W systemie oświaty znajdują się m.in. specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze. Kluczowe regulacje dotyczące tych ośrodków przewidziano w przepisach rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. poz. 1872 z późn. zm.). Rozporządzenie wydano na podstawie art. 123 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 Prawa oświatowego.

Czytaj także: ​Rada rodziców może wpływać na funkcjonowanie szkoły>>

Specjalne ośrodki dla dzieci i młodzieży

Zwróćmy uwagę na kluczowe regulacje odnoszące się do specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych. Z par. 32 rozporządzenia wynika, że specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze i specjalne ośrodki wychowawcze są prowadzone dla dzieci i młodzieży:

  1. niesłyszących i słabosłyszących;
  2. niewidomych i słabowidzących;
  3. z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;
  4. z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera;
  5. z niepełnosprawnościami sprzężonymi;
  6. z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym.

W rozporządzeniu przyjęto, że specjalne ośrodki wychowawcze są prowadzone także dla dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Zgodnie z par. 33 ust. 1 rozporządzenia specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze są prowadzone dla dzieci i młodzieży, które:

  1. wymagają stosowania specjalnych oddziaływań wychowawczych, pomocy psychologiczno-pedagogicznej i zajęć rewalidacyjnych, oraz
  2. posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność, o której mowa w par. 32, oraz które z powodu tej niepełnosprawności nie mogą uczęszczać do szkoły w miejscu zamieszkania.

Pobyt wychowanka w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym może trwać do czasu ukończenia nauki w szkole wchodzącej w skład ośrodka lub w szkole, o której mowa w par. 35 ust. 4, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym wychowanek kończy 24. rok życia.

Sprawdź w LEX: Czy specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze powinny być czynne w sobotę i niedzielę? >>>

 

 

Potrzeby rozwojowe i edukacyjne w ośrodku szkolno-wychowawczym

Warto odnotować treść par. 36 rozporządzenia. Przewidziano w nim, że specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy zapewniają:

  1. rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, możliwości psychofizycznych i zainteresowań wychowanków;
  2. wsparcie wychowankom w okresie poprzedzającym opuszczenie ośrodka.
  3. udział wychowanków w zajęciach:
  • umożliwiających nabywanie umiejętności życiowych i społecznych ułatwiających prawidłowe funkcjonowanie w środowisku rodzinnym i społecznym, w szczególności po opuszczeniu ośrodka: rewalidacyjnych, profilaktyczno-wychowawczych, innych o charakterze terapeutycznym.
  • sportowych, turystycznych i rekreacyjnych, w tym zajęciach organizowanych na świeżym powietrzu, o ile pozwalają na to warunki atmosferyczne,
  • kulturalno-oświatowych,
  • rozwijających zainteresowania.

Co więcej, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy organizują pomoc psychologiczno-pedagogiczną i udzielają jej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 11 ustawy. Pamiętajmy, że specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy zapewniają wychowankom doradztwo edukacyjno-zawodowe, odpowiednio do ich indywidualnych potrzeb.

Czytaj w LEX: Zadania i kwalifikacje pedagoga specjalnego >>>

Grupa wychowawcza

W rozporządzeniu przewidziano, że podstawową formą organizacyjną pracy z wychowankami w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym jest grupa wychowawcza. Grupa wychowawcza obejmuje wychowanków w zbliżonym wieku, z uwzględnieniem ich indywidualnych potrzeb rozwojowych. Liczba wychowanków w grupie wychowawczej w:

  1. specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym - odpowiada liczbie uczniów w oddziale odpowiedniego rodzaju szkoły specjalnej, określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy;
  2. specjalnym ośrodku wychowawczym - wynosi do 12.

Grupą wychowawczą opiekuje się wychowawca. Do grupy wychowawczej, za zgodą organu prowadzącego specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy lub specjalny ośrodek wychowawczy, można zatrudnić pomoc wychowawcy.

Zatrudnienie psychologów

W specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym zatrudnia się psychologów i pedagogów, a także, w zależności od potrzeb, innych specjalistów oraz osoby prowadzące zajęcia, o których mowa w par. 36 ust. 1 pkt 2 lit. b-d. Psychologa zatrudnia się w wymiarze nie niższym niż pełny wymiar zajęć. Dopuszcza się zatrudnienie więcej niż jednego psychologa w łącznym wymiarze zajęć nie niższym niż pełny wymiar zajęć.Pedagoga zatrudnia się w wymiarze nie niższym niż pełny wymiar zajęć. Dopuszcza się zatrudnienie więcej niż jednego pedagoga w łącznym wymiarze zajęć nie niższym niż pełny wymiar zajęć.

Czytaj w LEX: Wsparcie dzieci z Ukrainy ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi >>>

 

W przypadku gdy liczba wychowanków w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym przekracza 36, tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć określony na podstawie art. 42 ust. 7 pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela zwiększa się o co najmniej 1/4, w przeliczeniu na każdych kolejnych 12 wychowanków. W specjalnym ośrodku wychowawczym zatrudnia się, w zależności od potrzeb, psychologa, pedagoga, a także innych specjalistów oraz osoby prowadzące zajęcia, o których mowa w par. 36 ust. 1 pkt 2 lit. b-d.

Całodobowa opieka

W rozporządzeniu postanowiono, że specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy zapewniają wychowankom całodobową opiekę. Pora nocna trwa od godziny 22.00 do godziny 6.00. Opieka w porze nocnej jest sprawowana w sposób zapewniający nadzór nad wychowankami oraz ich bezpieczeństwo. Opiekę w porze nocnej sprawują co najmniej dwie osoby. W przypadku gdy w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym lub specjalnym ośrodku wychowawczym przebywa więcej niż 48 wychowanków, liczbę osób sprawujących opiekę w porze nocnej zwiększa się o co najmniej jednego wychowawcę grupy wychowawczej na każdych kolejnych 48 wychowanków.

 

Od zwiększenia liczby osób sprawujących opiekę w porze nocnej, o którym mowa w ust. 5, można odstąpić, jeżeli usytuowanie pokoi mieszkalnych wychowanków pozwala zapewnić nadzór nad wychowankami oraz ich bezpieczeństwo. Ponadto, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy zapewniają wychowankom pokoje mieszkalne przeznaczone dla nie więcej niż 4 wychowanków, urządzone we współpracy z wychowankami, zgodnie z ich potrzebami rozwojowymi i możliwościami psychofizycznymi.

Pokoje mieszkalne są wyposażone co najmniej w:

  1. łóżka jednoosobowe lub tapczany, poduszki, kołdry i bieliznę pościelową;
  2. szafkę do przechowywania rzeczy osobistych, dla każdego wychowanka;
  3. szafy ubraniowe.

 

W specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym znajdują się:

  1. pomieszczenia rekreacyjno-wypoczynkowe odpowiednie do potrzeb grup wychowawczych;
  2. pomieszczenie umożliwiające organizację spotkań całej społeczności ośrodka;
  3. odpowiednio wyposażone pomieszczenia do prowadzenia zajęć, o których mowa w par. 36 ust. 1 pkt 2, oraz do indywidualnej pracy z wychowankiem;
  4. miejsce umożliwiające samodzielne przygotowywanie posiłków przez wychowanków, posiadające odpowiednie warunki do przechowywania i obróbki żywności;
  5. pokój dla chorych;
  6. miejsce umożliwiające wychowankom samodzielne pranie rzeczy osobistych oraz ich suszenie;
  7. łazienki i toalety umożliwiające korzystanie z nich w sposób zapewniający intymność i zgodność z zasadami higieny.

 

Pamiętajmy, że w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym mieszkają wyłącznie wychowankowie. Te placówki zapewniają odpowiednie warunki umożliwiające wychowankom kontakt z rodzicami, z poszanowaniem ich prywatności a nadto podejmują współpracę z rodzicami wychowanka. W przypadku gdy częstotliwość i jakość kontaktów wychowanka z rodzicami wskazuje na trwałą przeszkodę w wykonywaniu władzy rodzicielskiej lub na rażące zaniedbywanie przez rodziców obowiązków wobec dziecka, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy występują do sądu o zbadanie sytuacji dziecka.

 

Współpraca z pomocą społeczną

Oba te ośrodki współpracują z ośrodkami pomocy społecznej i powiatowymi centrami pomocy rodzinie w celu zapewnienia usamodzielniającym się wychowankom pomocy, o której mowa w art. 88 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, oraz w zakresie wynikającym z innych potrzeb rodziny wychowanka.

Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy co najmniej dwa razy w roku:

  1. dokonują oceny efektów podejmowanych działań, w szczególności dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
  2. badają poziom bezpieczeństwa wychowanków.

Prowadzą one działalność przez cały rok szkolny jako placówki, w których są przewidziane ferie szkolne.

 

Za zgodą organu prowadzącego, ośrodki te, mogą również prowadzić działalność w okresie zimowej lub wiosennej przerwy świątecznej lub w okresie ferii szkolnych. Wychowankowie poniżej 10. roku życia mogą przebywać w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym w okresie, o którym mowa w ust. 2, jedynie w przypadkach uzasadnionych sytuacją rodzinną. Specjalny ośrodek wychowawczy współpracuje ze szkołą, do której uczęszcza wychowanek, w zakresie opracowywania i realizowania indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego, w szczególności w zakresie zajęć rewalidacyjnych lub socjoterapeutycznych i oddziaływań wychowawczych. Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy współpracuje ze szkołami ogólnodostępnymi w zakresie diagnozowania i rozwiązywania problemów dydaktyczno-wychowawczych uczniów niepełnosprawnych uczęszczających do tych szkół.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.