do niego środki, np. kupuje leki do otrucia się, przygotowuje i testuje sznur i belkę do powieszenia się, kupuje nóż w zamiarze podcięcia sobie żył, wybiera miejsca na wysokości. Czy pisze list pożegnalny? Niekiedy. Częściej jednak dzieje się tak w przypadku prób parasamobójczych niż w przypadkach rzeczywistej intencji śmierci.
Plany samobójcze i przygotowania do pozbawienia siebie życia w bardzo wyrazisty sposób manifestują chęć samobójstwa. Nie można jednak zapominać, że część prób samobójczych jest podejmowana bardzo impulsywnie, bez dokładnego planowania. Może dziać się to pod wpływem gwałtownej porażki, krytycznej oceny ze strony rodziców lub nauczycieli, odrzucenia przez rówieśników, utraty młodzieńczej miłości. Nie można zatem lekceważyć informacji o samych myślach samobójczych uczniów, nawet gdy nic nie wskazuje, że przygotowują się do odebrania sobie życia. Na etapie planowania przez ucznia śmierci na pomoc może być już
za późno.

Jest to fragment artykułu Tomasza Garstki "Zanim uczeń popełni samobójstwo…" opublikowanego w "Dyrektorze Szkoły" nr 11/2013>>

Polecamy: Odporność psychiczna uczniów zależy też od podejścia nauczyciela

Zapraszamy również na szkolenie "Widzę, słyszę, czuję - reaguję" poświęcone pracy z uczniami przejawiającymi skłonności do zachowań ryzykownych.

Polecamy także publikacje:
-„Zdrowe Kierowanie klasą. Motywacja, komunikacja, dyscyplina.”
- „Istota uczenia. Wykorzystanie badań w praktyce”
- „Od walenia po łapach do zmarszczenia brwi, czyli o środkach dyscyplinujących w szkole”